Tijdens de eerste weken van het nieuwe jaar bleven de restaurants net als de sportzalen, de kappers en de schoonheidssalons gesloten, alvast in België. Elders in Europa nemen de lockdown, het sluiten van niet-essentiële handelszaken en restaurants van land tot land andere vormen aan. En dan hebben we het nog niet eens over de eventsector die een zo goed als leeg 2020 achter de rug heeft en nu nog altijd geen vooruitzichten heeft. Events zijn echter ook voor de online drukkers een belangrijke bron van inkomsten, meer bepaald in het segment van de grootformaatdruk. In normale tijden maakt die activiteit 30% van de omzet van Print.com uit (dat is helemaal weggevallen) en 10% bij Unitedprint. "Er zijn geen beurzen, geen huwelijken, geen doopfeesten ... en dat zijn gebeurtenissen waar traditioneel veel drukwerk bij komt kijken," stelt Bruno Mossay, Country Manager Belgium bij Print.com. En doordat de kleine handelszaken niet meer hoeven te communiceren, of toch veel minder, hebben de kleine communicatiebureaus die online bestellen, nu ook veel minder om handen. "We verwachten dat sommige van onze klanten uit de event- sector failliet gaan. Anderen hebben dan weer angst om geld uit te geven en huiveren al bij het idee om via affiches, flyers en andere reclamedragers te communiceren," vertelt Ali Jason Bazooband, algemeen directeur van Unitedprint.
...

Tijdens de eerste weken van het nieuwe jaar bleven de restaurants net als de sportzalen, de kappers en de schoonheidssalons gesloten, alvast in België. Elders in Europa nemen de lockdown, het sluiten van niet-essentiële handelszaken en restaurants van land tot land andere vormen aan. En dan hebben we het nog niet eens over de eventsector die een zo goed als leeg 2020 achter de rug heeft en nu nog altijd geen vooruitzichten heeft. Events zijn echter ook voor de online drukkers een belangrijke bron van inkomsten, meer bepaald in het segment van de grootformaatdruk. In normale tijden maakt die activiteit 30% van de omzet van Print.com uit (dat is helemaal weggevallen) en 10% bij Unitedprint. "Er zijn geen beurzen, geen huwelijken, geen doopfeesten ... en dat zijn gebeurtenissen waar traditioneel veel drukwerk bij komt kijken," stelt Bruno Mossay, Country Manager Belgium bij Print.com. En doordat de kleine handelszaken niet meer hoeven te communiceren, of toch veel minder, hebben de kleine communicatiebureaus die online bestellen, nu ook veel minder om handen. "We verwachten dat sommige van onze klanten uit de event- sector failliet gaan. Anderen hebben dan weer angst om geld uit te geven en huiveren al bij het idee om via affiches, flyers en andere reclamedragers te communiceren," vertelt Ali Jason Bazooband, algemeen directeur van Unitedprint. Uit de gesprekken met Onlineprinters, Simian (Drukland, Reclameland, Flyerzone), Print.com, Flyeralarm en Unitedprint/Print24 blijk dat de producten die het best de crisis doorstaan, de brochures en catalogi zijn. Bij de online drukkers zijn de volumes marketing- en reclamedrukwerk gedaald, net als de volumes in de sectoren sign en grootformaat. Verpakkingen daarentegen hebben de wind in de zeilen, dankzij de toename van de internethandel en de leveringen aan huis door restaurateurs. Specifiek voor die toepassing heeft Onlineprinters overigens een verpakkingsgamma uitgebracht. "We merken een stijgende vraag naar producten voor maaltijdleveringen," bevestigt Maarten Timmerman-Zubani, Country Manager van Flyeralarm. Niet echt verrassend is dat ook de zelfklevers om het publiek coronamaatregelen duidelijk te maken, succes hebben in de web-to-print. De online drukkerijen die in een groot deel van Europa actief zijn, merken ook dat ze beter presteren in de noordse landen omdat de gezondheidsregels daar minder streng waren. Het zwaarst getroffen waren de activiteiten in West-Europa (op de noordelijke landen na). De B2B- en B2C-platforms kenden een andere evolutie. Unitedprint dat in de twee segmenten actief is, stelde vast dat de B2C-activiteiten (Easyprint) stabiel bleven, in tegenstelling tot de B2B-activiteiten (Print24). Bij het begin van de crisis stuikte die laatste activiteit plots in elkaar. Dat heeft uiteraard altijd gevolgen op de omzetcijfers, maar toch lijkt de sector van de web-to-print erin geslaagd te zijn de zaken in de hand te houden. Simian, Onlineprinters en Cimpress geven aan dat het omzetcijfer voor 2020 ongeveer 10 à 15% lager zal liggen, Unitedprint/Print24 verwacht zelfs een daling van 15 à 20%. "Voor 2020 hadden we echter wel op een omzetgroei van 20% gerekend," zegt Ali. Voor Simian is de economische situatie dezelfde als in 2019 (een omzet van 23 miljoen euro). "Er is geen groei, maar er zijn ook geen schulden. Januari was erg kalm zoals gewoonlijk. Maar december 2020 was dan weer beter dan december 2019 en dat is een goed teken," zegt Wouter Haan, directeur van Simian. Zelfs zijn investering in 2020 in twee Landa-persen lijken hem niet van zijn stuk te brengen. De persen van Landa vormen een aanvulling op een offsetpers van Komori. "Ik ben tevreden over mijn aankoop en ik betreur niets. Met de persen van Landa is de productie rendabeler omdat we geen offsetplaten meer nodig hebben en omdat de groepering van talrijke kleine opdrachten het proces verbetert," vertrouwt Wouter Haan ons toe. Alleen Print.com gaat tegen de stroom in en kende in 2020 haast een verdubbeling van de omzet in vergelijking met 2019. Die liep op tot 19 miljoen euro. Ook het personeelsbestand van het bedrijf verdubbelde in 2020 tot 70 medewerkers (ook die beweging ging in tegen de trend). Daarnaast investeert het bedrijf nog in de digitale druk, meer bepaald voor het grootformaat, en in de afwerking. Voor Bruno Mossay ligt de verklaring van het succes deels in de nauwe relaties met de klanten en in de directe prospectie. Daarnaast speelt ook het aanbod drukproducten met een hoge toegevoegde waarde, via een platform dat voor beroepsmensen en doorverkopers in de grafische sector voorbehouden is, in het voordeel van Print.com. "Print.com profiteert van het feit dat het een jong bedrijf is en nog op een natuurlijke manier groeit door het aantrekken van nieuwe klanten. We staan in nauw contact met onze klanten en dat wordt op prijs gesteld. Tijdens de crisis zijn we onze klanten blijven benaderen en dat heeft resultaten opgeleverd. We proberen samen met onze klanten de problemen op te lossen. Dat is onze kracht." Unitedprint dat country managers heeft in elk land waar het actief is, onderstreept eveneens het belang van een lokaal verkoopteam. "Personeel op lokaal niveau is een voordeel om de behoeften te kennen. Ons hybride marketingmodel, dat gebaseerd is op een lokale aanwezigheid en op online acties, werkt goed voor ons. Ik geef er de voorkeur aan om in personeel te investeren dat op het terrein prospecteert, veeleer dan alleen maar miljoenen mails te versturen in de hoop dat ze gelezen worden," zegt Ali Jason Bazooband. Wat mogen we echter in 2021 verwachten? Voor alle spelers blijft de toekomst onzeker. Ook al trekken sommige online drukkerijen zich beter uit de slag dan andere, toch heeft de gezondheidscrisis nog altijd invloed op de sector van de online druk. Na een jaar dat door de pandemie overheerst werd, stellen de spelers uit de sector hun hoop op de vaccinatiecampagne. Ze hopen dat ze weer normaal kunnen werken, weer kunnen groeien en de bladzijde kunnen omdraaien. Maar één zaak staat echter wel vast, zelfs de reuzen van de online druk zullen niet meer alleen op de prijzenoorlog en op Google Ads kunnen rekenen om klanten te winnen. De gezondheidscrisis heeft voor iedereen duidelijk gemaakt hoe belangrijk een lokale productie is om de leveringen te garanderen. Dat kan in het voordeel van de kleinere web-to-print-bedrijven spelen die lokaal actief zijn en de klanten snel kunnen helpen. Tijdens de eerste lockdown werden ook de leiders in de online druk gedurende een korte tijd geconfronteerd met het feit dat de economie volledig op slot zat. Onlineprinters kende in maart 2020 een bruuske instorting van de verkoop met 80%. Bij Unitedprint deed de teller die 'nul bestellingen' aanwees - iets wat normaal niet voorkomt - de bedrijfsinformaticus twijfelen of het programma nog wel correct werkte. "We hebben ons heel snel moeten aanpassen," zeggen alle ondervraagde online printers. "De markt is erg volatiel. En in een situatie die snel verandert, moeten wij ook snel reageren," zegt Roland Keppler, de CEO van Onlineprinters. Voor de meeste bedrijven vertaalde zich dat in een tijdelijke vermindering van het personeelsbestand, in de invoering van telewerk en in het opstarten van nieuwe gamma's producten die tegen covid-19 beschermen. Op dat vlak konden de online printers met eigen productievestigingen blijk geven van een grotere flexibiliteit en een groter reactievermogen. Flyeralarm en Unitedprint erkennen dat de grootste uitdaging bij het begin van de crisis de logistiek was, terwijl de Brexit het er niet eenvoudiger op gemaakt heeft om in het VK te leveren. "Heel wat klanten konden hun bestellingen niet meer ontvangen. In sommige gevallen beslisten we dan maar zelf de auto te nemen. In de mate van het mogelijk hebben we de zaken kunnen compenseren of klanten op een andere manier kunnen helpen. Daaruit hebben we alvast één les getrokken: het is belangrijk dat de klant en de leverancier nauw samenwerken om het beste resultaat te verkrijgen," zegt Maarten Timmerman-Zubani. "We produceren zelf en we hangen van niemand af. Omdat het om korte kanalen gaat, zijn we in staat om te leveren. De transportsector wordt nu overvraagd, maar wij trekken goed onze streng." Ali Jason Bazooband voelt zich overigens gesterkt door het feit dat hij de offsetproductie in januari 2020 volledig stopgezet had. Daardoor kon hij de onverwachte daling in de bestellingen als gevolg van de gezondheidscrisis beter opvangen. Ali: "Het stopzetten van de offsetproductie bleek een goede stap omdat we op het vlak van uitrusting en personeel minder kosten hadden. En omdat we begonnen waren met de offsetproductie uit te besteden, hebben andere drukkers die werk te weinig hadden, hun voordeel kunnen doen met de bestellingen die wij kregen. We hebben 2020 aangevat met een lager kostenniveau, terwijl we bovendien geen huur te betalen hebben of schulden moeten afbetalen. Het was ook een geluk dat we in meerdere Europese landen actief zijn. Terwijl het éne land in lockdown was, konden we dat enigszins compenseren in landen waar er geen lockdown was." Niet alle web-to-print-spelers hebben de effecten van de crisis op dezelfde manier ervaren. Hun reacties zijn dan ook ingegeven volgens de specifieke kenmerken van hun bedrijfsmodel. Unitedprint en Onlineprinters zijn beiden actief in 22 Europese landen. Unitedprint breidt zelfs zijn activiteiten uit naar zeven bijkomende landen in Oost- en Noord-Europa. Daarvoor zet het zijn platform B2C EasyPrint in. In tegenstelling tot Unitedprint dat zijn ontwikkelingsstrategie op een netwerk van Europese productiepartners steunt, legt Onlineprinters de nadruk op de interne productie met verschillende productievestigingen in Europa. Roland Keppler: "We produceren nu intern wat vroeger uitbesteed werd. Wegens de daling van de volumes zetten we vandaag sterker in op onze eigen productie-uitrusting om de bezetting daarvan te optimaliseren. Het is echter niet uitgesloten dat we in de toekomst weer met onze partners zullen samenwerken." Anders dan bij Unitedprint is expansie niet de prioriteit voor Onlineprinters dat hoofdzakelijk actief blijft in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, de Benelux en Frankrijk. Om flexibel en snel te blijven, investeert Onlineprinters in IT en in nieuwe technologieën. Hetzelfde geluid horen we bij Unitedprint dat in IT- en in CRM-systemen blijft investeren om het verkoopteam te versterken. In 2021 wil Unitedprint nog slanker en flexibeler zijn. "We streven er niet meer naar om producent te zijn. We geven de bestellingen door aan onze netwerkpartners. Binnenshuis behouden we alleen de digitale druk waarmee we 50% van de bestellingen kunnen afwerken," vertrouwt de algemeen directeur van Unitedprint ons toe. De gezondheidscrisis heeft ook de investeringen in B2C met het platform Easyprint versneld. In 2020 waren die investeringen goed voor een miljoen euro. "De B2C is onze hoofdprioriteit geworden. Elke week of elke maand zullen we nieuwe producten en nieuwe lay-outs uitbrengen. Naamkaartjes, flyers, ansichtkaarten, uitnodigingen en wenskaarten blijven de populairste producten in het B2C-segment." In april 2021 brengt Unitedprint ook nog een nieuw platform voor Print24 uit dat nauwer bij de tijdsgeest zal aansluiten. Ook Onlineprinters laat door zijn web-to-print-platforms een frisse wind waaien. Print.com van zijn kant blijft aanwerven, zet de expansie naar Frankrijk en Duitsland voort en wil zijn aanbod verpakkings- en textielproducten verruimen. "We willen nog in de productie binnenshuis investeren om een betere controle over de kwaliteit te hebben en om alle volumes te kunnen verwerken," vertelt Bruno Mossay. Op het ogenblik vervaardigt Print.com twee derde van de productie binnenshuis en werkt het voor heel specifieke producten met partners samen. Wouter Haan van de merken Drukland, Reclameland en Flyerzone hoopt op een heropleving tegen de lente en overweegt om zijn productieteams uit te breiden. Net als Print.com investeert Wouter Haan ook in de textieldruk om klaar te staan voor een nieuwe groeibeweging, die volgens Haan zal versnellen naarmate de vraag naar materiaal voor events weer aantrekt. Voor Reclameland heeft Simian het voorbije jaar in een tweede productiehal met nieuwe machines geïnvesteerd, onder andere een Kornit Atlas die textiel op aanvraag kan bedrukken. "2019 betekende de definitieve doorbraak van de online druk en we hebben ons geprofileerd als een leverancier van complete oplossingen voor toepassingen zoals signs, banners, affiches, vlaggen en ander digitaal bedrukt textiel," zegt de bedrijfsleider. Op een moment waarop de wereld nog altijd verder weg zinkt in een economische crisis, tonen de ondervraagde web-to-print-spelers geen tekenen van zwakte die op sluitingen, faillissementen of personeelsinkrimpingen wijzen. Onlineprinters bijvoorbeeld zegt van zijn leiderspositie gebruik te maken om ondanks een klein verlies in 2020 toch een stevige financiële positie te behouden. Toch waren er al tekenen van een herstructurering te zien bij Cimpress, de wereldleider en het moederbedrijf van Vistaprint. Cimpress boekte in 2020 een omzet van 2,4 miljard dollar tegenover 2,7 miljard in 2019. En in december 2020 sloot een van de dochterondernemingen van Cimpress, Easyflyer, zijn productievestiging in het Franse Orléans. Aanleiding was de bruuske daling van de omzet als gevolg van de pandemie. Volgens Graphiline werden de bestellingen naar andere vestigingen van de groep Cimpress doorgesluisd, onder andere Pixartprinting in Italië. Het Engelse Tradeprint (dat tot de zelfde afdeling als Easyflyer behoort) kondigde in juli 2020 een afvloeiingsplan aan. Voor Cimpress is het de eerste keer in 20 jaar dat de omzet van de groep erop achteruit gaat. In de afdeling 'Upload & Print' - die PrintBrothers (Printdeal.be, onder andere) en The Print Group (Easyflyer, Pixartprinting, Tradeprint) omvat - is de verkoop met ongeveer 10% gedaald. De afdeling Upload & Print die zich op handelsdrukwerk voor doorverkopers toelegt, werd het zwaarst getroffen doordat bepaalde bedrijfstakken, zoals de eventsector, stilvielen. In een persmededeling zegt Cimpress aan een nauwere samenwerking tussen de verschillende eenheden binnen Upload & Print te werken. Dit om schaalvoordelen te creëren, om de uitgaven te drukken en om de technologische structuur van de e-commerce te moderniseren. Cimpress zal ook sleutelinvesteringen in technologie, in hogere toegevoegde waarde voor de klant, in nieuwe producten en in nieuw talent blijven voortzetten. Onlangs heeft Vistaprint het platform 99designs overgenomen om zijn aanbod voor KMO's en zelfstandigen uit te breiden. Cewe, de Duitse specialist in fotoalbums, maakte eveneens een omzetdaling van 35% in de handelsdruk bekend en kondigde aan om productievestigingen in Duitsland te rationaliseren. De populariteit van uiteenlopende platforms voor drukwerk op aanvraag die geen eigen productie-eenheid hebben, houdt mogelijkheden voor de lokale drukker in. Dergelijke platforms zijn immers verplicht om samen te werken met een groot aantal producenten die in de buurt van de klanten gevestigd zijn. Veeleer dan te rivaliseren met de reuzen van de online druk door een eigen website voor e-commerce op te starten, kan de drukker ook als een onzichtbare onderaannemer fungeren. Daarvoor moet de drukkerij wel een netwerksysteem uitwerken dat de stroom bestellingen van de verschillende operatoren via API's kan verwerken en automatiseren. Dat is wat men 'dropshipping' noemt: een driehoeksmodel tussen consument, groothandel en verkoper. API staat voor 'Application Programming Interface'. API's dienen als loopbrug zodat verscheidene programma's onderling kunnen communiceren en gegevens uitwisselen. Daarmee kan een drukker automatisch de drukbestellingen van een ander platform voor e-commerce binnenhalen en als onderaannemer fungeren. Dat is wat enkele reuzen uit de web-to-print-sector al doen: zij besteden een deel van hun productie uit bij andere drukkers, maar dan wel op een wijze die minder zichtbaar is. Er bestaan echter heel wat andere platforms die gepersonaliseerd drukwerk op aanvraag aanbieden en die uitsluitend met dropshipping werken, zoals Gelato, Printify, Printful, Cloudprinter, ... Een werkwijze die overigens flink wat succes heeft bij kleine bedrijven, ondernemers en ontwerpers. En op de personaliseerbare toepassingen staat geen limiet: T-shirts en andere textielproducten, boeken, papierwaren, koffiekoppen, foto's, enz. Dankzij een strategische heroriëntering die Gelato wegens de gezondheidscrisis doorgevoerd heeft, is de omzet van het bedrijf met 60% gestegen: meer bepaald door een beroep te doen op dropshipping. Gelato ging in juni 2020 van start met zijn API en met de platforms Shopify en Etsy die online handelaars de mogelijkheid geven om personalisatiefuncties op aanvraag toe te voegen. De ceo van Gelato, Henrik Müller-Hansen, haalt drie pijlers aan die aan de basis van zijn succes liggen en waar andere ondernemers hun voordeel mee kunnen doen. 1. De lokale productie om sneller te kunnen werken en om beter, goedkoper en intelligenter te produceren. Daarvoor doet Gelato een beroep op een netwerk van 100 drukkerijen in 30 landen. 2. In staat zijn om via API's verbindingen tot stand te brengen met e-handelaars. 3. Een RSE-aanpak volgen. In België is de digitale en offsetdrukkerij Snel daar een voorbeeld van. De drukkerij is via een API met het Belgische platform Tribu News dat familiekranten produceert, verbonden zodat de bestellingen automatisch ontvangen en geproduceerd worden. Daarnaast staat Snel ook in voor de verzending van de kranten.