3D-printing: tussen terughoudendheid en toekomstvisie

Een jaar geleden sloot Mimaki zich bij Massivit 3D aan op het speelveld van de grootformaat 3D-druk voor de visuele communicatie. U herinnert zich nog wel het OEM-akkoord dat met het Israëlische Massivit gesloten werd. Sindsdien biedt de Japanse constructeur Mimaki het model 3DGD-1800 aan als een alternatief voor de Massivit 1800. In de ogen van de fabrikanten is dat een bewijs van het potentieel van de technologie voor de markt van de visuele communicatie. Digital Dot, dat in 2018 de exclusieve distributeur en het Europese demonstratiecentrum van Massivit werd, is er in twee jaar in geslaagd om vier exemplaren van de Massivit 1800 (telkens met twee printkoppen) te verkopen. Een dergelijke machine vertegenwoordigt toch al snel een investering van ongeveer 300.000 euro. Ondanks de impact van de pandemie op de evenementensector en op de markt van de visuele communicatie, zegt oprichter Nico Desmedt dat hij geregeld over de technologie gepolst wordt, zelfs vanuit China, en ziet hij weer meer projecten naar zijn klanten gaan. Niemand hoeft nog het belang uit te leggen van de visuele communicatie en van de grootformaatdruk in de marketingstrategie van een merk. Zichtbaar zijn, herkenbaar zijn, indruk maken, belangstelling opwekken, informeren, engageren... Voor een bedrijf of een merk zijn dat evenveel motieven om een beroep te doen op de visuele communicatie. En de uiteenlopende elementen daarvan - van een logo tot het webdesign - komen telkens weer terug in het grafische charter van een bedrijf, in het ontwerp en de verpakking van een product, in de reclame, in de signs, in de inrichting van de verkooppunten, enzovoort. En omdat de visuele communicatie altijd en overal ingezet wordt, zijn merkeigenaars voortdurend op zoek naar creatieve en innoverende oplossingen om zich van de concurrenten te onderscheiden. Affiches, belettering, zeilen, uithangborden, POS... de digitale drukkers zijn goed vertrouwd met de technieken en de media voor klassieke toepassingen in de visuele communicatie. Met de techniek van 3D-printing zijn ze echter minder vertrouwd. Nochtans is dat een technologie die borg staat voor een frisse wind en voor innovatie in de visuele communicatie en die het soort van visuele impact kan opwekken waar marketeers op kicken. De techniek maakt het mogelijk om reclameborden en affiches opnieuw uit te vinden door 3D-modellen te vervaardigen of door 3D-elementen met 2D-toepassingen te combineren. Dat is overigens een van de troeven die 3Motion, een gebruiker van de techniek, aanhaalt: "We zijn in staat om een grote verscheidenheid aan materialen en technieken aan te bieden. Zo kunnen we perfect 2D en 3D op een bijzonder hoogwaardige manier combineren volgens de behoeften en wensen van de klant. Grote bedrijven willen altijd opvallen. De combinatie van 2D- en 3D-elementen maakt dat een reclamecampagne beter blijft hangen dan wanneer een klassieke aanpak gevolgd wordt. Dat komt vaak terug in de vragen die we krijgen. We hebben bijvoorbeeld al uiteenlopende projecten in het station Antwerpen-Centraal gerealiseerd," vertelt Peter Galle, mede-eigenaar van 3Motion. En met een printer die 3D-voorwerpen tot 1,8 meter hoog kan vervaardigen, kunt u zich moeiteloos de visuele impact daarvan op een verkooppunt, een beursstand of een themapark voorstellen. In de Benelux domineren op het ogenblik vier bedrijven de markt voor de grootformaat 3D-druk: Art Nzo en 3Motion in Vlaanderen, Xclusive International en 3DNextLevel in Nederland. En wie weet of er na Vlaanderen en Nederland binnenkort geen vijfde installatie in Wallonië komt? Uit goede bron vernemen we dat er onderhandelingen lopen. Tot op vandaag blijven al die bedrijven hun activiteiten ontwikkelen dankzij de 3D-druk en dankzij hun eigen specifieke aanpak. Art Nzo realiseert veel artistieke projecten, terwijl 3Motion voor marketingtoepassingen en voor attractieparken werkt. 3Motion bijvoorbeeld realiseert tal van toepassingen met de Massivit 1800, meer bepaald decorstukken waar het park Plopsaland geregeld nood aan heeft. Maar ook de hotel- en de vastgoedsector doen een beroep op 3D, bijvoorbeeld om decorelementen of trofeeën te vervaardigen. 3Motion, dat vooral op de Belgische markt actief is, is vast van plan om grenzen te verleggen: "We willen een stevige groei realiseren en daarvoor gaan we ons ook richten op buitenlandse klanten in ons segment", zegt Peter Galle. Laat ons echter realistisch blijven: voor de sector 'print & sign' blijft de 3D-druk een nichemarkt. Betekent dit dat de markt in een klein land als België al verzadigd is nu er in de Benelux vier bedrijven met een grootformaat 3D-printer aan de slag zijn? Is er nog voldoende plaats op de markt zodat ook nog andere spelers met de 3D-techniek kunnen groeien? En dat op een moment waarop de pandemie ontspanningsmogelijkheden en evenementen een halt heeft toegeroepen? Volgens Peter Galle bestaat er geen twijfel over het potentieel en vormen grote bedrijven een goede afzetmarkt. Ook bij Nico Desmedt, de oprichter van Digital Dot, klinkt er geen twijfel door: "Ik ben overtuigd van ja. We voeren nu weer dezelfde discussie als vijftien jaar geleden bij de invoering van de printers met een breedte van vijf meter. Men vroeg zich af of er daar wel plaats voor was. Enerzijds moest er uiteraard ruimte in de productie komen, maar anderzijds was het ook een markt die ontwikkeld moest worden. Vandaag echter is een printer van vijf meter breed standaard in een digitale grootformaatdrukkerij. 3D-printing is een markt die nog ontdekt moet worden. Als klanten zoals marketing- en reclamebureaus en de drukkerijen zelf niet weten dat de technologie bestaat, is er uiteraard geen vraag naar. Daar ligt het kalf gebonden. We moeten informeren, de klanten de impact van de 3D-druk tonen. En het is niet de bedoeling om de 2D-druk te vervangen, maar om de 3D-druk te integreren in een 2D-productieomgeving." Kris Binon, algemeen directeur van Flam3D, zei een jaar geleden al hetzelfde: "De bedrijven leggen heel wat belangstelling aan de dag, maar ze hebben nog een gebrek aan kennis en weten niet altijd hoe ze de technologie moeten gebruiken". En Binon wijst erop dat de technologie democratischer wordt naarmate ze beter betaalbaar wordt. Voor het ogenblik klopt het wel dat de productie van 3D-voorwerpen voor marketingdoeleinden (klein formaat) niet altijd de rendabelste oplossing is. Dat is alvast de mening van Steven Scheilinckx, accountmanager van Seido Systems in Wevelgem, de distributeur van de klein- en grootformaat 3D-printers van Stratasys voor de Benelux. "De prijs van de grondstoffen is te hoog", zegt hij. Scheilinckx is geen groentje in de grafische sector. Hij heeft 16 jaar voor Plantin, het huidige Heidelberg Benelux, gewerkt. Nadien was hij ook actief in FormID, de onderneming die Pantoon opgericht had om uitrustingen voor 3D-druk en lasers te leveren. Steven Scheilinckx is dus goed vertrouwd met de drukkerswereld. Hij was het ook die tussen 2012 en 2014 bij Plantin in Evere (het huidige Heidelberg Benelux) een centrale rol speelde bij de oprichting van de afdeling 3D-printing met de Mcor-technologie. Dat werd een flop. Ook bij Seido heeft Steven gepoogd de markt van de drukkerijen te activeren. En voor hem is het nu een uitgemaakte zaak: de 3D-druk en de 2D-druk zijn twee compleet verschillende en niet-compatibele activiteiten. Of het nu om grote of kleine formaten gaat, Steven heeft een uitgesproken mening: "Ik zie geen toekomst voor de 3D-druk in de grafische sector of de visuele communicatie. Misschien op internationaal niveau, in grote landen zoals de VS of Duitsland, maar niet in België. Je moet je hard inspannen om klanten te vinden. Ik heb met al de grote drukkerijen in alle provincies contact opgenomen, de 3D-technologie slaat niet aan. De verpakkingssector is uiteraard een grote afzetmarkt voor de Stratasys J55, maar die zie ik veeleer een plaats krijgen direct in grote bedrijven zoals L'Oréal, Philips Lighting of nog Tupperware. Ook de markt van de gezelschapsspellen met personaliseerbare pionnen en borden kan interessant zijn voor de 3D-druk." Toch verkoopt Seido 3D-printers als warme broodjes, maar in andere sectoren dan de grafische. Volgens Nico Desmedt is de afwerking de grootste hinderpaal die de aanvaarding van de grootformaat 3D-technologie door de professionals van de visuele communicatie in de weg staat. "Die terughoudendheid is te wijten aan een gebrek aan kennis. Ze beheersen de afwerkmaterialen en -technieken voor de klassieke toepassingen, maar bij de 3D-druk is dat nog onbekend terrein. Sommigen zijn bang om zich aan de afwerking te wagen. Maar het is net daar dat al het potentieel en de toegevoegde waarde van de 3D-druk te vinden zijn. Om die houding te veranderen, delen we met onze klanten een netwerk. Het zou bijvoorbeeld genoeg kunnen zijn om een carrosseriebedrijf dat al het schilder- en polijstmateriaal al heeft, te zoeken. Zulk een bedrijf is zonder meer in staat om een 3D-voorwerp af te werken. En ook al is dat iets nieuws voor het carrosseriebedrijf, het heeft wel al de deskundigheid in huis om dat werk uit te voeren." "Het dient tot niets om dromen te verkopen: de grootformaat 3D-printer wordt niet uit zichzelf rendabel. Het is de integratie ervan in het huidige productieproces dat voor het rendement zorgt", zegt Nico Desmedt. Hij vergelijkt de desktopprinters op basis van draden (FDM of Fused Deposition Modeling Technology), die veel beter betaalbaar zijn, met de technologie van Massivit 3D: "Het klopt dat FDM veel goedkoper is dan de gel voor 3D-druk. Maar je hebt meer draad nodig om een groot, hol voorwerp te creëren dan je gel nodig hebt. En met de draadtechniek moet je ook het binnenwerk van het voorwerp met een structuur verstevigen. Om eenzelfde voorwerp te vervaardigen, heb je dus meer draad nodig dan gel. Daar komt nog bij dat een compacte 3D-printer dan wel veel goedkoper mag zijn, maar dat je ook veel meer productietijd nodig hebt. Een Massivit 3D bijvoorbeeld kan in anderhalf uur waar een FDM-printer 24 uur voor nodig heeft." Peter Galle van 3Motion treedt op basis van zijn ervaring met de Massivit 1800 die stelling van Nico bij: "De grootste voordelen zijn de productiesnelheid en het nauwkeurige resultaat. We leggen altijd de 3D-modellen die we ontwerpen, ter goedkeuring voor aan de klant. Op die manier is de klant zeker dat hij altijd krijgt wat hij goedgekeurd heeft." Dankzij de twee 3D-printkoppen die onafhankelijk van elkaar werken, kan de productie versneld worden door twee voorwerpen tegelijk te vervaardigen. We herinneren eraan dat de technologie van Massivit op het GDP-procedé (Gel Dispensing Printing) steunt. Dat procedé dat Massivit ontwikkeld heeft, is in feite een spuitgiettechniek waarbij een fotogevoelige polymeer in de vorm van een gel gebruikt wordt. Die gel hardt onmiddellijk uit onder invloed van UV-licht en dit naarmate de productie vordert. Bij de FDM-technologie daarentegen wordt kunststof gesmolten waarna die aangebracht wordt. In theorie biedt de marketingwereld ook een toepassingsgebied voor de kleinformaat 3D-printers. Promotievoorwerpen, trofeeën, bedrijfscadeaus, commerciële voorwerpen (prototypes, maquettes, miniaturen), bedrijfsvoorwerpen, 3D-logo's, figuurtjes... het zijn maar enkele voorbeelden van mogelijke realisaties. Interessante systemen voor dergelijke producten zijn de compacte 3D-kleurprinters. Vorig jaar al haalden we het polychrome 3D-printsysteem 3DUJ-553 van Mimaki aan, dat meer dan tien miljoen kleuren kan reproduceren zodat een fotorealistische weergave mogelijk wordt. In januari 2021 bracht de constructeur dan de 3DUJ-2207 uit, een nieuwe compacte kleuren-3D-printer die de inkjettechnologie toepast en wereldwijd aangeboden wordt. Deze nieuwe machine werd voorgesteld als een stap vooruit bij de productie van details en de nabehandeling. Mimaki levert een transparante hars voor de machine die alleen gebruikt kan worden, of met kleuren gemengd kan worden om een verschillende mate van transparantie te verkrijgen. In België wordt die compacte machine door Dimix gedistribueerd. Seido biedt met de Stratasys J55, op basis van de technologie PolyJet, een alternatief aan. Dat systeem is gecertificeerd door Pantone en werkt met de CMYK-kleuren en met een transparante fotopolymeer. De PolyJet 3D-printers van Stratasys deponeren laagjes vloeibare fotopolymeer die vervolgens uitharden, op een productieplateau. Daardoor kunnen gladde en precieze prototypes vervaardigd worden die op het eindproduct lijken. De technologie PolyJet maakt het niet alleen mogelijk om verschillende kleuren te combineren, maar kan ook tot acht verschillende transparante materialen, zowel soepele als stijve, in éénzelfde model combineren. Klanten van Seido gebruiken dit systeem bijvoorbeeld om met een prototype nieuwe producten, bijvoorbeeld nagellak, in de verkooppunten uit te testen.