'Enhanced recycling' maakt gekleurd PET weer transparant

De sorteer- en zuiveringsinstallatie in de proeffabriek in Emmen staat er al en aan de bouw van de zogeheten enhanced recyclinginstallatie wordt volop gewerkt. Het proces van enhanced recycling dat Cumapol heeft ontwikkeld is CuRe Technology gedoopt. In dit CuRe-project werkt Cumapol samen met Morssinkhof Plastics, waarmee het ook de proeffabriek in Emmen bouwt, DSM-Niaga, dat producten ontwerpt voor circulariteit, en NHL Stenden Hogeschool. En ook Coca-Cola European Partners investeert fors in het project. "Sinds juni hebben we een groot contract met Coca-Cola European Partners. Voor hen gaan wij gekleurde flessen recycleren uit heel Europa: blauw, groen, bruin en wit. Maar we verwerken niet alleen flessen. Ook in PET-bakjes waar in de supermarkt producten als vlees, pinda's en sla wordt aangeboden, zit een deel polyester. En ook shampooflessen worden steeds meer van polyester gemaakt. En die zijn uitgevoerd in de meest fancy kleuren." Enhanced recycling is een nieuwe vorm van recycling, naast de bestaande mechanische en de chemische die de laatste tijd veel in de publiciteit is, aldus de uitleg van Marco Brons. Hij is technisch directeur van Cumapol, CTO van het overkoepelende CuRe-project en chemisch ingenieur verduidelijkt. "Bij chemische recycling (pyrolyse) wordt de kunststof gekraakt tot moleculair niveau, zodat het weer de vorm van aardolie krijgt. Bij mechanische recycling wordt kunststof in stukjes gehakt en gesmolten waarna deze tot korrels worden verwerkt en deze, na behandeling, weer geschikt worden gemaakt om als grondstof te dienen voor voedselveilige verpakkingen." Brons legt uit hoe het proces van enhanced recycling werkt. "Het is alleen geschikt voor polyesters als PET. Voor PE en PP werkt het niet omdat het maken daarvan irreversibel is oftewel niet omkeerbaar is. Polyester bestaat uit de chemische componenten mono ethyleenglycol en tereftaalzuur. Om en om zijn twee maal vijftig oftewel honderd eenheden nodig voor het maken van PET wat sterk genoeg is om een PET-fles van te maken. Bij enhanced recycling wordt die polymeerketen in stukjes geknipt. Dat gebeurt door het toevoegen van glycol, waarna de polymeerketen van in totaal 100 eenheden wordt afgebroken tot kleinere ketentjes. Daarmee wordt de viscositeit zo dun dat bij een temperatuur van 280°C de kleurstoffen en inkt gescheiden kan worden van de kunststof. Onder vacuüm wordt de glycol die aan het begin van het proces is toegevoegd weer onttrokken en daarmee de keten weer verlengd tot 100 eenheden en de - blanke - kunststof opnieuw als dezelfde kunststof met exact dezelfde eigenschappen kan worden gebruikt voor nieuwe flessen en verpakkingen." CuRe heeft voor een deel patent op dit proces van enhanced recycling, vertelt Brons. "Het korter maken van de polymeerketen, waarna je de kunststof van de kleurstof en inkt kunt scheiden, gebeurt op meer plekken." Bij Ioniqa in Eindhoven hanteert men hetzelfde proces. "Maar wij hebben patent op dat dit met zo min mogelijk energie gebeurt. Op deze manier is het energievriendelijker om polyester te produceren dan om nieuw, virgin polyester te maken. Het maken van virgin polyester levert namelijk een CO2-voetafdruk nodig van tussen de 2,2 en 2,5 kilogram CO2 per kilogram polyester. In ons proces is dat ongeveer 0,8 kg per kilo CO2." Ter vergelijk: bij mechanische recycling is dat gemiddeld 0,5 kg CO2 per kg polyester. "Mechanische recycling heeft dan ook altijd de voorkeur als het kan", stelt Brons. Mechanische recycling waar het kan en enhanced recycling waar het kan. Maar mechanische recycling is alleen mogelijk bij ongekleurd polyester." Daarbij heeft Cumapol zelf ook een installatie voor de mechanische recyclage van PET. "Bij Cumapol recyclen we 2 miljoen PET flessen mechanisch per dag. Bij Morssinkhof schat ik dat dat tussen de 3 en 4 miljoen per dag. Daarmee recyclen we samen het merendeel in Nederland." Over de rolverdeling met Morssinkhof dat zich net als Cumapol ook met mechanische recycling bezighoudt, vertelt Brons dat Morssinkhof vooral goed is in het sorteren en schoonmaken van het verpakkingsafval, zodat dat zo zuiver mogelijk verwerkt kan worden. "Onze specialiteit ligt meer aan de chemische kant." Brons is ook uit idealistische overwegen voorstander van de circulaire economie. "Dat is de kant die we op móeten." Wat dat betreft juicht hij ook initiatieven toe dat steeds meer gekleurde flesjes plaats maken voor transparante. "Bij het design van een verpakking moet ook zo veel mogelijk rekening worden gehouden dat het aan het eind van de rit weer zo goed mogelijk gerecycled kan worden. "In totaal wordt wereldwijd 70 tot 75 biljoen kg polyester geproduceerd", vervolgt Brons. "Daarvan wordt in totaal nu nog maar 9 procent gerecycleerd. Wat dat betreft helpt statiegeld wel. Als er statiegeld op kleine flesjes wordt geheven, krijg je een inzamelingspercentage van 95 tot 98 procent. In landen waar de inzamelstructuur goed is georganiseerd, zakt dat zonder statiegeld naar 70 procent. Maar in landen waar dat die inzamelstructuur er niet is, is dat vaak niet meer dan 20 procent." Ook frisdrankproducenten zien inmiddels het belang van statiegeld, constateert Brons. "Het eigenaarschap van het materiaal is namelijk heel belangrijk geworden. Dat heeft alles te maken met de 'single used plastics directive' die de EU heeft uitgevaardigd. In het kader daarvan zijn frisdrankproducenten en andere (kunststof)verpakkers verplicht in 2025 25 procent recyclaat in hun PET-fles te verwerken en in 2030 30 procent. Met als uiteindelijk doel dat er helemaal geen nieuw polyester geproduceerd hoeft te worden. Dat is pas de ultieme vorm van design for recycling", aldus Brons. Het CuRe-project wordt dan ook zowel door de Nederlandse als de Europese overheid gesubsidieerd als waardevol initiatief om te komen tot een circulaire economie. Dat gebeurt voor verschillende onderdelen: kennisontwikkeling, bewijzen dat het op grote schaalbaar commercieel haalbaar is en het bouwen van de nieuwe fabriek voor enhanced recycling. Brons schat dat het aandeel van subsidies wel op 40 tot 50 procent van de totale kosten.