Optimisme in de Nederlandse sign- en printmarkt

Wouter van As ziet de editie van de Fespa Global Print Expo in Berlijn (31 mei tot 3 juni) met vertrouwen tegemoet. De situatie is naar verwachting anders dan bij de editie in Amsterdam, vorig jaar oktober. Van As: "In Amsterdam was de sfeer dubbel. Het was niet de beurs die we gewend waren. Voor sommige bedrijven, zoals HP, liet het protocol niet toe dat er werd gereisd. Die beslissingen worden niet hier in Nederland genomen, maar in het hoofdkantoor van het bedrijf. Toch had geen enkele bezoeker daar kritiek op. Iedereen was blij om elkaar weer te zien en zaken te doen. Bij de editie in Berlijn is alles weer als vanouds. Het wordt een grote beurs en de timing is perfect. Het reizen zal dan versoepeld zijn en naar verwachting neemt het aantal besmettingen in de aanloop naar de zomer af." Fespa Nederland is tevens aanwezig tijdens de Sign & Print Expo in Gorinchem (22-24 maart). Van As: "We zijn er met de Nederlandse editie van de World Wrap Masters competitie. De winnaar daarvan gaat door naar de wedstrijd in Berlijn. De markt voor carwrapping groeide de afgelopen jaren flink. De behoefte aan personalisatie neemt toe en de mogelijkheden zijn er." Wouter van As is naast voorzitter van Fespa Nederland ook directeur van VAN AS met vestigingen in Oud-Beijerland en Amsterdam in Nederland. Hij bekijkt de ontwikkelingen rond de coronacrisis vanaf meerdere fronten. "De situatie in België was vergelijkbaar met die in Nederland. Die markten lijken op elkaar. Twee jaar geleden heerste er bij iedereen een zekere mate van angst. Bedrijven waren bang dat er door besmettingen te weinig personeel beschikbaar zou zijn. Er was een enorme dip in het werk, omdat alle evenementen werden afgeblazen. Gelukkig kwam de overheid snel met allerlei regelingen." Voor de signwereld bood de anderhalvemetermaatschappij allerlei nieuwe kansen, ontdekte Van As. "Er zijn nog nooit zoveel vloerstickers gemaakt als in de periode mei-juni in 2020. Ook de transparante schermen waren niet aan te slepen. Dat was ook fijn voor de signverkopers, omdat ze iets konden aanbieden waar iedereen op zat te wachten. Tegelijkertijd: de markt voor evenementen en tentoonstellingen maakt al bijna twee jaar veel minder omzet dan ze daar gewend waren. Dat verlies werd niet overal helemaal gecompenseerd door de nieuwe opdrachten." De opdrachten uit de anderhalvemetersamenleving zullen snel opdrogen naarmate er meer versoepelingen worden doorgevoerd. De komende periode staat, naar verwachting, in het teken van de opleving van de evenementen- en tentoonstellingensector. Van As: "Het segment Outdoor Signage is alweer op niveau. Het lijkt erop dat de evenementenbranche teruggaat naar de situatie van voor de pandemie." Ondanks het voorzichtige optimisme is de wereld voorlopig nog niet terug naar het oude normaal. Een nieuw probleem is de schaarste van materialen en energie, inclusief bijbehorende prijsverhogingen. Van As beaamt het. "Dat probleem is inmiddels overal voelbaar. De prijsverhogingen begonnen in de kunststof, maar dat was allemaal nog wel te doen. Door de energietoeslagen kwam er een versnelling in de prijsverhogingen van papier en karton. Inmiddels hebben de prijsverhogingen die van kunststof ingehaald. Prijsstijgingen zijn op zich vervelend; maar de zorgen over beschikbaarheid van materialen zijn nog veel groter. Zonder materialen stokt de productie en kun je niets meer leveren. Vooral in het karton kan de leverancier soms niets aanbieden. We hebben hier voorlopig nog wel last van de schaarste. Tot nu toe werd steeds gezegd dat het zeker tot de helft van 2022 zou duren, maar inmiddels komt dat al dichterbij. Ik ben benieuwd wanneer producten weer normaal beschikbaar zijn." De schaarste wordt aangewakkerd door de toenemende vraag vanuit de verpakkingsindustrie. Door de coronacrisis groeide de vraag naar bezorging, waardoor de behoefte aan karton toenam. Dat leidde tot nieuwe kansen in de sign- en printindustrie, vertelt Van As. "Veel bedrijven gingen naast de reguliere producten ook doosjes aanbieden." De sign- en printbranche blijkt zelf weinig te kunnen uitrichten tegen de prijsverhogingen. Vanuit de sectoren werd er voorzichtig geprotesteerd, maar de materialenleveranciers zijn zelf ook niet in staat om de ontwikkeling tegen te houden. Van As: "Bewustwording is belangrijk. We moeten beseffen dat we de prijsverhogingen als producenten niet kunnen absorberen. Van oudsher was er prijsdruk binnen de print- en signwereld waardoor er tegen steeds lagere prijzen werd geleverd. De huidige prijsverhogingen kunnen we niet tegenhouden, dus de bedrijven moeten met de klanten in gesprek. We moeten de verhogingen door kunnen belasten om te voorkomen dat de marges te klein worden. Dat is de enige manier om de bedrijven gezond te houden." De signmarkt kent veel zij-instromers. Drukkers die de omzet van de drukpers zagen afnemen, namen de afgelopen jaren vaak de stap om er ook signproducten bij te nemen. Van As herkent de ontwikkeling. "Het gaat dan om digitale machines en het blijft daarom een beperkt assortiment. De signmarkt is natuurlijk heel veel breder. Een drukker neemt niet snel de vrachtwagenzeilen voor zijn rekening en zal ook niet snel een pand aankleden. Dat zijn andere werelden. Waar grafische bedrijven vaak op elkaar lijken, is er in de signwereld veel meer diversiteit." Vakmanschap van monteurs speelt een voorname rol in veel bedrijven, aldus Van As. "Bij een bedrijf dat producten levert voor interieurdoeleinden gaat het veel meer over kwaliteit dan over efficiency van machines. Het gaat onder meer om de vraag of je het kunt installeren. In de retail leveren signbedrijven doeken die snel gewisseld moeten kunnen worden, omdat er elk seizoen een nieuwe kledingcollectie wordt aangeboden." Een andere uitdaging is de zoektocht naar geschikt personeel. "Goed personeel vinden is lastig. Je ziet bij bedrijven steeds meer initiatieven om zelf mensen op te leiden. De bediening van de machines is eenvoudiger dan in de grafische industrie. Maar andere zaken, zoals montage, inrichting en carwrapping: dat is echt vakmanschap. Daarmee kun je je als bedrijf onderscheiden." Aan het personeel wordt hoge eisen gesteld. Vooral de zelfredzaamheid van de signmaker wordt in opleidingen benadrukt. Hij moet op locatie in staat zijn om problemen op te lossen die in de productie zijn veroorzaakt. Van As: "Het is een creatieve wereld. Er wordt veel gedacht in oplossingen. Sign- en printbedrijven krijgen alleen maar bijzondere vragen van klanten, waar ze dan een oplossing bij moeten bedenken. In het verleden werden producten vaak twee keer geprint, omdat het de eerste keer niet goed was. Soms moest er iets extra's worden geproduceerd, omdat het toch niet helemaal klopte. Dat was normaal in deze industrie, maar inmiddels worden we steeds meer volwassen. De meeste bedrijven in de signindustrie zijn relatief klein. Er heerst daar een hands-on mentaliteit. Ze zijn daar niet zo bezig met productiemodellen als Lean Management of Quick Response Manufacturing. Dat past overigens wel bij die bedrijven." Bedrijven in de sector maken wel steeds vaker stappen met kantoorautomatisering. Van As: "Er worden systemen gebruikt die zich meer op bureaus richten. Het draait daarbij om mensenplanning en minder om machines. Het gaat dan vooral over bedrijven die zich bezighouden met installatie. De bezettingsgraad van zo'n machine is ook laag. Hij kan rustig twee dagen stilstaan, terwijl het bedrijf een prima omzet maakt." "Een bedrijf als Probo is een uniek verhaal in onze industrie. Probo heeft bewust via internet werk naar zich toegetrokken door lage prijzen aan te bieden. Ze produceren efficiënter dan de gemiddelde signmaker zou kunnen. De bedrijven die hun geld verdienen met installeren, bestellen hun producten via internet bij een bedrijf als Probo. Dat is een prima combinatie." Omdat het eenvoudiger wordt om de inkoop via internet te regelen, wordt het steeds aantrekkelijker om de productie van grote projecten uit te besteden. Van de andere kant komen machinebouwers, zoals Canon en HP met steeds kleinere machines op de markt met een lage instapprijs. Van As: "Die machines kunnen inmiddels met flinke snelheid produceren. Vroeger moest je daarvoor een enorme investering doen, maar nu is het voor veel meer bedrijven bereikbaar. Resellers en kleine signmakers worden daardoor flexibeler. Vooral de rollenproducties worden vaker bij de signmaker zelf gemaakt." Digital signage is in de Out of Home markt enorm in opkomst. Door de coronacrisis is die trend zelfs nog versneld, aldus Van As. "Toch omarmen de mensen van de sign- en printindustrie het niet massaal. Het is een andere wereld. De installatie en de verkrijgbaarheid van de beeldschermen zijn niet zo bijzonder. Het onderhoud is al iets ingewikkelder, als er bijvoorbeeld ergens in Nederland een scherm niet goed functioneert; dat moet je beheersbaar zien te maken. Wat het echt complex maakt: er hoort een ander verdienmodel bij. Je bedient niet meer alleen de grote A-merken, waarbij de kosten van de signage hoog zijn. Met een beeldscherm kun je een hele serie kleinere merken bedienen tegen lagere kosten. Het gaat bovendien niet meer om productie of installatie, maar om contentbeheer. Dat is een hele andere tak van sport. Er zijn maar weinig bedrijven die de stap naar digital signage kunnen maken." Volgens Van As laat de sector hier weliswaar een kans liggen, maar je kunt de kennis en kunde van de bedrijven nu eenmaal niet veranderen, vindt hij. "Een ondernemer moet zich prettig voelen bij de producten die hij levert. Waar Fespa meer op inzet, is het benutten van de kansen die in de bestaande industrie ontstaan. Er vallen daarbij twee dingen op. Textiel is van origine een grote oplagewereld. In Italië zijn er grote bedrijven waar ze duizenden kilometers textiel produceren. Maar een trend in textiel is steeds meer print on demand. We zijn al sinds lange tijd gewend dat we bedrukte T-shirts per stuk kunnen bestellen. Dat gaat steeds verder door, bijvoorbeeld bij bedrijfskleding, parasols, strandstoelen - alles wat je kunt verzinnen wordt aangeboden. De originele textielreuzen kunnen daar niet zoveel mee, dus het is een enorme groeimarkt." "Een vergelijkbare ontwikkeling zien we in de verpakkingswereld. Verpakkingen worden meestal in enorme series geproduceerd. Maar er is inmiddels een markt ontstaan voor honderd doosjes voor de bierbrouwer om de hoek. Het aantal kleine merken groeit en ook die willen zich onderscheiden. De sign- en printbedrijven kunnen dat prima oppakken. Voor een grote verpakkingsdrukker is het raar om een order van een paar honderd euro op te pakken. Ze voelen de noodzaak voor dat soort orders ook niet, omdat er genoeg grote orders lopen." Ook duurzame productie is een ontwikkeling die voor de signbedrijven een steeds grotere rol speelt. Van As: "Het is voor ons een belangrijk onderwerp. We willen voorkomen dat de publieke opinie bepaalt dat onze producten niet meer worden gebruikt. Dat is bijvoorbeeld gebeurd met rietjes en met folders. We willen dat voor zijn." "De signindustrie werkt veel met kunststof. Er is een grote beweging gaande om voor PVC alternatieven te zoeken die minder milieubelastend zijn. Daarnaast willen we de afvalstroom beperken en meer circulair produceren. Dat kan door het materiaal in te zamelen en te hergebruiken. Niet alleen de logistiek is daarbij een uitdaging, maar ook de hoeveelheid. Je hebt veel materiaal nodig om nieuw materiaal te maken. De samenstelling van de producten is ook een vraagstuk. Een eindproduct bestaat vaak uit meerdere onderdelen en het recyclingbedrijf wil het zo schoon mogelijk hebben. Een PVC-film heeft bijvoorbeeld een lijmlaag en ontinkten is niet goed mogelijk. Dat maakt recycling lastiger." Fespa onderzoekt samen met afvalbeheerder Rondo hoe er met de leden een afvalstroom naar de recyclebedrijven ontwikkeld kan worden. Op die manier moet er genoeg volume ontstaan om nieuwe producten te maken. Die producten hebben nog weinig met de sign-industrie te maken. "In het begin zijn dat andere producten, zoals paaltjes of bankjes. Uiteindelijk wil je terug naar een product dat weer geschikt is voor print. Dat is het allermooiste."