Colruyt Group volop aan de slag met verduurzaming koffieverpakkingen

Dat we ons licht over koffieverpakkingen bij Colruyt Group opsteken, is geen toeval. Koffie is een product dat in alle winkels van deze retailer vlotjes over de toonbank gaat. Daarenboven is de groep eigenaar van één van de grootste koffiebranderijen van België. Deze dateert van 1937 en werd door Franz Colruyt opgestart in Halle. In 2007 werd de activiteit naar een nieuwe branderij van 3.800 m2 in Ghislenghien overgeheveld. Intussen wordt daar jaarlijks 7.600 ton koffiebonen verwerkt tot 149 koffiereferenties: 75 onder de merknaam Graindor, 12 onder Everyday, 23 onder Boni Selection Bio en 39 onder Spar. Er zijn drie grote categorieën verpakkingen: blik, brick (kunststof verpakking waarin gemalen koffie vacuüm wordt verpakt) en kunststof zakjes met ventiel. Losse koffie wordt ook aangeboden in pads, capsules en filters die in principe ook als een soort van verpakking kunnen beschouwd. We kregen de gelegenheid om bij Colruyt verpakkingsexpert Jonathan Martens en meester-koffiebrander Kris Durant nader te spreken over het verpakken van koffie. "Is er een specifiek team dat zich met de koffieverpakkingen van de eigen merken bezighoudt?" Jonathan Martens: "Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen koffie en andere producten die we onder eigen merk commercialiseren. De verpakkingen van de huismerken die we zelf produceren, vallen onder de bevoegdheid van vier personen die verantwoordelijk zijn voor alle aankopen die aan de betreffende productieprocessen zijn gerelateerd. Ondanks het feit dat we tot de grote koffiebranderijen in België behoren, is het aandeel van koffie in ons volume huismerken eerder beperkt. Colruyt staat vooral sterk in de eigen vleeswaren en salades. Daarnaast hebben we ook huismerken in brood, kaas, veggie-producten en wijn. De vier aankopers laten zich natuurlijk bijstaan door de plantmanagers, kwaliteitsverantwoordelijken, marketingafdeling en het duurzaamheidsteam waarvan ik deel uitmaak. Want ik ben de persoon die binnen Colruyt Group voor 100 procent met de verduurzaming van verpakking bezig is." "Is het niet vreemd dat één van de grootste koffiebranderijen in België geen verpakkingsmanager in zijn rangen telt?" Meester-koffiebrander Kris Durant: "Daar is een logische verklaring voor: koffie wordt al decennialang op dezelfde manier verpakt, en dit door alle spelers in de markt. Het volume is dermate groot dat de verpakkingsproducenten zelf R&D-initiatieven nemen. Deze aanbieders hebben doorheen de jaren meer expertise opgebouwd dan we ooit zelf in huis kunnen halen. Vandaar dat we sterke samenwerkingsverbanden met de leveranciers van verpakking hebben opgebouwd. We helpen graag mee met het uittesten van nieuwe concepten en materialen. Zeker als het innovaties betreft waarmee we onze ecologische voetafdruk kunnen reduceren." "Vormen de huidige koffieverpakkingen dan zo'n probleem voor het milieu?" Kris Durant: "Verpakken is een complex proces omdat verbrande koffie naderhand nog gassen afgeeft. Deze dient te worden afgevoerd, wat traditioneel gebeurt door middel van een ventiel dat in de verpakking is geïntegreerd. Daarbovenop moet de koffie maximaal tegen lucht, vocht en licht worden beschermd. Zuurstof en vocht leiden immers tot een versnelde veroudering, waardoor de koffie snel een onfrisse, papierachtige smaak krijgt. Licht initieert een verzuringsproces dat eveneens een negatief effect op de smaak oplevert. Bij bonen is er nog een extra probleem: tijdens de verbranding ontstaan scheurtjes waarlangs minerale oliën ontsnappen. Dit proces wordt versneld door licht, met als resultaat een vettige laag die aan de verpakking kleeft. Om al deze invloeden onder controle te krijgen, zijn samengestelde verpakkingsmaterialen nodig. Ook volledig transparante verpakkingen zijn uit den boze. Zeker als je zoals Colruyt Group een houdbaarheid en constante hoge kwaliteit van twaalf maanden wenst te garanderen." "Zijn er duurzame alternatieven in de maak?"Jonathan Martens: "Met het duurzaamheidsteam pakken we de problematiek in zijn totaliteit aan: gezondheid, samenleving, dierenwelzijn en milieu. Deze domeinen staan al langer in de spotlights van de actualiteit, maar het is vooral de zoektocht naar duurzame verpakkingen die de laatste twee jaar in een stroomversnelling zit. Vanuit verschillende hoeken wordt met nieuwe en andere verpakkingsmaterialen geëxperimenteerd. Daarom ook dat Colruyt Group het heeft aangedurfd om een ambitieus engagement aan te gaan. Tegen 2025 moeten alle verpakkingen van onze eigen merken ofwel recycleerbaar, ofwel herbruikbaar, ofwel biodegradeerbaar zijn. Omwille van de complexe barrière-eigenschappen vormen de koffieverpakkingen hierbij misschien wel de grootste uitdaging, maar we geloven sterk in een positieve uitkomst." "Aan welke oplossingen denkt u dan concreet?"Jonathan Martens: "De denkpiste met de meeste slaagkans is de toepassing van materialen die minder complex zijn qua samenstelling, maar toch goede barrière-eigenschappen bieden. Als alternatief voor de traditionele combinatie van PET en PE onderzoeken we momenteel een 'full PE'-verpakking die gemakkelijker te recycleren valt. Omdat we een deel van onze koffie in blik aanbieden, rijst misschien de vraag waarom we niet volledig op dit verpakkingsmateriaal overschakelen. Omdat aluminium volledig recycleerbaar is, lijkt het immers een interessantere oplossing dan PET/PE-verpakkingen. Helaas vereist het smeltproces erg veel energie, met een aanzienlijke milieu-impact als gevolg. Bovendien moet blik voorgevormd worden aangeleverd, wat meer vrachtverkeer impliceert. Wanneer je alles optelt, kom je tot de conclusie dat blik niet echt duurzamer is dan de traditionele verpakkingen. Een ander alternatief dat op het eerste zicht voor de hand ligt, is een kartonnen verpakking vergelijkbaar met de alom bekende tetrapacks. Uit onderzoek blijkt echter dat de vereiste barrière-eigenschappen enkel kunnen worden bereikt door toevoeging van diverse folies. Daardoor verdwijnt natuurlijk het recyclagepotentieel. Bovendien manifesteren zich in het productieproces extra moeilijkheden bij het vullen, sealen, ... Vandaar dat we ons momenteel richten op een maximale toepassing van gerecycleerd materiaal en minder complexe verpakkingen." "Wat zijn de grootste uitdagingen binnen jullie onderzoek naar het verduurzamen van de koffieverpakkingen?" Kris Durant: "Omdat we een houdbaarheid en constante hoge kwaliteit van twaalf maanden garanderen, duurt het testen van alle alternatieven meer dan een jaar. Telkens als een veelbelovende innovatie op de markt komt, verpakken we onze koffie met dat nieuwe materiaal. Daarna proeven we de koffie op regelmatige basis. Of het alternatief echt voldoende barrière-eigenschappen biedt, weten we echter pas na twaalf maanden. Ondertussen zijn er vaak al andere innovaties op de markt die nog interessanter lijken... Een tweede obstakel is de verwerkbaarheid van de nieuwe materialen binnen ons machinepark. Zijn ze wel compatibel met onze verpakkingslijnen? Komt de snelheid niet in het gedrang? Zijn de lassen kwalitatief goed genoeg? Is het nog mogelijk om een ventiel te integreren? Het zijn allemaal vragen waarop we een antwoord moeten vinden door proefbatches te draaien. Tenslotte moeten we altijd streven naar een evenwichtige balans tussen duurzaamheid en economische rendabiliteit. We blijven immers een commerciële organisatie, wat betekent dat kostenefficiëntie vaak prioriteit krijgt." "De doorbraak van 'convenience' had een grote impact op het koffieaanbod. Cups en pads maakten snel furore. Helaas neemt de hoeveelheid 'verpakkingsafval' recht evenredig toe. Zoekt Colruyt Group ook op dit vlak naar duurzamere alternatieven? Jonathan Martens: "Het is evident dat we de trends op het vlak van pads en cups met argusogen volgen. Helaas vallen dit type verpakkingen nog moeilijker door duurzame alternatieven te vervangen. Pads werken volgens hetzelfde principe als de koffiefilters. De gemalen koffie wordt bijeengehouden door middel van papier dat met kunststofvezels is versterkt. Dit materiaal zorgt voor een optimale waterdoorlatendheid en vermijdt tegelijkertijd dat de pad tijdens gebruik scheurt. Momenteel wordt nogal wat onderzoek naar thuiscomposteerbare pads gevoerd. Helaas blijven de resultaten uit omdat er geen goed alternatief voor de kunststofvezels bestaat. De cups zijn een nog moeilijker verhaal omdat de verpakking een dubbele rol speelt. De cup in PE wordt immers afgesloten met een dubbele kunststoflaag: één om de koffie te bewaren, de andere om het water optimaal in de cup te verspreiden. Momenteel hebben we testen lopen met aluminium, bio-afbreekbare en 'thuiscomposteerbare capsules. De resultaten van aluminium zijn veelbelovend, maar daar stoten we opnieuw op het probleem dat het recyclageproces vrij milieubelastend is. Bovendien ontstaat er een nieuw probleem: hoe gaan we deze capsules inzamelen? Het onderzoek naar composteerbare materialen is eveneens positief. Helaas is er voor deze oplossing nog steeds geen wettelijk kader. Een bijkomend struikelblok is dat bij elk merk van toestel specifieke capsules horen. Stel dat we erin slagen om een duurzame cup te ontwikkelen, dan zullen we ons aanbod tot de meest courante capsules moeten beperken. Of misschien zelf een toestel ontwikkelen, dat kan natuurlijk ook." "Is de toekomst van koffieverpakkingen er dan één zonder kunststoffen?" Jonathan Martens: "Ik zou eerder het tegendeel beweren. Hoewel kunststof vandaag in een negatief daglicht staat, blijft het een bijzonder interessant materiaal om levensmiddelen - en vooral koffie - te verpakken. De vele alternatieven die de laatste tijd op de markt komen, halen zelden dezelfde barrière-eigenschappen als hun kunststof tegenhangers. Zeker in de voeding- en drankensector geldt nog steeds de regel: productverlies is vele keren schadelijker voor het milieu dan de kunststof verpakking. Daarom is het noodzakelijk dat we anders en beter met plastics omgaan. Een wijdere toepassing van mono-materialen, meer complexe recyclageprocessen/technieken, herbruikbare verpakkingen, duurzame grondstoffen,... zijn de toekomst."