Van artificiële intelligentie tot De Indrukmakers

Gedurende gans het jaar zagen we een consolidatiebeweging en werden er strategische allianties tussen bedrijven gevormd, en dat in alle domeinen van de grafische industrie (commercieel drukwerk, verpakkingsbranche en large format printing). In de verpakkingssector valt het op dat bepaalde Belgische bedrijven hun commerciële positie op internationaal vlak willen uitbreiden. Belgische commerciële drukkerijen nemen op hun beurt drukkerijen met een complementaire knowhow over, bijvoorbeeld in large format printing. In januari gaf Reynders label printing het startschot met de overname van zijn Duitse sectorgenoot schäfer-etiketten. Asteria Group (Gullegem) is een ander Belgisch voorbeeld uit de labelsector dat Europese ambities heeft. De groep nam in juni het Spaanse Etygraf over, een producent van wijn-, voedings- en cosmetica-etiketten. Enkele maanden voordien had Asteria ook al de Duitse Barthel Group overgenomen. Asteria Group omvat nu een dertigtal bedrijven in tien Europese landen. Ook voor VPK Group, dat in Oost-Vlaanderen gevestigd is, was het een belangrijk jaar. De familiale verpakkingsproducent nam een meerderheidsbelang in Zetacarton, een Italiaanse producent van verpakkingen in golfkarton, en een minderheidsparticipatie in Ribble, een Britse speler in de sector van het golfkarton. Die twee strategische operaties moeten het productaanbod fit2size aanvullen, het merk van VPK voor verpakkingsoplossingen in fanfold golfkarton. Die producten spelen in op de groeiende vraag in Europa naar verpakkingen voor e-commerce en logistiek. Zowel Zetacarton als Ribble produceren fanfold producten. De fanfold-technologie maakt het mogelijk om verpakkingen op maat te vervaardigen, om de verloren ruimte in de dozen (en dus ook de opvulproducten) te elimineren en om de logistieke kosten te verminderen. Ook Graphius Group heeft zijn positie op de verpakkingsmarkt verstevigd door de bedrijven Rembrandt en Remmicon Packaging (Aarschot) over te nemen. Het eerste is gespecialiseerd in het bedrukken van vol karton voor voedingsverpakkingen, het andere is een leverancier van kartonnen patisseriedozen en andere producten voor bakkerijen. Begin februari ging Publi-FDM, een specialist in de visuele communicatie en de grootformaatdruk, een investeringspartnership aan met Daddy Kate, de familiale groep die vijf bedrijven in België en Frankrijk overkoepelt. Sinds 2017 werkt de groep onder leiding van Thijs Claes aan een netwerk van complementaire bedrijven. Franky De Meyer, die aan het hoofd van Publi-FDM staat, kan nu op de financiële steun van Daddy Kate en de strategische adviezen van die groep rekenen, zonder zijn autonomie te verliezen. In Kortrijk heeft INNI Group de drukkerij Drukta overgenomen om haar positie in West-Vlaanderen te versterken. Vermelden we nog de recente overname van Wilda Press & Print door VD uit Temse alsook het samengaan van drukkerij Zwartopwit en het atelier Superdruk. In Nederland liet Simian (Reclameland, Drukland en Flyerzone) zich opmerken door ook de Franstalige markt in het vizier te nemen. In eerste instantie door het platform Drukland.be in het Frans beschikbaar te maken, vervolgens door in Frankrijk Flyerzone over te nemen. Ook vanuit België wordt naar de Franse markt gelonkt. Pop Solutions (Nivelles) dat in de sector van de visuele communicatie actief is, volgde dit jaar een strategie om zijn commerciële positie op de POS-markt in de Benelux en Frankrijk te versterken. POP Solutions is met het Franse bedrijf Sitour van de Groupe ISD een strategische en commerciële alliantie aangegaan om met een totaalaanbod van diverse dragers op de markt te komen. ISD is gespecialiseerd in merchandising, enscenering en communicatie op verkooppunten. De groep komt met een compleet aanbod standaardoplossingen en oplossingen op maat op de Europese markt en mikt daarbij op retailers, adverteerders en tussenpersonen in de POS-sector. Het Nijvelse bedrijf heeft ook nog een meerderheidsparticipatie genomen in Kozmoz Design & Display uit Mechelen. Dat bedrijf is gespecialiseerd in de ontwikkeling van permanent POS-materiaal. En in één adem is Christian Duyckaerts, ondervoorzitter van Fespa Belgium, ook nog managing partner van POP Printing geworden. Bij de leveranciers zette het Belgische softwarebedrijf Dataline zijn internationale expansie voort door zijn Spaanse sectorgenoot Palmart over te nemen. Dataline verwierf ook de ERP-software van de Finse groep Loison. Beweging ook bij Hybrid Software dat een strategisch partnership met Tallon Graphic Solutions sloot, een Belgisch bedrijf dat beheersoftware voor verpakkingen en maquettes maakt voor merken, retailers en designbureaus. Distributeur Igepa werd dan weer de exclusieve vertegenwoordiger van Komori en MBO Postpress Solutions GmbH (een dochterbedrijf van Komori dat vouwmachines levert) voor België en Luxemburg. Van zijn kant heeft Müller Martini de activa van het Duitse DGR Graphic overgenomen dat zich gespecialiseerd heeft in oplossingen voor genaaide boeken en boeken met een kartonnen omslag. Op 6 december 2023 maakte Müller Martini AG bekend dat het Hunkeler AG overneemt. De samenwerking tussen de twee Zwitserse familiebedrijven gaat terug tot de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar maakten verschillende Belgische spelers significante investeringsbudgetten vrij. Beginnen we met Beyaert Printing, een familiebedrijf uit Waregem dat de voorbije twee jaar acht miljoen euro in de modernisering van zijn machinepark investeerde. Dit jaar verving distributeur Wifac er een pers van Heidelberg door een nieuwe Rapida 106 van Koenig & Bauer, terwijl een 5-kleuren Rapida 164 van de nieuwe generatie de plaats van een oude Rapida 162 innam. Voordien had de drukkerij onder andere ook al in een nieuwe stansmachine van Bobst en een lijmlijn geïnvesteerd. In de etikettensector nam Drukservice Impressa (Herentals) een nieuwe Screen Truepress JET L350UV SAI S in gebruik met de bedoeling om in de sector van de digitale etikettendruk te groeien. Group Joos (Turnhout) kocht ook een inkjetpers van Screen aan, het monochrome model van de Truepress Jet 520 HD. Het is het eerste exemplaar van die pers in de Benelux en moet volgens CEO Alex Joos de bestaande opdrachten "op een efficiëntere, snellere en duurzamere manier" afwerken. Labelproducts uit Waregem investeerde in een HP Indigo 6K om kleine en middelgrote oplagen van etiketten met variabele gegevens te drukken. Bij die Keure Printing in Brugge werd een nieuwe 10-kleuren pers met lakgroep (Manroland Sheetfed) geïnstalleerd. En dan was er nog het beursgenoteerde Roularta dat 4,5 miljoen euro investeerde in energiezuinige droogovens voor zijn drie Manroland-magazinepersen. Zoals elk jaar kwamen er ook dit jaar nieuwe machines en technologische verbeteringen op de markt. Daarbij een opvallend initiatief van Kyocera, het Japanse bedrijf dat laserprinters ontwikkelt en dat ook bekend staat om zijn printkoppen op basis van keramische bestanddelen. Het bedrijf waagt zich niet alleen aan productie-inkjetprinters voor commercieel drukwerk, maar kijkt ook naar de markt voor de duurzame textieldruk. Kyocera heeft zijn allereerste inkjetprinter voor textieldruk ontwikkeld, de Forearth. Het gaat om een alles-in-één-systeem, met CMYK + 4 kleuren en een drukbreedte van 1800 mm. Kyocera heeft dit systeem ontwikkeld als een alternatief voor de procedés met gepigmenteerde inkten. Bovendien springt het systeem zuiniger om met water. Op het vlak van duurzame afwerking kwam er ook een nieuwe technologie op de Belgische markt: een digitale verniseenheid met vernissen op waterbasis van Ultra Finishing, een producent uit Taiwan die door Réginald de Ghellinck van Markhunting gedistribueerd wordt in samenwerking met GMP Bibliofilm. In Nederland werd in april een dergelijke eenheid bij Andi Smart Print Solutions geïnstalleerd, in lijn met de nieuwe inkjetpers varioPRINT iX3200 van Canon. Die digitale drukkerij was voor de productie van boeken met een rechte gelijmde rug op zoek naar een milieuvriendelijk alternatief voor lamineerprocedés en voor UV-vernissen. In andere domeinen zien we dat artificiële intelligentie (AI) hoe langer hoe meer een rol gaat spelen in de grafische industrie, of dat nu in productiemachines is of in ontwerptools. De Amerikaanse beeldbank Getty Images heeft bijvoorbeeld zijn eigen beeldgenerator op basis van AI - "gegarandeerd zonder juridische problemen" - uitgebracht. Duurzaamheid staat tegenwoordig op de agenda van zo goed als alle leveranciers van productieoplossingen voor de grafische industrie, zowel op het vlak van verbruiksgoederen als van machines. De meest duurzame oplossingen mikken op energiebesparingen, het beperken van de afvalhoeveelheid of een daling van het verbruik van water en chemische producten. Asahi bijvoorbeeld kwam dit jaar met oplossingen voor de aanmaak van flexoplaten voor etiketten waarbij het verbruik van water en solventen teruggedrongen wordt. Esko biedt een belichtingseenheid voor flexoplaten aan die het energieverbruik met 41 tot 59 procent vermindert, afhankelijk van de toepassingen, en tegelijk gevaarlijk afval elimineert. Die oplossing, de XPS Crystal, heeft Esko een dubbele GreenCircle-certificatie opgeleverd. Ook de inktproducenten leveren inspanningen om de milieu-impact van hun producten te verminderen en om de recyclage van drukwerk te verbeteren. Begin dit jaar ontving Hubergroep de zilveren medaille van EcoVadis voor zijn cradle-to-cradle-inkten voor flexo-, diep- en offsetdruk. Onlangs bracht ook Sun Chemical nieuwe inkten voor vellenoffset op de markt die dankzij de PACE-technologie duurzamer zijn. Die inkten op basis van plantaardige olie zonder PFTE-was zijn bedoeld voor voedingsverpakkingen. Volgens Sun Chemical bevatten de PACE-inkten het hoogste gehalte aan biologisch hernieuwbare materialen (78%). Bij het papieraanbod viel één duurzame innovatie sterk op. In Oekraïne heeft de start-up Releaf Paper een procedé ontwikkeld om met dode bladeren papier te vervaardigen. Het project van een productielijn voor cellulose op basis van dode bladeren heeft een subsidie van de Europese Commissie gekregen. In de loop van de volgende vijf jaren moeten twee Europese fabrieken het licht zien. Momenteel kan Releaf Paper tot 5.000 ton papier op basis van organisch afval produceren. De start-up kan papier van 70 tot 300 g/m2 produceren, maar verkoopt hoofdzakelijk papier met een hoog gramgewicht voor verpakkingstoepassingen (zakken, enveloppen voor e-commerce, dozen in golfkarton, eierdozen, enz.). Merken zoals L'Oréal, Samsung, Weleda, Chanel, Google... zijn al klant. Op het vlak van recyclage heeft Danone - dat zijn verpakkingen circulair wil maken - in september een krachtig signaal gegeven door de plastic etiketten van zijn Actimel-flesjes te verwijderen. De Actimel-flesjes (in HDPE) waren al recycleerbaar (ze konden in de blauwe zak), maar niet de etiketten. Met dit initiatief spaart het merk in Frankrijk 107 ton plastic uit - het equivalent van 270 miljoen flesjes - en in België 22 ton. De Europese papierproducenten verminderen nog altijd de productie van grafisch papier ten voordele van verpakkingen. Ook hier is er een consolidatiebeweging op de markt met in september de opzienbarende mededeling van Smurfit Kappa dat het bedrijf met zijn Amerikaanse sectorgenoot WestRock gaat fuseren. Smurfit Kappa, de grootste Europese producent van papier en verpakkingen, heeft een akkoord ter waarde van 11 miljard dollar gesloten met WestRock, de op één na grootste speler in de Verenigde Staten. De twee bedrijven zouden in de loop van het tweede trimester van 2024 fuseren onder de naam Smurfit WestRock en zouden dan het grootste beursgenoteerde papier- en verpakkingsbedrijf ter wereld worden. In maart 2023 verkocht Stora Enso zijn Duitse fabriek voor tijdschriftenpapier (Maxau) en alle bijhorende activa aan Schwarz Produktion, de eigenaar van Lidl en Kaufland. Op dit moment gaat de Finse papierproducent geleidelijk over tot de eliminatie van 1.150 banen en tot de definitieve sluiting (in 2024) van vier sites in Europa: de productiesite voor papierpulp in het Finse Sunila, de Nederlandse site 'De Hoop' die in verpakkingen in golfkarton gespecialiseerd is, een andere fabriek in Polen en een zagerij in Estland. Voor die beslissing verwijst Stora Enso naar de overcapaciteit op de Europese markt voor golfkarton, het gebrek aan grondstoffen, de prijsverhogingen voor hout en de lage rendabiliteit. Ook UPM, Sappi en Lecta hebben fabriekssluitingen aangekondigd. De Duitse fabriek UPM Platting (grafisch papier) sloot al in november de deuren. Daardoor vermindert de productiecapaciteit voor grafisch papier van UPM met 595.000 ton in Europa. Lecta wil de productie van tweezijdig gestreken papier in de fabriek van het Franse Condat stopzetten om zijn knowhow op de productie van speciale papieren te concentreren. Sappi Europe besliste op zijn beurt om weldra de Belgische fabriek in Lanaken (530.000 ton houtvrij gestreken papier per jaar) en de fabriek in het Duitse Stockstadt (220.000 ton houtvrij gestreken en niet-gestreken papier per jaar) te sluiten. De toekomst van de fabrieken in Maastricht (gestreken papier en karton) en in het Finse Kirkniemi (grafisch papier) is nog onzeker. Die twee fabrieken hadden normaal samen met die van Stockstadt begin 2023 aan het investeringsfonds Aurelius verkocht moeten worden, maar die operatie ging de mist in. Met zijn strategie wil Sappi zijn blootstelling aan het segment van het grafisch papier verminderen en tegelijk zijn aanwezigheid op de segmenten van de verpakkingen, de speciale papieren, de papierpulp en de biomaterialen versterken. Ten slotte vermelden we nog de overname van de fabriek Duino van Burgo door Mondi dat de vestiging zal ombouwen om er golfkarton te produceren.