Een opeenstapeling van externe factoren

Net als de drukkers bewegen ook de leveranciers hemel en aarde om papier te vinden. Erik De Vos, business director Benelux van Antalis: "De medewerkers van Antalis leveren enorme inspanningen om in deze omstandigheden de beste dienstverlening te bieden. De aanvoerlijnen zijn bijzonder moeilijk te beheren, zoals in de meeste bedrijfstakken. We doen al het mogelijke om onze klanten te leveren. En waar we vandaag in de eerste plaats naar streven, is dat er papier beschikbaar is en dat er transportcapaciteit is om de klanten te leveren."

Volgens De Vos is het tekort onder andere te wijten aan een piek in de vraag na de coronacrisis op een moment dat de papierindustrie niet op volle capaciteit kan werken en er daarbij ook nog externe factoren spelen. "Omdat de vraag naar papier sinds jaren daalt, werden er fabrieken gesloten of omgebouwd om karton te produceren voor de groeiende verpakkingsmarkt. Nu is er een piek in de vraag die niet voorzien was en die groter is dan de huidige productiecapaciteit. Dat heeft dus een impact op de beschikbaarheid van papier. Naast die piek was er ook een opeenstapeling van externe factoren die tot prijsverhogingen leidden. De Brexit had een impact op de transportmarkt doordat de transportcapaciteit verminderde. De prijs van een container is gestegen van 2.000 euro in 2020 tot ongeveer 15.000 tot 18.000 euro dit jaar. De stijging van de energieprijzen en de moeilijke bevoorrading met grondstoffen zijn andere factoren," legt Erik De Vos uit.

Ook Beatrice Klose, de secretaris-generaal van de Europese federatie Intergraf, geeft een verklaring voor de situatie: "Wegens corona was er in 2020 ook veel minder grafisch papier voor de recyclage. Aan karton geen gebrek wegens de e-commerce en de leveringen aan huis, maar met karton kan men geen hoogwaardig gerecycleerd papier maken. Heel wat bronnen van gerecycleerde vezels waren dus niet meer beschikbaar. Die komen er nu wel weer aan, maar hoelang zal dat een effect op de papierprijs hebben? Dat weet ik niet. Dit jaar is er overigens weer meer vraag naar reclame dan in 2020. De bedrijven willen publiciteit voeren op papier, maar het papiertekort en de prijsstijgingen verhinderen dat. Dat is bijzonder frustrerend voor de sector." Er is nog een ander fenomeen dat het onevenwicht tussen het aanbod en de vraag verklaart: de transitie van plastic naar papier in het kader van de Europese Green Deal. Beatrice Klose: "Almaar meer bedrijven kiezen voor alternatieven in papier/karton. Dat zijn nieuwe klanten die op de markt komen en waar de sector in haar productieprognoses geen rekening mee had gehouden."

Kans om drukwerk te herwaarderen

Beatrice Klose: "Ik geloof dat de prijzen op een hoog niveau zullen stabiliseren en dat de opdrachtgevers zullen moeten volgen en een correcte prijs zullen moeten aanvaarden. Op een bepaalde manier kan dat een goede zaak voor de grafische industrie zijn omdat die almaar meer toegevoegde waarde biedt." Erik De Vos is het met die visie eens en zegt verrast te zijn dat de discussies alleen maar rond de prijs draaien: "Er is aandacht voor de prijs, maar vandaag wordt alles duurder. Dat is structureel. Gedurende jaren hadden we te maken met een krimpende markt voor papier. En wegens die krimp was er een race naar de laagste prijs. Vandaag is een kans die we krijgen om de markt duidelijk te maken dat drukwerk een waarde heeft. Laten we die piek in de vraag als een positief signaal zien en als een kans om de waarde van onze sector en onze producten opnieuw in evenwicht te brengen. Voordien stonden de mensen niet stil bij papier, maar vandaag beseffen ze dat papier waarde heeft. De kwaliteit, gegarandeerde leveringen, de beschikbaarheid behoren tot de factoren die het drukwerk zijn waarde verlenen. Op een bepaalde manier is het een kans om de toegevoegde waarde van drukwerk en van wat wij aanbieden, duidelijk te maken."

Hoopgevende perspectieven

Ondanks de moeilijke situatie ziet Beatrice Klose toch ook positieve elementen: "In deze situatie van tekorten merken we dat de uitgevers opnieuw in Europa willen drukken, veeleer dan in China. Maar er moet wel papier zijn. Bovendien blijven verpakkingen, etiketten en boeken het goed doen in deze crisisperiode. Het doet goed om te weten dat de mensen blijven lezen. We geloofden een tijd dat het boek niet meer trendy was en dat het door mobiele toestellen vervangen werd, maar dat is niet het geval. In de toekomst zal het volume drukwerk nog wel verminderen, maar de waarde zal toenemen. Kleine oplagen worden geassocieerd met producten die sterker gepersonaliseerd worden en een grotere toegevoegde waarde hebben."

Beatrice Klose van Intergraf: "Ik geloof dat de prijzen op een hoog niveau zullen stabiliseren en dat de opdrachtgevers zullen moeten volgen en een correcte prijs zullen moeten aanvaarden."
Net als de drukkers bewegen ook de leveranciers hemel en aarde om papier te vinden. Erik De Vos, business director Benelux van Antalis: "De medewerkers van Antalis leveren enorme inspanningen om in deze omstandigheden de beste dienstverlening te bieden. De aanvoerlijnen zijn bijzonder moeilijk te beheren, zoals in de meeste bedrijfstakken. We doen al het mogelijke om onze klanten te leveren. En waar we vandaag in de eerste plaats naar streven, is dat er papier beschikbaar is en dat er transportcapaciteit is om de klanten te leveren."Volgens De Vos is het tekort onder andere te wijten aan een piek in de vraag na de coronacrisis op een moment dat de papierindustrie niet op volle capaciteit kan werken en er daarbij ook nog externe factoren spelen. "Omdat de vraag naar papier sinds jaren daalt, werden er fabrieken gesloten of omgebouwd om karton te produceren voor de groeiende verpakkingsmarkt. Nu is er een piek in de vraag die niet voorzien was en die groter is dan de huidige productiecapaciteit. Dat heeft dus een impact op de beschikbaarheid van papier. Naast die piek was er ook een opeenstapeling van externe factoren die tot prijsverhogingen leidden. De Brexit had een impact op de transportmarkt doordat de transportcapaciteit verminderde. De prijs van een container is gestegen van 2.000 euro in 2020 tot ongeveer 15.000 tot 18.000 euro dit jaar. De stijging van de energieprijzen en de moeilijke bevoorrading met grondstoffen zijn andere factoren," legt Erik De Vos uit.Ook Beatrice Klose, de secretaris-generaal van de Europese federatie Intergraf, geeft een verklaring voor de situatie: "Wegens corona was er in 2020 ook veel minder grafisch papier voor de recyclage. Aan karton geen gebrek wegens de e-commerce en de leveringen aan huis, maar met karton kan men geen hoogwaardig gerecycleerd papier maken. Heel wat bronnen van gerecycleerde vezels waren dus niet meer beschikbaar. Die komen er nu wel weer aan, maar hoelang zal dat een effect op de papierprijs hebben? Dat weet ik niet. Dit jaar is er overigens weer meer vraag naar reclame dan in 2020. De bedrijven willen publiciteit voeren op papier, maar het papiertekort en de prijsstijgingen verhinderen dat. Dat is bijzonder frustrerend voor de sector." Er is nog een ander fenomeen dat het onevenwicht tussen het aanbod en de vraag verklaart: de transitie van plastic naar papier in het kader van de Europese Green Deal. Beatrice Klose: "Almaar meer bedrijven kiezen voor alternatieven in papier/karton. Dat zijn nieuwe klanten die op de markt komen en waar de sector in haar productieprognoses geen rekening mee had gehouden."Beatrice Klose: "Ik geloof dat de prijzen op een hoog niveau zullen stabiliseren en dat de opdrachtgevers zullen moeten volgen en een correcte prijs zullen moeten aanvaarden. Op een bepaalde manier kan dat een goede zaak voor de grafische industrie zijn omdat die almaar meer toegevoegde waarde biedt." Erik De Vos is het met die visie eens en zegt verrast te zijn dat de discussies alleen maar rond de prijs draaien: "Er is aandacht voor de prijs, maar vandaag wordt alles duurder. Dat is structureel. Gedurende jaren hadden we te maken met een krimpende markt voor papier. En wegens die krimp was er een race naar de laagste prijs. Vandaag is een kans die we krijgen om de markt duidelijk te maken dat drukwerk een waarde heeft. Laten we die piek in de vraag als een positief signaal zien en als een kans om de waarde van onze sector en onze producten opnieuw in evenwicht te brengen. Voordien stonden de mensen niet stil bij papier, maar vandaag beseffen ze dat papier waarde heeft. De kwaliteit, gegarandeerde leveringen, de beschikbaarheid behoren tot de factoren die het drukwerk zijn waarde verlenen. Op een bepaalde manier is het een kans om de toegevoegde waarde van drukwerk en van wat wij aanbieden, duidelijk te maken."Ondanks de moeilijke situatie ziet Beatrice Klose toch ook positieve elementen: "In deze situatie van tekorten merken we dat de uitgevers opnieuw in Europa willen drukken, veeleer dan in China. Maar er moet wel papier zijn. Bovendien blijven verpakkingen, etiketten en boeken het goed doen in deze crisisperiode. Het doet goed om te weten dat de mensen blijven lezen. We geloofden een tijd dat het boek niet meer trendy was en dat het door mobiele toestellen vervangen werd, maar dat is niet het geval. In de toekomst zal het volume drukwerk nog wel verminderen, maar de waarde zal toenemen. Kleine oplagen worden geassocieerd met producten die sterker gepersonaliseerd worden en een grotere toegevoegde waarde hebben."