De jaarcijfers van de Belgische grafische sector voor 2022 verrassen niet. "We hadden een zekere relance verwacht, alleen hadden we gehoopt dat die wat sterker zou zijn", stelt Marc Vandenbroucke, de general manager van sectorfederatie Febelgra. "Het is duidelijk dat de grondstoffenprijzen en de inflatie structureel sporen hebben nagelaten." Ten opzichte van 2021 stijgt de globale omzet van de grafische sector met 10,09 procent naar 2,38 miljard euro. "Dat is mooi, maar je moet natuurlijk zien vanwaar we komen. Als we vergelijken met 2019 dan stellen we vast dat de totale sector nog steeds een verlies optekent van bijna 12 procent", verklaart Vandenbroucke.

De grootste omzettoename in 2022 vinden we terug bij de drukkerijen die een omzetstijging kenden van ruim 12 procent naar 1,87 miljard euro. Ook de prepress-bedrijven (432,96 miljoen euro, +1,92%) en de afwerkingsbedrijven (38,71 miljoen euro, +6,76%) boeken groeicijfers. De omzet van de krantendrukkerijen in ons land steeg met 13,58 procent naar 39,3 miljoen euro. Daarmee zit de gedrukte krant opnieuw op het omzetniveau van 2019. Als we vergelijken met het jaar 2019 valt op dat de drukkerijen een omzetverlies incasseren van 14,67 procent. De afwerkingsbedrijven volgen de trend met een omzetdaling van min 9,81 procent. Alleen de subsector van de prepress- en premeda-diensten ontspringt de dans. In vergelijking met 2019 steeg de omzet met iets meer dan twee procent. Marc Vandenbroucke ziet twee belangrijke verklarende factoren voor deze groei: de dynamiek in de verpakkingssector en de export.

De globale omzet steeg in 2022 met 10 procent naar 2,38 miljard euro.

Tewerkstelling groeit in Vlaanderen

Het aantal werkgevers in de grafische sector blijft dalen. Anno 2022 gaat het nog om 657 werkgevers, of 466 drukkerijen (-5,86%), 152 prepress-bedrijven (-4,40%), 27 afwerkingsbedrijven (-12,90%) en twaalf krantendrukkerijen. Tien jaar geleden waren er nog meer dan duizend werkgevers actief in de sector. "De verklaringen hiervoor zijn te vinden bij verschillende stopzettingen van (kleinere) bedrijven, enkele faillissementen en vooral de consolidatie binnen de sector die zich verder doorzet", duidt Febelgra. Op het vlak van tewerkstelling ziet Marc Vandenbroucke twee opmerkelijke fenomenen. "De tewerkstelling in onze sector is in 2022 gedaald met een percent, daar waar we de voorbije jaren met vlotjes vijf procent naar beneden gingen. En voor het eerst in tien jaar zien we een bescheiden toename van de tewerkstelling in Vlaanderen met plus 0,36 procent." De sector (exclusief krantendrukkerijen) telde vorig jaar 8075 werknemers, dat zijn 89 arbeidsplaatsen minder dan het jaar voordien. De drukkerijen zijn goed voor 6.534 werknemers (-2,61%), de afwerkingsbedrijven tellen 254 arbeidsplaatsen (-11,19%). Bij de prepress-bedrijven zien we een toename van de tewerkstelling met 10,10 procent naar 1287 werknemers. Als we de tewerkstellingscijfers per gewest bekijken, dan valt op dat het globaal banenverlies van min 1,09 procent zich situeert in Brussel en Wallonië. De tewerkstelling in het Brussels gewest is gedaald met 16 procent tot 320 werknemers. In Wallonië telt de grafische sector nog 1.353 werknemers (-3,63%). "Brussel is dood op het vlak van printproductie", erkent Vandenbroucke. "In 2012 hadden we in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nog een tewerkstelling van 1262 mensen, vandaag is dat herleid tot een vierde."

De tewerkstelling daalde in 2022 met een procent naar 8075 werknemers.

Terwijl de globale tewerkstelling in de sector verder afkalft, stijgt het aantal zelfstandigen in de grafische branche wel jaar na jaar. Volgens de laatst beschikbare cijfers (2021) zijn er 3.621 zelfstandigen in hoofdberoep actief in de sector, dat is een stijging met 11,48 procent in vergelijking met 2020. Bij de zelfstandigen in bijberoep is de groei nog frappanter: het gaat om een toename van 24,41 procent naar 2.222 zelfstandigen. Ook de zelfstandigen met een activiteit na pensioen nemen toe met 6,16 procent tot 793.

Negatieve handelsbalans

Qua investeringen was 2022 een vrij onopvallend jaar. "Het is duidelijk dat de bedrijven voorzichtig zijn", zegt Marc Vandenbroucke. De investeringen namen toe met 4,44 procent tot 88,09 miljoen euro. Bij de drukkerijen stegen de investeringen met 15 procent naar 62,37 miljoen euro. De afwerkingsbedrijven investeerden zo'n twee miljoen euro. Bij prepress-bedrijven (-20%) en krantendrukkerijen (-4,6%) daalden de investeringen. Wat de handelsbalans betreft is de topman van Febelgra positief verrast. Zoals bekend werd de sector in 2021 voor het eerst geconfronteerd met een negatieve handelsbalans. Het handelstekort liep op tot 89,64 miljoen euro. "Voor 2022 zien we dat de export is toegenomen met bijna tien procent tot 734,78 miljoen euro. De import is licht gedaald met min 0,83 procent tot 752,91 miljoen euro. Dat zorgt voor een handelstekort van 18,13 miljoen euro." Marc Vandenbroucke ziet op korte termijn geen terugkeer naar een positieve handelsbalans. "Onze drie belangrijkste handelspartners zijn Nederland, Frankrijk en Duitsland. Het verschil is de loonkost, dat zorgt voor een concurrentiehandicap."

De export is goed voor 30,85 procent van de totale sectoromzet.

De export is goed voor 30,85 procent van de totale sectoromzet, daarmee scoort het jaar 2022 beter dan 2019, toen het exportaandeel 28,34 procent bedroeg. Frankrijk blijft ons belangrijkste exportland, samen met Nederland vertegenwoordigen de twee buurlanden 55,4 procent van onze export. Bij de importlanden is het interessant te zien dat Nederland, Frankrijk heeft voorbijgestoken als belangrijkste importland. Na Duitsland en voor het Verenigd Koninkrijk duikt China de top vier in van de belangrijkste importlanden. Toch opmerkelijk in tijden waar de handel met het Verre Oosten meer en meer onder vuur komt te liggen.

Doodsteek voor retaildrukwerk

"De opeenvolging van moeilijke marktomstandigheden maakt dat vele printproducten in een luxesegment worden geduwd. De volumes verminderen, maar ook in de hybride wereld zal de consument altijd print nodig hebben", concludeert Marc Vandenbroucke. "Het overheidsbeleid vormt een belangrijke actor in dit verhaal. Onze sector wordt niet bepaald geholpen met de huidige beleidsintenties op het vlak van ongeadresseerde reclame, fiscaliteit en foutieve percepties omtrent ecologie." Vandenbroucke verwijst onder andere naar het nieuwe Lokaal Materialenplan dat de Vlaamse regering eind vorige maand heeft goedgekeurd. Het plan van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) vormt het kader voor de omgang met afval tot 2030. Volgens het plan zal ongeadresseerd drukwerk enkel nog mogen worden bezorgd bij mensen die daarvoor een ja/ja-sticker op hun brievenbus hebben gekleefd. "In het plan staat letterlijk dat er overleg is gepleegd met alle stakeholders, terwijl dat niet klopt. Voor het retaildrukwerk betekent dit de doodsteek", zegt Vandenbroucke. Ook de fiscale hervormingsplannen van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) vallen slecht. "De minister wil ondermeer de BTW van 6 naar 9 procent optrekken. Een pak grafische producten, zoals boeken, worden geïmpacteerd. Dat zou betekenen dat de eindconsument straks drie procent meer moet betalen voor deze producten. Dat is ook geen meevaller", aldus Marc Vandenbroucke.

De jaarcijfers van de Belgische grafische sector voor 2022 verrassen niet. "We hadden een zekere relance verwacht, alleen hadden we gehoopt dat die wat sterker zou zijn", stelt Marc Vandenbroucke, de general manager van sectorfederatie Febelgra. "Het is duidelijk dat de grondstoffenprijzen en de inflatie structureel sporen hebben nagelaten." Ten opzichte van 2021 stijgt de globale omzet van de grafische sector met 10,09 procent naar 2,38 miljard euro. "Dat is mooi, maar je moet natuurlijk zien vanwaar we komen. Als we vergelijken met 2019 dan stellen we vast dat de totale sector nog steeds een verlies optekent van bijna 12 procent", verklaart Vandenbroucke. De grootste omzettoename in 2022 vinden we terug bij de drukkerijen die een omzetstijging kenden van ruim 12 procent naar 1,87 miljard euro. Ook de prepress-bedrijven (432,96 miljoen euro, +1,92%) en de afwerkingsbedrijven (38,71 miljoen euro, +6,76%) boeken groeicijfers. De omzet van de krantendrukkerijen in ons land steeg met 13,58 procent naar 39,3 miljoen euro. Daarmee zit de gedrukte krant opnieuw op het omzetniveau van 2019. Als we vergelijken met het jaar 2019 valt op dat de drukkerijen een omzetverlies incasseren van 14,67 procent. De afwerkingsbedrijven volgen de trend met een omzetdaling van min 9,81 procent. Alleen de subsector van de prepress- en premeda-diensten ontspringt de dans. In vergelijking met 2019 steeg de omzet met iets meer dan twee procent. Marc Vandenbroucke ziet twee belangrijke verklarende factoren voor deze groei: de dynamiek in de verpakkingssector en de export. Het aantal werkgevers in de grafische sector blijft dalen. Anno 2022 gaat het nog om 657 werkgevers, of 466 drukkerijen (-5,86%), 152 prepress-bedrijven (-4,40%), 27 afwerkingsbedrijven (-12,90%) en twaalf krantendrukkerijen. Tien jaar geleden waren er nog meer dan duizend werkgevers actief in de sector. "De verklaringen hiervoor zijn te vinden bij verschillende stopzettingen van (kleinere) bedrijven, enkele faillissementen en vooral de consolidatie binnen de sector die zich verder doorzet", duidt Febelgra. Op het vlak van tewerkstelling ziet Marc Vandenbroucke twee opmerkelijke fenomenen. "De tewerkstelling in onze sector is in 2022 gedaald met een percent, daar waar we de voorbije jaren met vlotjes vijf procent naar beneden gingen. En voor het eerst in tien jaar zien we een bescheiden toename van de tewerkstelling in Vlaanderen met plus 0,36 procent." De sector (exclusief krantendrukkerijen) telde vorig jaar 8075 werknemers, dat zijn 89 arbeidsplaatsen minder dan het jaar voordien. De drukkerijen zijn goed voor 6.534 werknemers (-2,61%), de afwerkingsbedrijven tellen 254 arbeidsplaatsen (-11,19%). Bij de prepress-bedrijven zien we een toename van de tewerkstelling met 10,10 procent naar 1287 werknemers. Als we de tewerkstellingscijfers per gewest bekijken, dan valt op dat het globaal banenverlies van min 1,09 procent zich situeert in Brussel en Wallonië. De tewerkstelling in het Brussels gewest is gedaald met 16 procent tot 320 werknemers. In Wallonië telt de grafische sector nog 1.353 werknemers (-3,63%). "Brussel is dood op het vlak van printproductie", erkent Vandenbroucke. "In 2012 hadden we in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nog een tewerkstelling van 1262 mensen, vandaag is dat herleid tot een vierde."Terwijl de globale tewerkstelling in de sector verder afkalft, stijgt het aantal zelfstandigen in de grafische branche wel jaar na jaar. Volgens de laatst beschikbare cijfers (2021) zijn er 3.621 zelfstandigen in hoofdberoep actief in de sector, dat is een stijging met 11,48 procent in vergelijking met 2020. Bij de zelfstandigen in bijberoep is de groei nog frappanter: het gaat om een toename van 24,41 procent naar 2.222 zelfstandigen. Ook de zelfstandigen met een activiteit na pensioen nemen toe met 6,16 procent tot 793.Qua investeringen was 2022 een vrij onopvallend jaar. "Het is duidelijk dat de bedrijven voorzichtig zijn", zegt Marc Vandenbroucke. De investeringen namen toe met 4,44 procent tot 88,09 miljoen euro. Bij de drukkerijen stegen de investeringen met 15 procent naar 62,37 miljoen euro. De afwerkingsbedrijven investeerden zo'n twee miljoen euro. Bij prepress-bedrijven (-20%) en krantendrukkerijen (-4,6%) daalden de investeringen. Wat de handelsbalans betreft is de topman van Febelgra positief verrast. Zoals bekend werd de sector in 2021 voor het eerst geconfronteerd met een negatieve handelsbalans. Het handelstekort liep op tot 89,64 miljoen euro. "Voor 2022 zien we dat de export is toegenomen met bijna tien procent tot 734,78 miljoen euro. De import is licht gedaald met min 0,83 procent tot 752,91 miljoen euro. Dat zorgt voor een handelstekort van 18,13 miljoen euro." Marc Vandenbroucke ziet op korte termijn geen terugkeer naar een positieve handelsbalans. "Onze drie belangrijkste handelspartners zijn Nederland, Frankrijk en Duitsland. Het verschil is de loonkost, dat zorgt voor een concurrentiehandicap."De export is goed voor 30,85 procent van de totale sectoromzet, daarmee scoort het jaar 2022 beter dan 2019, toen het exportaandeel 28,34 procent bedroeg. Frankrijk blijft ons belangrijkste exportland, samen met Nederland vertegenwoordigen de twee buurlanden 55,4 procent van onze export. Bij de importlanden is het interessant te zien dat Nederland, Frankrijk heeft voorbijgestoken als belangrijkste importland. Na Duitsland en voor het Verenigd Koninkrijk duikt China de top vier in van de belangrijkste importlanden. Toch opmerkelijk in tijden waar de handel met het Verre Oosten meer en meer onder vuur komt te liggen."De opeenvolging van moeilijke marktomstandigheden maakt dat vele printproducten in een luxesegment worden geduwd. De volumes verminderen, maar ook in de hybride wereld zal de consument altijd print nodig hebben", concludeert Marc Vandenbroucke. "Het overheidsbeleid vormt een belangrijke actor in dit verhaal. Onze sector wordt niet bepaald geholpen met de huidige beleidsintenties op het vlak van ongeadresseerde reclame, fiscaliteit en foutieve percepties omtrent ecologie." Vandenbroucke verwijst onder andere naar het nieuwe Lokaal Materialenplan dat de Vlaamse regering eind vorige maand heeft goedgekeurd. Het plan van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) vormt het kader voor de omgang met afval tot 2030. Volgens het plan zal ongeadresseerd drukwerk enkel nog mogen worden bezorgd bij mensen die daarvoor een ja/ja-sticker op hun brievenbus hebben gekleefd. "In het plan staat letterlijk dat er overleg is gepleegd met alle stakeholders, terwijl dat niet klopt. Voor het retaildrukwerk betekent dit de doodsteek", zegt Vandenbroucke. Ook de fiscale hervormingsplannen van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) vallen slecht. "De minister wil ondermeer de BTW van 6 naar 9 procent optrekken. Een pak grafische producten, zoals boeken, worden geïmpacteerd. Dat zou betekenen dat de eindconsument straks drie procent meer moet betalen voor deze producten. Dat is ook geen meevaller", aldus Marc Vandenbroucke.