Acceleratie in digitaal drukken

Begin dit jaar bracht FM Future het rapport ' The Future of Inkjet 2020' uit. Optimisme overheerste onder de spelers in de inkjetmarkt: meer dan 90 procent had veel tot zeer veel vertrouwen in de toekomst van inkjet. Dat was natuurlijk nog voordat de corona-pandemie uitbrak. Toeleveranciers van de grafische industrie, en zeker ook de inkjetfabrikanten, verheugden zich vanwege Drupa misschien nog op een mooi tweede kwartaal van 2020, maar daar kwam niets van terecht. Terwijl Drupa naar volgend jaar werd verplaatst, gingen de omzetten flink onderuit. De 'Q2'-berichten van de beursgenoteerde bedrijven lieten er weinig misverstand over bestaan: de seinen staan op rood. De impact van de pandemie op de omzet van een aantal grote machine- en papierfabrikanten tussen 1 april en 30 juni 2020 - het kwartaal waarin de coronacrisis in volle omvang toesloeg - is groot, blijkt uit een vergelijking met dezelfde periode in 2019. Zo zag bijvoorbeeld de 'Printing'-divisie van HP de omzet met 20 procent dalen en noteerde Ricoh voor Commercial Printing en Industrial Printing een min van 35 procent. Xerox meldt in haar kwartaalrapportage een afname van 58 procent in installaties, 'vooral door minder plaatsingen van Versant-machines en Iridesse productiesystemen'. Aan vooruitblikken komen de bedrijven nauwelijks toe: de onzekerheid over de ontwikkelingen is te groot. Dat blijkt ook in de maanden erna, als steeds meer partijen hun deelname aan de uitgestelde Drupa afzeggen vanwege de aanhoudende corona-dreiging. Is er in tijden van corona toch nog ruimte voor dat eerdere optimisme, vroegen de consultants van het Britse FM Future zich af. Eind april organiseerden ze daarom in samenwerking met Ricoh de webcast ' Covid 19 and the Future of Inkjet'. Het bedrijfsleven staat in 'overlevingsmodus', constateren de deelnemers, maar ze zien ook dat er zich trends aftekenen die tot kansen voor inkjet zouden kunnen leiden. Zo hebben veel bedrijven door de corona-uitbraak moeten constateren dat lange bevoorradingsketens uiterst kwetsbaar zijn. Ze zullen er daarom vaker voor gaan kiezen om hun producten dichter bij huis te maken of in te kopen - en dat geldt ook voor drukwerk of bedrukte producten zoals bijvoorbeeld t-shirts. En ook de verpakkingswereld heeft ervaren dat ze beter en anders moet kunnen inspelen op snelle veranderingen in de markt. Een van de mogelijkheden daartoe is 'just in time' productie, waarbij verpakkingen of labels pas zo laat mogelijk in het logisitieke proces worden vervaardigd, in exact de hoeveelheid die op dat moment nodig is. Die productie vindt bovendien liefst decentraal plaats, nabij de plek van verwerking. De webcast-deelnemers zien de corona-crisis dan ook als een mogelijke aanjager, die eigenlijk toch al langer sluimerende veranderingen nu zal versnellen - zoals de doorbraak van de inkjettechnologie in de grafische industrie. Een van de fabrikanten die deze acceleratie onderschrijft, is Landa. In september vertelde Benny Landa in een webcast dat de corona-crisis niet alleen een sterke groei heeft veroorzaakt in de digitalisering van communicatie, maar ook de nood aan digitale druktechnieken heeft vergroot, met name in verpakkingen. "Onze verpakkingsdrukkerijen zien een toenemende vraag naar 'just in time' drukwerk. Ik denk dat dat met name wordt veroorzaakt doordat er steeds meer in webwinkels wordt gekocht, terwijl ook supermarkten en drogisterijen het erorm druk hebben. En ja, in de markt voor handelsdrukwerk zien we inderdaad een afname vanwege corona. Maar alle tekenen wijzen er op dat die markt weer zal aantrekken zodra de economie zich herstelt. En dan verwachten wij dat de vraag naar digitaal gedrukte producten sterk zal toenemen." De plannen blijven dan ook onverminderd groot: er wordt gewerkt aan een rotatieve Landa-pers voor flexibele verpakkingen, en in de toekomst moeten nog veel meer markten worden veroverd zoals golfkarton, labels, metaal en textiel. Tot nu toe zijn wereldwijd 15 Landa-machines geïnstalleerd, en er volgen dit jaar naar verwachting nog enkele exemplaren. Over praktijkervaringen met deze persen wordt nog niet veel geopenbaard, maar bij de Nederlandse internetdrukkerij van Simain zijn ze wel degelijk overtuigd van de mogelijkheden. Begin dit jaar maakte Wouter Haan, oprichter en directeur van Reclameland (onderdeel van Simian), bekend dat hij als eerste in de Benelux een nanografische Landa S10P-pers installeert. Sindsdien krijgt hij geregeld twee vragen: "Doet die pers het al?" en "Hoe ziet het drukwerk er uit?". Grafisch Nieuws kreeg eind september de kans om het zelf te komen bekijken in het Groningse Westerbroek, in het hoge noorden van Nederland. Het antwoord op de eerste vraag: jawel, de pers doet het. Maar helaas net niet op het moment dat wij er zijn, ook al geeft de teller op het display boven de uitleg hardnekkig '6.500 SPH' (vel per uur) aan. De imagebelt, een cruciaal onderdeel dat het inkjetbeeld overdraagt op het papier, moet juist nu vervangen worden. Typisch zo'n tijdrovend klusje dat straks, als de machine zich in de dagelijkse praktijk moet bewijzen, van invloed zal zijn op de uptime van de Landa-pers - een belangrijke factor in de spreadsheets die Haan nauwgezet bijhoudt. Over de drukkwaliteit maakt hij zich heel wat minder zorgen: "Dat is volgens mij geen issue meer, die is gewoon goed." Om dat te tonen, heeft hij voor ons bezoek dezelfde ISO 126472-2 testvorm laten drukken op zowel een van de twee Komori Lithrone G840P H-UV offsetpersen als op een van de HP Indigo's en op de Landa S10P. Ook staan er naast de nieuwe pers pallets met kleine stapels drukvellen met ATP-testvormen (Acceptance Test Procedures) van Landa, op verschillende gramsgewichten en met en zonder lak. Dries Eefting, sinds begin dit jaar COO bij Simian (en met ruime ervaring bij Cimpress en Drukwerkdeal), prijst alvast de consistente drukresultaten van de machine. De kneep zit hem, denkt Haan, vooral ook in het afstemmen van de beloofde grotere Landa-kleurruimte op het conventionele offsetbereik, zodat orders op de verschillende persen kunnen worden geproduceerd zonder dat de klant een verschil opmerkt. In 2012 ziet Haan de presentatie van Benny Landa tijdens Drupa, maar hij behoort niet tot de partijen die daar ter plekke op zo'n nanografische pers intekenden (en een voorschot betaalden). Het in 2007 opgerichte Reclameland is dan nog in Roden (Drenthe) gevestigd en beschikt sinds twee jaar over eigen productiecapaciteit. De HP Indigo-machines krijgen in 2013 gezelschap van een Heidelberg Speedmaster SX 52 Anicolor en daar komt in 2014 nog een Speedmaster XL 72 Anicolor bij. In 2016 raakt het bedrijf in een stroomversnelling: het neemt de webshops Flyerzone en Drukland over en onder de vlag van moederbedrijf Simian verhuist Reclameland naar een nieuw pand in Westerbroek. De Heidelberg-persen worden daarbij direct vervangen door een Komori Lithrone G840P H-UV. De enorme hal biedt ook ruimte aan een rij Mutoh rolprinters en Océ vlakbedprinters. Begin 2018 al staat er nog een tweede exemplaar van dezelfde Komori-pers, ook weer voorzien van alle mogelijke automatisering - iets waar Haan groot belang aan hecht: de productie moet immers almaar slimmer en sneller georganiseerd worden om het groeitempo van het bedrijf bij te houden. Anderhalf jaar geleden reist Wouter Haan af naar Israël. Hij gaat op bezoek bij HP Indigo - met wie hij al sinds 2010 samenwerkt - om te zien welke ontwikkelingen er gaande zijn. En omdat ze nu toch in de buurt zijn gaan ze ook langs bij Landa; de mensen van HP Indigo zetten Haan er netjes voor de deur af. "Bij HP Indigo werden we keurig ontvangen, alles perfect en strak geregeld. Het contrast met Landa was groot: zeer informeel allemaal, en een enorme passie en gedrevenheid. We konden gewoon met de technici praten, we hoorden waar nog problemen zaten maar vooral ook wat de ambitieuze plannen waren." Voor alle zekerheid praat hij ook met Komori over hun plannen met de nanografische pers: zij leveren immers het chassis van de Landa-persen en gaan ook een eigen versie op de markt brengen. De Japanse persenfabrikant werkt echter eerst aan de 4/0 uitvoering en komt voorlopig nog niet met een tweezijdige editie op de markt. Daar kan Haan niet op wachten. Ambitieuze plannen heeft hij namelijk zelf ook: in 2019 wordt er nog eens 16.000 vierkante meter vloeroppervlak bijgebouwd naast de bestaande 10.000 vierkante meter. Daarmee kan de interne logistiek worden geoptimaliseerd, er komt meer ruimte voor grootformaat producties en voor afwerking, maar ook voor bijvoorbeeld textielbedrukking (zoals t-shirts). Ook het verpakken van elke bestelling wordt compleet opnieuw en veel efficiënter ingericht. Bovendien is Haan nog eens aan de slag gegaan met alle data die hij voortdurend verzameld over de internetbestellingen en de productie ervan: er zit een 'gat' tussen het rendabel kunnen produceren van een order op de HP Indigo-machines of op de Komori-persen. En de Landa-pers zou daar wel eens precies het goede antwoord kunnen bieden, berekent Haan: "Ik hou ervan mijn eigen spreadsheets te maken." Hij voorziet dat met name veel digitale printorders naar de Landa-machine zullen verhuizen. Toch blijven zeer kleine oplages van bijvoorbeeld visitekaartje op een bijzonder materiaal beter op de HP Indigo; en dat geldt ook voor de productie van enkele exemplaren van een magazine, vanwege de complete inline afwerking. Op termijn verwacht Haan dat ook offsetorders tot zo'n 500 vel van de Komori-persen op de Landa-pers belanden - en dat betreft zo'n 50 procent van het hele orderpakket: "Dat scheelt straks enorm veel platen en chemie." Voorwaarde is dan wel dat Landa inderdaad de belofte nakomt om bijvoorbeeld de snelheid van 6.500 vel naar 13.000 vel per uur te verhogen. Haan gaat ervan uit dat dat over een jaar toch wel het geval zal zijn. Dat jaar gaat Wouter Haan gebruiken om de Landa-pers - een investering van 3,5 miljoen euro - in de praktijk te testen en de daadwerkelijke prestaties in kaart te brengen. De machine staat in de drukkerij in de 'oude' hal opgesteld direct naast de twee offsetpersen - de Landa-pers blijkt tot verrassing van de drukkers zelfs over dezelfde kenmerkende melodietjes te beschikken als de Komori's. Die meten elk zo'n 20 meter lengte, maar de Landa-pers is net iets langer vanwege de dubbele uitleg waar Reclameland voor heeft gekozen: dat biedt de mogelijkheid om aparte drukorders direct op verschillende stapels te laten belanden zodat ze snel verder verwerkt kunnen worden. Met de kappen en kleppen open is het 'hybride' karakter van de machine goed zichtbaar. De onderste helft laat duidelijk het Komori-staal zien, van de inleg tot de transport-, keer- en tegendrukcilinders. Links erboven de zeven inkjetstations, (waarvan er bij Reclameland vier in gebruik zijn) voorzien van Samba-inkjetkoppen van Fujifilm. Ertussen, horizontaal, bevindt zich de verwarmde imagetransferbelt, waar de koppen het beeld op spuiten waarna het water direct uit de inkt verdampt. Op de totale lengte van de belt kunnen zeven B1-formaat full colour drukbeelden na elkaar worden aangebracht; de schoon en weer druk steeds om-en-om, zodat die vervolgens worden overgedragen op de voor- en achterzijde van elk vel (dat tussendoor razendsnel wordt gekeerd). De pers beschikt nog over een laktoren, zodat de vellen indien gewenst nog van matte of glanzende lak kunnen worden voorzien. Niet alleen de (cijfermatige) prestaties van de Landa-pers worden het komende jaar nauwlettend gevolgd. Vanwege de corona-crisis zijn alle prognoses immers in de war geschopt. Eerder dit jaar meldde Reclameland in 2019 een omzet van bijna 23 miljoen euro te hebben gerealiseerd ("een groei van 164 procent ten opzichte van 2015"), met een winst van 1 miljoen euro. De investeringsronde ter waarde van 20 miljoen, waartoe ook de Landa-pers behoorde, moest voor verdere versnelling gaan zorgen. "Dit jaar zag ik als overgangsjaar en wilde ik plus 25 procent gaan draaien", stelt Haan nu. Na de corona-uitbraak kelderde de omzet begin maart echter met 50 procent. Met name de productie van spandoeken viel nagenoeg helemaal stil. Inmiddels is er sprake van enig herstel, onder andere omdat de vraag naar bedrukte kleding en plaatmateriaal juist toenam. Toch blijft de situatie onzeker, aldus Haan: "Helaas mag ik in mijn handen knijpen dat ik nu rond de nul procent groei zit - geen groei, geen verlies. Ik vrees door de nieuwe aankondigingen van het Nederlandse kabinet dat ik weer in de min zal schieten. Ik verwacht de komende periode zeker minus 15 procent te draaien. Maar deze inschatting verandert net zo snel als de opvattingen van het kabinet met betrekking tot het virus."