Duurzaamheid en Industrie 4.0: de grote uitdagingen van de sector

De virtuele conferentie Print4All die op 24 juni georganiseerd werd, was de afspraakplaats voor ondernemers en leveranciers in de uitgeef-, druk- en verpakkingssectoren. Wegens Covid-19 vond het evenement plaats in een tv-studio in Milaan met een beperkt aantal gasten. De Italiaanse journalist Matteo Bordone fungeerde als moderator. 1250 deelnemers, waaronder 400 uit het buitenland, hadden zich op het evenement ingeschreven dat gedurende vier uur live gestreamd werd. De virtuele conferentie figureerde als avant-première op het hoofdevent: de beurs Print4All die in mei 2022 in de Fiera Milano plaats heeft. Die datum werd gekozen nadat de pandemie de Europese kalender voor events van de grafische sector grondig overhoop had gegooid. De ACIMGA, de Italiaanse vereniging van machinebouwers voor de grafische industrie, organiseerde het virtuele evenement, met behulp van de ARGI, de Italiaanse vereniging van grafische leveranciers. Zo'n twintig internationale experts gingen vanuit hun uiteenlopende visies en knowhow in op het idee van de 'Fabriek van de toekomst' waarin de duurzame ontwikkeling en Industry 4.0 centraal staan. Die twee laatste concepten hangen samen en vormen de actuele uitdagingen die de druksector het hoofd moet bieden. De experts stelden futuristische scenario's voor waarin technologie, innovatie en menselijk kapitaal bijdragen tot zowel een beter beheer van de industriële processen als tot de hoe langer hoe meer onmisbare milieubescherming. Bovendien ging men in de gesprekken ook de nieuwe uitdagingen die de pandemie in het leven geroepen heeft, niet uit de weg. De voorbije maanden zagen de spelers uit de grafische sector zich verplicht om hun productie- en industriële processen te herdenken. Daarbij kwam nog sterker het belang van de technologische innovatie, de veerkracht en de flexibiliteit van de bedrijven tot uiting. "Als de duurzaamheid en Industry 4.0 op een goede manier aangepakt worden, kunnen ze van een crisis een kans maken." Dat was de boodschap van de conferentie Print4All. Een andere boodschap: de doeltreffendheid van de industrie van morgen steunt op Industry 4.0 (connectedness, procesintegratie, besturing van op afstand) en duurzaamheid - en dat houdt ook in dat met de ecologische, economische en maatschappelijke impact van de productie rekening gehouden moet worden. Bijgevolg hervat men na de crisis het best weer de activiteiten met die doelstellingen voor ogen, zonder de voordelen die de lockdown onrechtstreeks nagelaten heeft, uit het oog te verliezen. Enrico Barboglio, secretaris-generaal van ARGI, somt de drie veranderingen op die de industrie onder dwang van de gezondheidscrisis doorgevoerd heeft: de digitale transformatie, het vermogen om intelligente oplossingen uit te werken, en de zoektocht naar het nieuwe normaal. Tijdens de lockdown is de digitale transformatie in een stroomversnelling geraakt. "De technologieën bestonden al en ze hebben ons in staat gesteld om ons aan te passen. We hebben alleen de invoering ervan versneld. Wat wel verandert, is de positie van de digitale transformatie binnen de productieprocessen en bij de menselijke verhoudingen, " zegt Enrico Barboglio die daarbij naar het concept 'smart' verwijst. "De intelligente druk en productie bestaan al, maar bepaalde segmenten van de grafische keten waren nog achterop. Dat neemt echter niet weg dat er al drukkerijen zijn die we als 'intelligent' kunnen omschrijven. Vandaag bestaan er producten waarmee drukkerijen zichzelf opnieuw kunnen uitvinden. Denken we maar aan mondmaskers, of aan producten om de sociale afstand in handelszaken in acht te nemen." De zoektocht naar het nieuwe normaal ten slotte impliceert een heuse paradigmawissel waarin de digitalisatie, de Industry 4.0 en de duurzaamheid geen vrijblijvende opties meer kunnen zijn. Op basis van getuigenissen van verschillende verenigingen uit de hele wereld kon de conferentie een beeld ophangen van de huidige situatie van de grafische sector na de sanitaire noodsituatie. Covid -19 heeft op de Europese grafische sector - die 109.000 bedrijven, 603.000 werknemers en een omzet van 79 miljard euro vertegenwoordigt - volgens de gegevens van Intergraf, de Europese vereniging van de grafische industrie, een ernstige, maar geen vernietigende impact gehad. Ondanks de annulatie van reclamedrukwerk of het uitstel van reclamecampagnes met minstens zes maanden, is de reclame via de post weer terug en zijn de vooruitzichten bemoedigend. Smithers bijvoorbeeld is van oordeel dat de druk tot in 2024 een toename zal kennen, met een groeiende trend naar personalisatie. De situatie verschilt echter sterk van land tot land. In Groot-Brittannië heeft het coronavirus een ernstige impact op de druksector gehad. Volgens PICON is door de gezondheidscrisis 70% van de bestellingen geannuleerd, met ernstige gevolgen voor de werkgelegenheid: verwacht wordt dat 15 tot 20% van de bedrijven failliet gaat. "Het coronavirus heeft de val van bedrijven die al in moeilijkheden zaten, nog versneld, " aldus Garreth Ward, hoofdredacteur van Print Business. "Voor wie bij een traditionele en afwachtende aanpak zweert, is de situatie moeilijk. Tegelijk zijn er ook meer dan genoeg kansen voor bedrijven die investeren om nieuwe producten met een hoge toegevoegde waarde te kunnen aanbieden, om specifieke adviezen te verlenen en om hun aanpak duurzaam te maken." India op zijn beurt verwacht dat de toestand in 2021 weer normaal wordt. In juni 2020 was de productie met 50% teruggevallen, maar de Indiaanse vereniging IPAMA verwacht in juli weer 70% te halen. In de Verenigde Staten, die een krimp van 5% gekend hebben (raming van APTech) zou de herleving ook in 2021 een feit moeten zijn. In China ten slotte heeft de grafische sector volgens de Chinese vereniging PEIAC in 2020 een terugval van meer dan 30% gekend. De Chinese drukkers mikken echter al op een heropleving en rekenen daarbij op nieuwe technologieën en integratie. Een onderneming die haar plaats in de Industry 4.0 heeft, is een onderneming die met alle delen van de bevoorradingsketen geïntegreerd en verbonden is. Volgens Vincenzo Baglieri, professor aan de SDA Bocconi School of Management van Milaan, kan Industry 4.0 de concurrentiekracht van de bedrijven verbeteren. "De volgende maanden zullen moeilijk zijn, maar er komt een heropleving die heel wat kansen zal inhouden. Industry 4.0 is het element dat ons in staat kan stellen om snel uit de crisis te geraken, " zegt de professor. "Industry 4.0 creëert systemen die in staat zijn om gesynchroniseerd te evolueren en daarbij samen te werken zodat ze op een gecoördineerde wijze op een fenomeen reageren. Daardoor is het systeem van de Industry 4.0 veerkrachtiger, kan het aan veranderingen weerstaan en efficiënter reageren, " legt Vincenzo Baglieri nog uit. De integratie van de bevoorradingsketen houdt verscheidene voordelen in. De informatie die in real time in de hele bevoorradingsketen beschikbaar is, maakt het mogelijk om in een perspectief van samenwerking snel beslissingen te nemen. "Dat beperkt de risico's tot een minimum en vergroot de capaciteit om op veranderingen te reageren, " preciseert Vincenzo Baglieri. Een voorbeeld: "Beeldt u zich even in dat in een nabije toekomst marktonderzoek overbodig wordt. Vragen over de tevredenheid over een product komen niet meer na de aankoop bij de consument terecht, omdat de producent in real time weet welke verpakking op welk moment gekozen is. Dankzij de interconnectedness kan de producent begrijpen waarom die aankoop plaats vond en kan hij het product direct, zonder vertraging, verbeteren." In de ogen van Fabrizio Renzi, voormalig directeur Tech & Innovation bij IBM en CEO van rnbGate en rnbCulture, zal de industrie van de toekomst het niet zonder toegevoegde intelligentie (of artificiële intelligentie) kunnen stellen. "Covid-19 geeft ons de kans om de kaarten te schudden en van een witte pagina te vertrekken." De gezondheidscrisis heeft de behoeften van de bedrijven en de consumenten veranderd en plaats gemaakt voor nieuwe modellen en nieuwe markten. "De artificiële intelligentie kan gebruikt worden om de disruptieve creativiteit die Covid-19 losgeweekt heeft, te ondersteunen, en dat in elke sector. "Er is geen bedrijfstak die niet met artificiële intelligentie te maken krijgt, " zegt Fabrizio Renzo. Voor de grafische en papierindustrie gaat het erom om te vermijden dat de digitalisering en Covid-19 de sector dematerialiseren. Hoe? "In de eerste plaats kan men een tegenaanval openen en de digitalisering bestrijden door papier en druk een nieuwe betekenis te geven, meer bepaald door nieuwe toepassingen en nieuwe markten te creëren. De artificiële intelligentie kan bijvoorbeeld in papier geïntegreerd worden zodat landbouwers kunnen achterhalen welke stoffen de bodem en het water bevat, " legt hij uit. Tegelijk ziet hij in de innovatie van de processen en van het personeelsbeheer een manier om problemen die de gezondheidscrisis veroorzaakt heeft, op te vangen. Bijvoorbeeld: iemand die op een productiesite met een technisch probleem geconfronteerd wordt, kan dankzij de virtuele of toegevoegde realiteit van op afstand ondersteund worden, zodat er geen technicus ter plaatse hoeft te komen." Kortom, de technologische ontwikkeling die Industry 4.0 in gang gezet heeft, zal ondernemingen op verschillende manieren veranderen. De productieprocessen worden op korte, directe, verbonden en synergetische ketens gestoeld. Ook de relatie met de klant verandert. De dienstverlening is op een grotere doeltreffendheid gericht en steunt op samenwerking, meer bepaald door het beheer van de bedrijfsprocessen via ERP-systemen, de permanente kwalitatieve analyse en het preventieve onderhoud dat mogelijk wordt door gebruiksgegevens te verzamelen. Al die veranderingen zijn mogelijk dankzij de artificiële intelligentie die ook voor de druk- en verpakkingssector een bron van nieuwe toepassingen en werkwijzen kan zijn. De industriële ontwikkeling van de druk- en verpakkingssector steunt ook op de circulaire economie en de duurzame ontwikkeling. De conferentie Print4All maakte duidelijk dat de concepten van Industry 4.0 en duurzaamheid complementair zijn. Het is meer bepaald dankzij de technologische vooruitgang dat de materialen en het energieverbruik beter beheerd kunnen worden zodat de duurzame ontwikkelingsdoelen bereikt kunnen worden. In dat verband legt de Agenda 2030 van de VN 17 duurzame ontwikkelingsdoelen vast die tegen 2030 bereikt moeten worden. Een van die doelstellingen is de realisatie van duurzame productie- en consumptiemodi. Alle bedrijven uit alle sectoren hebben daarbij hun rol te spelen. Voor een bedrijf dat zich voor de duurzame ontwikkeling engageert, gaat het niet alleen om een kwestie van ethiek en milieu. Het is ook de bedoeling om in een betere toekomst te investeren, om de reputatie van het eigen merk te verstevigen, en om aantrekkelijker te worden voor spelers binnen de sector van de duurzame financiering. De duurzame ontwikkeling draait ook om het veilig stellen van de levenskansen van het bedrijf, om keuzes waarbij concrete problemen opgelost worden en investeringen geoptimaliseerd. Hoeveel drukwerk gooit u bijvoorbeeld elk jaar weg omdat u de oplages overschat hebt? De digitale technologieën maken het mogelijk om dat probleem op te lossen zodat u zowel op kosten als grondstoffen bespaart - en dat komt uiteindelijk het milieu ten goede. Vandaar het belang om vanuit het perspectief van een circulaire economie te werken, zoals Alice Bodreau onderstreepte, de Global Partners Manager voor de Ellen MacArthur Foundation. De basisprincipes van de circulaire economie die ze naar voren schuift: het afval en de vervuiling al tijdens de ontwerpfase van een product tot een minimum beperken; de levensduur van de producten/materialen verlengen door nieuwe toepassingen te bedenken; producten en materialen regenereren. "Het is perfect mogelijk om die principes op de grafische industrie en op drukkerijen toe te passen. Ondernemers kunnen bijvoorbeeld recyclebare en repareerbare materialen hanteren, die ze uit elkaar kunnen halen en in een later stadium weer kunnen samenvoegen om waarde te creëren. Dat soort van businessplan moeten bedrijven invoeren, " legt Alice Bodreau uit. De duurzame ontwikkeling is het antwoord op de behoeften van vandaag zonder het vermogen van de toekomstige generaties om aan hun behoeften te voldoen, aan te tasten. De bedrijven moeten hun processen en relaties transformeren om hun producten duurzaam te maken. En dat gaat ook op voor de verpakkingen, de productieprocedés, het personeelsbeleid en de communicatie. Dat is een complexe uitdaging die alle elementen van het ecosysteem - van de fabrikanten tot de consumenten - oproept om van mentaliteit te veranderen en om hun prioriteiten en gedragingen aan te passen. De conferentie Print4All heeft hiermee de basis gelegd om na te denken over de duurzame ontwikkeling en de Industry 4.0 - twee thema's die de editie 2022 van de beurs Print4All zullen overheersen. Dat evenement loopt samen met IPACK-IMA, dat aan converting- en verpakkingstechnieken gewijd is, en met Intralogistica Italia, waar geïntegreerde oplossingen en systemen voor de industriële manipulatie, het magazijnbeheer, de opslag en de productpicking centraal staan. Ondertussen zal 'Print4All Conference - Future Factory' het virtuele evenement in de herfst nog eens via vier gestreamde roadshows herhalen, in samenwerking met Algerije, Egypte, het Verenigd Koninkrijk en Turkije. En in de lente van 2021 vindt een nieuwe, speciale editie plaats.