Swiss Made: "Aan de machine is de operator de baas"

Na een rimpelloze vlucht en een verkwikkend dutje brengt de bus ons lijnrecht naar onze eerste stop. Sonderegger is een afwerkings- en veredelingsbedrijf en meteen blijkt dat het kwaliteitslabel 'Swiss Made' geenszins een holle marketingslogan is. Het is CEO Bruno Sonderegger die ons allerhartelijkst ontvangt en overstelpt met een ware tsunami aan realisaties en projecten van het allerhoogste niveau. Sonderegger is gespecialiseerd in de afwerking van prestigieus drukwerk en gekend om zijn verfijnde presentatiedoosjes en verpakkingen voor klanten uit het luxesegment. Het bedrijf drukt zelf niet en focust uitsluitend op een weliswaar brede waaier aan afwerkingsvormen gaande van haarfijne lasercutting tot het pregen, stansen, vouwen en verlijmen van tot de verbeelding sprekende drukwerkpareltjes. Specialiteit van het huis is het vervaardigen van doosjes in massief karton met V-groeven waardoor perfect haakse en scherpe hoeken ontstaan en het geheel een solide en tegelijkertijd luxueuze uitstraling krijgt. Creativiteit is geïmpregneerd in de bedrijfscultuur van Sonderegger. "Het is belangrijk om nieuwsgierig te blijven. En in beweging. Teveel ontwerpers lijken wel vastgelijmd achter de computer. Je vindt geen inspiratie op Pinterest of Instagram. Je moet de deur uit. Mensen ontmoeten, kunst opsnuiven en architectuur bewonderen", aldus Bruno Sonderegger. Die openheid voor creativiteit en de vlakke bedrijfsstructuur zijn typerend voor het Zwitserse bedrijf. "In theorie ben ik de CEO. Maar aan de machine is de operator de baas." Het moeilijkste aspect is volgens Sonderegger de verkoop. "Het is niet makkelijk om de juiste klanten te vinden voor onze technologie. Het is dan ook erg belangrijk om accurate modellen te maken. Eenmaal de klant het resultaat ziet en kan vast nemen, is budget vaak veel minder een 'issue'." Het magische ingrediënt in de succesformule van Sonderegger is dat het bedrijf erin slaagt om de vele manuele taken die eigen zijn aan het produceren van dit soort exclusief drukwerk, te automatiseren en dit zonder ook maar een gram in te boeten aan kwaliteit. Er wordt vaak gesleuteld om machines eigenhandig om te bouwen tot unieke apparaten. "Wij hebben machines in huis die slechts één keer per jaar draaien, maar die nodig zijn voor één specifieke bewerking", horen we van Bruno. En dat is niet zonder reden. Zwitserland kampt, net als België, met een bijzonder hoge loonkost waardoor teveel manueel werk al snel leidt tot onbetaalbare producten. Na het creatieve geweld van Sonderegger trekken we naar Zünd, toonaangevend fabrikant op vlak van digitale snijoplossingen. Zünd telt meer dan 500 medewerkers wereldwijd, noteerde in 2022 een omzet van 164,4 miljoen euro en heeft wereldwijd meer dan 1200 snijtafels geïnstalleerd. In België gaat het om zo'n 276 cutters van de derde generatie, oudere machines niet meegeteld. 98 procent van de omzet realiseert het bedrijf in het buitenland en het leeuwendeel daarvan gaat naar toepassingen in sign & display. Andere toepassingsgebieden zijn te vinden in de verpakkingsindustrie, leder- en textielnijverheid en de verwerking van composiet materialen. CEO Olivier Zünd benadrukt dat alle machines uitsluitend op bestelling worden geassembleerd en dat 65 procent van de componenten lokaal worden gefabriceerd. Door te werken met leveranciers dicht bij de eigen fabriek wil Zünd zich verzekeren van een permanente hoge kwaliteit en voldoende onafhankelijkheid bewaren van voornamelijk Aziatische partners. Vervolgens worden we op sleeptouw genomen doorheen de hoofdzetel van Zünd in Altstätten, trouwens het allereerste energiepassief bedrijfsgebouw in Zwitserland. We worden getrakteerd op enkele demo's van de geheel eigen softwaretoepassingen. Met een waaier aan applicaties zoals Zünd Cut Center (command center), Zünd Connect (monitoring tool), Zünd Design Center (plug-in voor Adobe Illustrator voor het creëren van one-piece of multi-part verpakkingen en displays in 3D), Zünd Precut Center (data preparation & output), MindCUT Studio (modulaire tool voor de verschillende fases in de verwerking van textiel en leder) en PrimeCenter (workflow & automatisatie) biedt de fabrikant niet alleen een brede waaier aan hardware maar ook een hele set aan softwaretools. We krijgen verschillende machines in actie te zien, waaronder de nagelnieuwe Q-line waarvan de snijkoppen aan een duizelingwekkende snelheid (2,1 G) over de snijtafel scheren waardoor een productiesnelheid tot 2,8 m/s gehaald wordt. Alvorens op de bus te springen, maken we via Teams nog even kennis met Jacob Hansen van Robotic Solutions. Robotic Solutions is de verdeler van Zünd in de Scandinavische landen en het bedrijf achter de robotarmen die ervoor zorgen dat bijvoorbeeld het afleggen van de gesneden eindproducten geautomatiseerd kan verlopen en de machines van Zünd geheel autonoom kunnen draaien. Na een verkwikkend nachtje slapen, staan we met z'n allen klaar voor het bedrijfsbezoek aan swissQprint. SwissQprint is een onafhankelijke, met eigen middelen gefinancierd, familiebedrijf en fabrikant van high-end UV-led flatbedprinters. Het bedrijf onderscheidt zich door een doorgedreven aandacht voor precisie, solide performantie en een kenmerkende Zwitserse betrouwbaarheid. Het bedrijf heeft wereldwijd ruim 1800 machines geïnstalleerd waarvan de Nyala met voorsprong het meest populaire toestel is in Europa. Ook swissQprint voert het label 'Swiss Made' hoog in het vaandel. 90 procent van alle machineonderdelen worden gemaakt in Zwitserland en 80 procent van alle leveranciers komen uit het eigen land en bij voorkeur zelfs uit de directe omgeving. De motivatie is ook hier om een zekere onafhankelijkheid te vrijwaren van fabrikanten en leveranciers uit het Verre Oosten, maar evenzeer om een stevige vinger aan de pols te houden en de kwaliteit van de geleverde onderdelen maximaal op te volgen. Dat deze aanpak ook garant staat voor een lagere CO2 voetafdruk is meer dan een welgekomen bijkomstigheid. Het valt op hoe swissQprint mens en milieu centraal stelt. Voor de verwarming van het toch wel immense gebouw worden geen fossiele brandstoffen gebruikt, de productievloer baadt in het daglicht en het hele gebouw ademt rust en sereniteit. De openheid die swissQprint aan de dag legt tijdens ons bedrijfsbezoek, is meer dan opmerkelijk. We krijgen alles te zien van de verschillende stappen in de assemblage tot en met het eigen ink lab. Hier voert de fabrikant uitgebreide tests uit op elke lading inkt die de deur uit gaat. Er wordt getest op viscositeit, kleurkracht, droging, oppervlaktespanning en kleurvastheid. Het lab beschikt ook over een 'drop watcher', een meettoestel om de vorming van de 'droplets' te observeren. Als die 'droplet formation' niet zuiver is, resulteert dat in onscherpe, ietwat pluizige tekst en lijnen. Daarnaast ontwikkelt swissQprint in het ink lab geheel eigen inkten zoals de fluorescerende neon inkten voor de nieuwe Kudu-printer, de jongste telg in de familie van swissQprint flatbed printers. Het is Beat Kneubühler van dpsuisse, de Zwitserse tegenhanger van Febelgra, die het hoofdstuk bij swissQPrint mag afsluiten. Beat schetst een bij momenten grimmig beeld van de Zwitserse grafische industrie: een afname van maar liefst 50 procent in de papierconsumptie, een loonhandicap van 30 à 35 procent met andere landen, schrikbarend teruglopende oplagen en een krimpende markt in coldset- en heatsetrotatie met als kers op de taart een potje ongefundeerde 'print bashing' door lokale politici waarbij papier nog maar eens in het verdomhoekje geplaatst wordt. Hoewel er wel wat parallellen te trekken vallen met onze eigen grafische industrie, valt het pleidooi van Beat in de groep toch wat op een koude steen. De neerwaartse trend in onze sector is niets nieuw en bij menig grafische productiebedrijf is de blik gericht op de toekomst en ligt de focus op het uitrollen van innovatieve toepassingen en implementeren van nieuwe technologieën. De tweede dag sluiten we af met een bezoek aan Balleristo, een merk van het mediabedrijf BVD Druck+Verlag AG in Liechtenstein. Tien jaar geleden maakte het bedrijf de switch van zuiver commercieel drukwerk naar het bedrukken van niet-vlakke objecten. Vandaag is Balleristo gespecialiseerd in het personaliseren met tekst, logo's en beelden van allerhande objecten zoals voet- en basketballen, drinkflessen en reiskoffers. Het bedrijf heeft een eigen online shop van waaruit de bestellingen rechtstreeks naar de productie doorstromen. Balleristo print zo'n 60.000 drinkflessen en tot 20.000 ballen per jaar. In piekperiodes kan dat oplopen tot maar liefst 3.000 à 4.000 drinkflessen per dag. Het bedrijf werkt daarvoor met Heidelberg Omnifire 'direct-to-object'-inkjet printers, machines die Heidelberg niet langer in het gamma heeft en waarvan Balleristo heel slim de laatste modellen heeft weggekaapt. We duiken de productie in en krijgen de gelegenheid om de machines live aan het werk te zien. Na deze welgevulde dag is bij menigeen de absorptiedrempel bereikt en is het hoog tijd voor wat ontspanning. We dineren die avond in een oergezellig restaurant waar het fijn verbroederen is bij een frisse pint of een goed glas wijn. Vrijdag is alweer de laatste dag van deze studietrip. In de voormiddag is er echter nog ruim voldoende tijd voor een zeer gesmaakt bedrijfsbezoek aan Bubu, een boekbinderij met een rijke, tachtigjarige geschiedenis. Onder druk van dalende oplagen ging ook deze boekbinderij op zoek naar nieuwe toepassingen. In 2004 werd 'Bookfactory' boven het doopvond gehouden, een e-commerce platform voor het printen van fotoboeken en andere fotoproducten. Daarnaast profileert Bubu zich ook als aanbieder in het segment van de 'one off books' met de productie van onder andere gepersonaliseerde kinder- en kookboeken. In 2010 start het bedrijf met het archiveren van documenten voor derde partijen. "Niet zo sexy", geeft Thomas Freitag, CEO bij Bubu, toe. Maar de archiveringsactiviteiten blijken een mooie aanvulling en zijn vandaag goed voor elf procent van de omzet. De activiteiten binnen de Bookfactory nemen zo'n 28 procent voor hun rekening, goed voor 450.000 gepersonaliseerde producten. Het eigenlijke boekbinden is nog steeds goed voor 58 procent van de omzet wat neerkomt op een impressionante 2 à 2,5 miljoen ingebonden boeken per jaar. Ook hier is het vinden van geschikt en betaalbaar personeel een probleem. "Produceren in Zwitserland is een tikkeltje duur. Bovendien is het voor ons als boekbinderij niet makkelijk om jonge mensen te motiveren. We moeten evolueren en onze productie meer mensgericht organiseren", aldus Thomas Freitag. Vandaag werken ruim honderd mensen voor Bubu, afkomstig uit meer dan dertien verschillende landen, waarvan om en bij de 70 procent aan de slag is in de productie. Meer dan de helft van het team is vrouw. Ook bij Bubu merken we een sterke lokale verankering en expliciete bekommernis voor het milieu. "We werken bij voorkeur met lokale en regionale partners, zijn FSC-gecertificeerd en investeren in een circulaire economie en het energetisch optimaliseren van onze infrastructuur." Na de presentatie van Thomas Freitag trekken we ook hier het veld in en zwaaien de deuren van de productie voor ons open. Eigen aan Bubu is dat het bedrijf twee workflows naast elkaar voert, een industriële en een digitale workflow. "We hebben wel geprobeerd die samen te brengen, maar dat bleek niet haalbaar omdat het over compleet verschillende toepassingen gaat", schetst Thomas Freitag. En dat blijkt ook in de productiehal. We zien digitale printsystemen voor de productie van kleine oplagen en het manueel inbinden van gepersonaliseerde boeken, maar evenzeer volledig geautomatiseerde bindstraten voor de productie van hard covers. We navigeren door, onder en tussen de machines om uiteindelijk te belanden in Bubu's 'Bindorama', een creatief Walhalla met meer dan 2.200 ingebonden boeken en een oceaan aan ideeën voor ontwerpers en uitgevers. Op www.bubu.ch kan je Bubu's omvattende bibliotheek ook online raadplegen. Verzadigd van alle indrukken en verwend met enkele prachtig ingebonden notaschriftjes, verlaten we Bubu en beginnen we aan onze terugtocht. Iedereen is het erover eens: de drie dagen zijn werkelijk voorbij gevlogen. Het programma was intens maar gevarieerd en absoluut de moeite waard.