Labelmakers houden stijgende lijn vast

Finat, de branchevereniging voor de labelindustrie, publiceerde eind vorig jaar in haar 'Jaarboek 2018' indrukwekkende cijfers over de marktontwikkeling voor zelfklevende etiketten. In Europa liep de vraag naar labels in 2017 op tot omgerekend 7,45 miljard vierkante meter. Dat betekende een groei van 4,7 procent ten opzichte van 2016 - 'licht onder het gemiddelde van 5,4 procent in de vier jaren daarvoor'. Maar als je naar de begeleidende grafiek kijkt, dan is er (afgezien van een eenmalig dipje in 2009) sprake van een onophoudelijk stijgende lijn sinds in ieder geval 1996: in dat jaar bedroeg de vraag nog geen 3 miljard vierkante meter.In een vergelijkbare grafiek, in april gepubliceerd door de grafische koepelorganisatie Intergraf, laat ook de omzetontwikkeling een stijgende lijn zien - al is die wel wat vlakker. In 2000 bedroeg de omzet in labels en verpakkingen bijna 70 miljard euro, in 2017 was dat ruim 80 miljard. Opvallender aan die grafiek is echter de gelijktijdige daling van de omzet in grafisch drukwerk, van in 2000 nog 120 miljard euro naar zo'n 75 miljard in 2017. De twee lijnen kruisten elkaar in 2016: terwijl labels en verpakkingen naar verwachting doorgroeien tot zo'n 90 miljard in 2023, zal de grafische drukwerkmarkt tegen die tijd zijn gekrompen tot nog zo'n 65 miljard euro.Wereldwijd zijn de bedragen nog een slag indrukwekkender. In april maakten de onderzoekers van Smithers Pira hun analyse en toekomstverwachting voor de labelindustrie bekend. Tussen 2014 en 2019 nam de waarde jaarlijks met 4,8 procent toe tot nu ruim 36,6 miljard euro, en het volume met 5,2 procent tot het equivalent van 1,21 biljoen A4-tjes. De komende jaren zet die trend zich voort met jaarlijks 4 procent in waarde (tot 44,6 miljard euro in 2024) en 5,5 procent in volume (tot 1,59 biljoen A4-tjes in 2024). Het is dan ook niet verwonderlijk dat zowel fabrikanten als producenten in de grafische industrie met veel belangstelling lonken naar mogelijkheden in het segment van labels en verpakkingen.De toename van de Europese labelmarkt schrijft Finat toe aan met name twee factoren. Allereerst is er de aanhoudende groei in Oost-Europese landen. Weliswaar nemen de vijf grootste markten (Duitsland, VK, Italië, Frankrijk en Spanje) nog altijd 58 procent van het volume voor hun rekening, maar landen als Polen en Turkije zullen naar verwachting binnen enkele jaren hun plek in deze top 5 kunnen opeisen. De verschillen binnen Europa zijn trouwens groot. De gemiddelde 'label-consumptie' per hoofd van de bevolking bedraagt bijna 10 vierkante meter, maar waar de top 3 (Denemarken, Litouwen en Nederland) elk bijna 17,5 vierkante meter gebruikt, daar hebben de laatste tien landen op de lijst elk aan minder dan 5 vierkante meter genoeg.De tweede belangrijke factor van groei komt voort uit verschuivende vraag van eenvoudige etiketten en labels waarop variabele informatie wordt geprint, richting de toenemende behoefte aan kwalitatief hoogwaardige labels. Die wordt onder andere veroorzaakt door de noodzaak om producten op te laten vallen in het winkelschap. Daarmee stijgt ook de vraag naar alternatieve materialen, zoals gestreken wit papier, thermisch papier en (transparant) polypropyleen: de volumes daarvan namen sinds 2010 toe met respectievelijk 25, 50 en 80 procent. Dat laatste groeicijfer voor PP is vooral te danken aan de toepassing ervan voor de decoratie van productverpakkingen in hoog volume-sectoren als voeding, gezondheid, cosmetica en premium dranken.Recent marktonderzoek door AWA Alexander Watson Associates laat zien dat de categorie 'zelfklevende etiketten' met 40 procent het grootste aandeel op de wereldwijde labelmarkt in handen heeft. Op de tweede plaats komen gelijmde labels, met 35 procent marktaandeel, terwijl sleeve labels inmiddels 19 procent van de markt hebben veroverd en nog altijd groeien. Voor alle labels samen nam het volume wereldwijd in 2018 met zo'n 4,4 procent toe tot ruim 64 miljard vierkante meter. Daarbij geldt Azië als grootste markt, goed voor 44 procent van het volume. Volgens AWA jagen met name China, India en Zuid-Oost Azië de groei aan en dragen ook landen in Oost-Europa er aan bij.De AWA-marktanalisten duiden 'VIP labels' (etiketten met daarop variabele informatie geprint) aan als sterke groeimotor, dankzij de almaar uitdijende e-commerce en de daarbij behorende logistieke operaties. Daarvan profiteert met name de markt van zelfklevende etiketten. Verder verdringen sleeve labels - en dan met name krimp-sleeves - in toenemende mate zelfklevende en gelijmde etiketten voor voeding- en drankverpakkingen. Maar ze vervangen ook de in-mould labels die worden gebruikt voor de verpakkingen van bijvoorbeeld huishoudelijke chemicaliën.Bij alle aanhoudende groei en de verschuivingen op de markt ondergaat de labelindustrie ook sterke technologische veranderingen. Weliswaar is flexo nog altijd de belangrijkste druktechniek in deze industrie - goed voor zo'n kwart van de wereldwijde waarde en ongeveer een derde van het totale volume, zo becijferde Smithers Pira - en ze innoveert ook nog altijd ( zie bijvoorbeeld het artikel over Bobst, elders in deze editie), maar toch verliest ze marktaandeel door de sterke opkomst van digitale druktechnieken. In 2017 berekende branchevereniging Finat al eens dat bijna 10 procent van de waarde van de Europese labelmarkt (toen ruim 16 miljard euro) voor rekening van digitaal gedrukte labels kwam. Van de op dat moment ongeveer 2.000 in Europa geïnstalleerde digitale labelpersen maakte driekwart gebruik van tonertechnologie en een kwart van inkjet. En 2017 vormde ook het eerste jaar waarin er meer digitale labelpersen (namelijk bijna 300 exemplaren) nieuw geïnstalleerd werden dan conventionele labelpersen.In haar Print Trends Outlook 2019 stellen de researchers van Keypoint Intelligence dat wereldwijd inmiddels 40 procent van de digitale labelpersen is uitgerust met inkjet. Dat tonertechnologie nog domineert, is vooral te danken aan de voortrekkersrol die met name Indigo en Xeikon de afgelopen twee decennia in deze markt hebben gespeeld. Smithers Pira twijfelt er echter niet aan: inkjet zal toner nog voor 2024 voorbijstreven in de labelindustrie.Ook de labelindustrie ontkomt uiteraard niet aan het verduurzamen van haar processen en producten. Zo heeft Finat, de Europese vereniging voor de sector van zelfklevende etiketten, het voortouw genomen in het zoeken naar een gezamenlijke oplossing voor het recycleren van het gesiliconiseerde rugpapier (meestal 'liner' genoemd) dat als drager dient van zelfklevende etiketten. Nadat de etiketten op de bestemde producten zijn aangebracht, blijven de rollen met rugpapier over als restproduct. Dat belandt meestal bij het afval: slechts een kleine hoeveelheid wordt momenteel ingezameld voor hergebruik. Dat moet anders, vindt Finat, allereerst vanwege het milieu natuurlijk, maar ook om alvast in te spelen op mogelijk veranderende Europese regelgeving. Bovendien is recyclage goed mogelijk door de rollen rugpapier apart in te zamelen, tot pulp te verwerken en vervolgens het papier en de siliconen van elkaar te scheiden. De papiervezels kunnen daarna opnieuw worden gebruikt.Ondanks de zonnige vooruitzichten in de labelindustrie dienen zich aan de horizon toch ook enkele wolken aan. AWA signaleert bijvoorbeeld dat de duurzaamheidtrend er voor zorgt dat er weer meer belangstelling ontstaan voor het rechtstreeks bedrukken van golfkartonnen verpakkingen, in plaats van ze te voorzien van labels. Daarnaast groeien de mogelijkheden om rechtstreeks op allerlei verpakkingen te drukken, zoals plastic en glazen flessen, of metalen blikverpakkingen. In beide trends speelt de snelle ontwikkeling van de inkjettechnologie een belangrijke rol - en beide toepassingen vertonen volgens AWA nu al snellere groei dan de traditionele labelindustrie.