Ecolean en Gaia besparen op oliegebaseerde grondstoffen

In Helsingborg, Zuidwest-Zweden, zijn twee innovatieve bedrijven gevestigd, die beide kalk als bestanddeel van hun kunststof verpakkingsmateriaal gebruiken. In het geval van Gaia is dat een biobased kunststof, die zowel voor rigide als flexibele verpakkingen en draagtasjes kan worden gebruikt. In het geval van Ecolean gaat het om een PE/PP co-extrusiefolie met eventueel een PET-sluiting.

Aan de basis van de vinding van kalk als alternatief voor aardoliegebaseerde kunststof is Åke Rosén. Rosén. Hij bedacht de oplossing in de jaren '70 als gevolg van de oliecrisis. Hans Rausing, destijds topman van Tetra Pak en zoon van oprichter Ruben, zag zo veel in die vinding dat hij Rosén van financiële voorzag om het materiaal commercieel beschikbaar te maken. Rosén is de oprichter van Ecolean en werkte tot 2004 bij dat bedrijf. Op dit moment is hij -nog steeds - werkzaam bij Gaia.Rosén was namelijk al lang met pensioen toen hij benaderd werd voor een EU-Life programma. Gaia sluit zich met de ontwikkeling van Biodolomer aan bij de VN-agenda 21. Hierin wordt opgeroepen om plastics te ontwikkelen die niet gebaseerd zijn op fossiele brandstoffen. Daarnaast roept de VN met dit project op zo min mogelijk natuurlijke hulpbronnen te gebruiken en hernieuwbare grondstoffen te gebruiken die kunnen worden omgezet in energie. Het uiteindelijke doel daarvan is een leefbare wereld te creëren voor de komende generaties.Onder leiding van Rosén werd in dat kader Biodolomer ontwikkeld. Het bijzondere van dit materiaal is dat het zowel biobased als biodegradeerbaar is, in tegenstelling tot andere biobased kunststoffen. Want bijvoorbeeld biobased PE is net als oliegebaseerde PE, PP, PS en PET niet biologisch afbreekbaar.Biodolomer bestaat uit de onderdelen calciumcarbonaat (kalk), PLA, plantaardige olie en Ester. Dit laatste element is PBAT, een biologische kunststof die zorgt voor een eerdere start van de biodegradatie van het materiaal dan PLA. PBAT breekt namelijk al af bij een temperatuur van 30°C.Biodolomer is er zowel in een rigide als in een flexibele variant. Daarbij wordt de stijfheid gereguleerd met behulp van de hoeveelheid plantaardige olie. Van Biodolomer kunnen zowel folie als flessen worden geblazen maar het kan ook worden toegepast in spuitgieten en thermovormen. Extra additieven zijn in geen enkele toepassing nodig.De ontwikkeling van dit materiaal gebeurde onder de paraplu van Gaia in samenwerking met de regionale vuilsorteerder NSR en energiekrachtcentrale Öresund Kraft. Deze joint-venture kreeg voor deze ontwikkeling een EU-subsidie van omgerekend 3 miljoen euro in het kader EU-life. Naast compostoren kan Biodolomer namelijk ook verbrand en op die manier worden omgezet in energie. Daarbij leidt verbranding tot een veel schonere restwarmte dan de verbranding fossiele brandstoffen.Overigens kan Biodolomer ook gerecycleerd worden in de stroom van aardoliegebaseerde kunststof. Salesmanager Jan Boberg geeft aan dat maximaal 10 procent van het totale verpakkingsafval uit biologische kunststof mag bestaan om het recycleproces niet te verstoren. "Op dit moment is het totaal aandeel van biologische kunststoffen op het totaal van 333 miljard ton nog maar 0,2 procent, dus we hebben nog wel een behoorlijke wereld te winnen", aldus met een grote grijns.Rosén vertelt dat de kalk als voordeel heeft dat het in het biobased laminaat de materiaaldichtheid en barrière-eigenschappen vergroot en deze van aardoliegebaseerde kunststof bijna evenaart. Volgens Rosén kan met het materiaal een barrière worden gemaakt met een houdbaarheid van ten hoogste een maand. Voor producten die langer houdbaar moeten zijn, zoals lang houdbare zuivel, is het materiaal dan ook minder geschikt. Daarnaast stimuleert kalk bij een toepassing in compost de vruchtbaarheid van de bodem.Biodolomer is de theorie- en testfase al lang voorbij. Gaia kwam twee jaar geleden met zakjes en draagtassen voor ICA in dit materiaal op de markt. De trays dateren van 6 maanden geleden en bestek van vijf maanden geleden. Dat bestek is bijvoorbeeld een prima oplossing voor de luchtvaart. Het is bovendien onbreekbaar, net als de ICA-draagtasjes niet scheuren bij een - te - zware last. Voor de trays die Gaia samen met Danish Crown ontwikkelde voor vlees, is gekozen voor een bruinere variant om op die manier ook aan de consument duidelijk te maken dat het om een milieuvriendelijk alternatief voor het reguliere kunststof vlees- of kipschaaltje gaat.Boberg erkent dat Biodolomer een stuk duurder is dan traditioneel oliegebaseerde en plantaardige kunststof alternatieven. Zo kost een kilo oliegebaseerd PE 1,2 euro per kilo, groen PE 2,2 euro en Biodolomer 3,2 euro per kilo. Daarbij kan Biodolomer op dezelfde gangbare machines worden geproduceerd, waarbij het voordeel is dat er minder warmte en dus energie nodig is om het proces op te starten. Daarbij is het beeld van de kiloprijzen volgens hem verder ook nog flink vertekend omdat bij de reguliere kunststoffen niet de kosten zijn verdisconteerd die gemaakt worden voor de inzameling van zwerfafval. Maar de kiloprijs maakt de markt voor Biodolomer nog uiterst beperkt, erkent Boberg.De huidige fabriek waar Gaia zelf kunststof pellets produceert in wit en bruin is pas acht maanden in bedrijf. Het produceert op dit moment 5.000 ton op jaarbasis. Met drie nieuwe extruders erbij is dat aan het eind van het jaar 15.000 ton. Gaia staat ook op het punt om haar huidige, oude flexopers te vervangen door een gloednieuwe.De gelijkenis van Ecolean met Gaia is treffend aangezien ook deze producent gebruik maakt van kalk als component in een van haar verpakkingen. Het materiaal voor de Ecolean Air aseptische pouches voor dranken en vloeibare voeding bestaat echter verder niet uit biobased kunststoffen, maar uit een co-extrusiefolie van aardoliegebaseerde PE en PP. Ecolean past daarnaast PET toe voor pouches met een hersluitmogelijkheid. Doordat het materiaal een laminaat is van twee of drie kunststoffen, rest na gebruik niets dan verbranding ter ontzorging.Het voordeel van het feit dat er geen aluminium in het verpakkingsmateriaal is, dat deze ook geschikt is voor opwarmen in de magnetron. Zo stelt Ecolean. Op dit moment zijn er nog geen geschikte biobased alternatieven voor onze verpakking aldus marketingdirecteur Anna Annarås, die wel aangeeft dat Ecolean de ontwikkelingen op materiaalgebied nauwlettend volgt om haar verpakkingen verder te ontwikkelen en daarmee te verduurzamen. Door het gebruik van 35 procent kalk in haar verpakkingen is het gebruik van aardoliegebaseerde kunststoffen wel fors gereduceerd aldus Ecolean. Minder grondstoffen betekent minder afval, energiebesparing en een lager (transport)gewicht wat dan als milieuvoordeel ten opzichte van reguliere kunststof uitgelegd kan worden. Volgens gegevens van Ecolean is een drankpouch van 1 liter met een gewicht van 14,3 gewicht minimaal 50 procent lichter dan menig andere drankverpakking. Bovendien is de verpakking uitermate makkelijk te legen, zodat er na consumptie veel minder productresten achterblijven. Heel handig bij hantering van deze uiterst lichte verpakking is de van lucht voorziene handgreep.Ecolean is in West-Europa nog niet zo zichtbaar, aangezien het zich eerst heeft gestort op markten waar het de grootste kansen zag. Ecolean startte met Rusland als eerste afzetmarkt, waarna onder meer China, Pakistan, Japan en Zuid-Amerika volgden. In Spanje is Danone inmiddels een van de klanten, terwijl dat in Duitsland het kleinere zuivelbedrijf Hemme Milch is.Die focus legde kansrijke markten bleek goed te werken. Ecolean, dat in 1996 werd opgericht door ?ke Rosén en in 2001 werd overgenomen door voormalig Tetrapak-eigenaar Hans Rausing, heeft de wind flink mee. In 2017 kon het terugzien op een groei van 20 procent, waar dat in 2018 altijd nog 17 procent was.Ecolean beschikt in Helsingborg inmiddels over een uiterst moderne foliefabriek en staat op hetzelfde industrieterrein op een steenworp afstand de fabriek waar de afvulmachines worden geproduceerd.Gezien de enorme afzetmarkt in de regio staat Ecolean op het punt om in Lahore (Pakistan) een volgende productievestiging te openen, waar het dat in China al heeft.Ecolean werkt namelijk hetzelfde als Tetrapak - en overigens de andere producenten van drankenkartons - doordat de verpakkingen alleen met 'dedicated' Ecolean machines kunnen worden afgevuld. Dat verdienmodel is niet zo heel vreemd als je je bedenkt dat voormalig Tetrapak-eigenaar Rausing nu de scepter zwaait bij Ecolean.Een EL 6-afvulmachine die bij een rondgang door de fabriek op het punt stond om tot de uiteindelijke machine te worden geassembleerd, heeft een snelheid van 18.000 pouches per uur. Het betreft pouches van 125, 250 en 350 ml. De machine heeft een 50 procent hogere capaciteit dan haar reguliere evenknie, doordat er zes in plaats van vier vulstations zijn ingebouwd in een machine met dezelfde footprint.Om zo min mogelijke hygiëne-issues op de afvullocaties te hebben worden de verpakkingen hermetisch afgesloten aan de klant geleverd. De aseptische verpakking wordt door middel van elektronenstraling gesteriliseerd, zodat er minder chemische middelen aan te pas komen. Om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de consument van deze tijd past Ecolean de grafische designtrends haarfijn toe, zo liet verpakkingsontwerper Hanna Wallteg zien. Dit zijn typografie, minimalisme in combinatie met helderheid, pastelkleuren, zwart en wit en metallic.