Grafische ontwerpers over papier

Ze zijn populair op Behance, Instagram of in de pers. Ze komen uit verschillende milieus, maar excelleren allemaal in design. Thibaut van Boxtel (Brussel) die al verscheidene keren bekroond werd, is misschien nog beter bekend als Vébé. Hij omschrijft zich als plastisch kunstenaar en designer. Hij is ook 'Creative developer' bij Hoet & Hoet, een agentschap dat in branding gespecialiseerd is. Zijn specialiteit: werkstukken in papier - te zien op Paplar.be (voordien INK studio) - en schilderwerk met zijn collectief 33pourcent. Antoine Pilette (Pont-à-Celles) is een jonge ontwerper die voor eigen rekening werkt onder de naam 'õnõ studio'. "õnõ studio past modernistische principes op hedendaags design toe," vertelt hij. Zijn specialiteit: visuele identiteit, website en print. Jim Van Raemdonck is artistiek directeur en oprichter van Soon (Wetteren), een multidisciplinaire designstudio (logo, campagnemateriaal, fotografie, film, print, boeken, events, enz.). Specialiteiten: creatieve branding en ruimtelijke ontwerpen. "Als creativiteit voedsel was, zouden we het de hele dag lang eten," zegt hij. Zelfstandig grafisch ontwerpster Lauren Grusenmeyer (Gent) geeft ook les aan Sint Lucas Antwerpen. Ze heeft er mee het zoekplatform 'The Hybrid Designer' opgericht dat grafische, hybride praktijken in kaart brengt. Binnen haar studio, Bureau Grusenmeyer, ontwerpt ze voor zowel culturele als commerciële organisaties een visuele identiteit. "We creëren intelligente grafische vormen, van boeken en tentoonstellingen tot het ontwerp van websites," zegt Lauren. Matthew Manos en Katie Manos (Los Angeles, VS) vormen een stel, zowel in het dagelijkse als het professionele leven. Matthew Manos is oprichter van het consultancybedrijf Verynice, dat gespecialiseerd is in designstrategieën; Katie is grafisch ontwerper, docent aan de Otis College of Art and Design en studiomanager van Verynice.Welke verhouding hebt u met papier?THIBAUT VAN BOXTEL: Ik ben zeer gehecht aan papier, aan de zintuiglijkheid en het uiterlijk ervan. Ik hou heel veel van een mix van papiersoorten en oppervlakstructuren. Binnen mijn activiteiten leg ik me onder andere toe op de realisatie van constructies in papier. Daar maken we foto's van die dan als illustratie kunnen dienen, maar de constructies zelf kunnen ook als siervoorwerp dienen. Dat gaat met heel wat manueel en artistiek knutselwerk gepaard. Ik probeer de interventies op grafisch niveau tot een minimum te beperken. In mijn werk is het zintuiglijke aspect van het papier belangrijker geworden dan de druktechnieken. Ik besteed veel aandacht aan het gramgewicht en de kleur van het papier, want ik visualiseer vooraf het fotografische resultaat op het oppervlak ervan. Een goede foto maakt het mogelijk om de oppervlakstructuur van het papier door te geven.ANTOINE PILETTE: Ik ben omringd door papier! Voor mij als graficus is het een enorm belangrijk materiaal. Als ontwerper is het uiteraard essentieel om je aan bepaalde technische normen en regels te houden. Dat neemt echter niet weg dat je soms van de regel moet afwijken opdat het papier volledig tot zijn recht zou komen. Bijvoorbeeld door op ongewone manieren van bijbelpapier gebruik te maken. Hoewel dat papier vaak voor toepassingen zonder grote toegevoegde waarde gebruikt wordt, zoals bijsluiters voor medicijnen, kan het ook dienen worden om cosmeticaproducten naar voren te halen en zo toegevoegde waarde te creëren.JIM VAN RAEMDONCK: We ontwerpen veel boeken, uitnodigingen en kaarten voor onze klanten. Een van de muren op kantoor hangt vol met boodschappen die haast allemaal met veel gevoel op papier geschreven zijn. In ons werk echter zijn we sinds een jaar gestopt met papier te gebruiken. Voor onze presentaties, intern of bij de klant, drukken we onze ontwerpen of 'mood boards' niet meer af. Alles wordt op scherm voorgesteld. Ook kranten of tijdschriften lees ik liever op mijn tablet. Waarom een krant drukken, een product met een levensduur van één dag?LAUREN GRUSENMEYER: Papier is voor mij een determinerend element in het drukwerk. Het kan het ontwerp tot leven brengen of het de mist in doen gaan. Ook de oppervlakstructuur, de kleur, de afwerking en de dikte van het papier spelen een belangrijke en beslissende rol bij een ontwerp. Het gramgewicht van een papier kan ervoor zorgen dat je moeilijk door een boek kan bladeren, of de kleur van een bepaald papier kan het ontwerp een zekere kwaliteit verlenen. Hoe dan ook, het vergt tijd om de eigenschappen van een papier te leren kennen en om te weten hoe je het kunt gebruiken. Het is een proces van vallen en opstaan waarbij je verschillende gramgewichten en afwerkingen combineert met beelden, teksten en formaten. Ik ben ervan overtuigd dat dit iets is waar ontwerpers zich in moeten bekwamen willen ze hun werk op een hoger niveau tillen.KATIE MANOS: Centraal in mijn werk staat het papier en de wisselwerking ervan met de inkt. Ik creëer publicaties en tijdschriften die meestal op een Riso printer gedrukt worden. Het papier maakt een integraal onderdeel uit van mijn werk. Mijn projecten zijn nooit echt af zolang ik het product niet in handen krijg en er doorheen kan bladeren.MATTHEW MANOS: Naast mijn activiteit als consultant op het vlak van designstrategieën ontwerp ik ook leer- en creatietools op papier. Ik krijg heel wat opmerkingen in de stijl van 'het zou tof zijn als dit een app was', maar ik wil de technologie niet in mijn werk integreren. Drukwerk dat je tot een app omvormt, verdrinkt in een toestel dat bulkt van de sms-jes, berichten, e-mails, ... Wanneer je jouw didactische tool op papier zet, krijgt hij alle aandacht die hij verdient. De rest van de wereld valt stil. Dat is toch magisch.Wat zijn uw voorkeuren op het vlak van papier?THIBAUT VAN BOXTEL: Ik geef er de voorkeur aan om met gekleurd papier te werken, veeleer dan om een kleur op het hele oppervlak van het papier te drukken. Daardoor geef je een zekere identiteit aan het papier. Op het ogenblik werk ik erg graag met het gamma Colorplan. Ik gebruik ook standaardpapieren zoals Canson voor mijn papieren constructies. Een vaste voorkeur heb ik echter niet, mijn smaak evolueert voortdurend. Het volstaat dat er een nieuwe kleur uitkomt waardoor er nieuwe creatieve kansen ontstaan en de hele situatie verandert. Het is het kleurenpalet dat een papiergamma kan bieden, dat me interesseert. De papieren van Colorplan maken het bijvoorbeeld mogelijk om een bepaalde oppervlakstructuur met een specifieke kleur te combineren. Dat is boeiend omdat het papier zelf het effect creëert, in plaats van het drukbeeld in combinatie met bepaalde afwerkingstechnieken. Daarnaast merk ik dat mijn voorkeur hoe langer hoe meer naar milieuvriendelijke en gerecupereerde papiersoorten uitgaat. In het verleden was ik een fan van de papieren van Arjowiggins en van Fedrigoni, waaronder Pearl (wegens de manier waarop die papieren aanvoelden en wegens hun glans en kameleonkleuren). Ik hou ook van het papier Plike van Neenah Paper. De 'soft touch' afwerking daarvan onderstreept heel sterk het zintuiglijke aspect van de drager, maar het is een heel delicaat en moeilijk te bedrukken papier.ANTOINE PILETTE: Mijn voorkeur gaat uit naar duurzaam en gerecycled papier. Uit milieuoverwegingen lamineer ik ook nooit papier. Ik gebruik veel het gamma Fedrigoni. Wegens de manier waarop die papieren aanvoelen en wegens hun kleuren is het boeiend om daarmee te werken. Er bestaan heel wat mogelijkheden om papieren te pregen en te stempelen. Mijn lievelingspapier is Sirio Black van Fedrigoni. Dat is volgens mij het beste zwarte papier op de markt, een gelijkwaardig papier is er niet. Colorplan biedt op zijn beurt een ruime waaier kleuren aan: 51 tinten! Boeiend is dat men de perceptie van het papier kan beinvloeden, alleen maar door de kleur te veranderen en dezelfde textuur te behouden. Het gamma Curious Matter is interessant voor naamkaartjes of voor omslagen van brochures. Het papier Curious Skin heeft een afwerking zoals dat van schuurpapier. Een beetje ruw met toch een fijne textuur. Goya White toont zich dan weer erg praktisch. De zachte, niet helemaal witte kleur van dit papier maakt het mogelijk om grote Pantone kleurvlakken te drukken en daarbij de levendigheid van Pantone te behouden, veeleer dan een gekleurd papier te gebruiken.LAUREN GRUSENMEYER: Recent ben ik verliefd geworden op de papiercollectie Curious van Arjowiggins met verschillende kleuren en oppervlakstructuren. De kleuren hebben heel sterke pigmenten zodat ze in alle grafische ontwerpen zeer aanwezig zijn. Het papier Munken staat ook hoog aangeschreven door zijn tijdloze en superieure kwaliteit. Het papier Munken Print White is een van mijn lievelingspapieren. Het is eenvoudig, maar voelt bijzonder verfijnd aan. Ik sta in bewondering voor de zachte textuur en de subtiele grein ervan. Het oogt een beetje old-fashioned, ouderwets, of haast als een tekenpapier, maar het tilt het grafische ontwerp telkens weer op een hoger niveau. Ik gebruik ook graag klassiekers zoals de gamma's Cyclus Print en Offset. Die papieren onderscheiden zich door hun gebruiksgemak, hun subtiele karakter en hun zandkleur. Ze kunnen heel goed bedrukt worden en kunnen in een ruime waaier producten toegepast worden, van boeken tot brochures en folders.JIM VAN RAEMDONCK: Ik heb een voorkeur voor heel dik papier dat in de boekdruk gebruikt wordt, zoals het gamma Macho. Ik hou ervan het reliëf te voelen dat de boekdrukpers op het papier achtergelaten heeft. We werken ook veel met de papieren Munken en Olin.KATIE MANOS: Ik ben niet moeilijk, ik werk het liefst met papier dat je gewoon in de papierwinkel om de hoek kunt kopen. Als premium papier kies ik voor het gamma Astrobrights van Neenah Paper, dat in veel levendige kleuren en uiteenlopende gramgewichten beschikbaar is. Ik ben weg van hun Stardust White 65 C. Dat heeft van die kleine, subtiele vlekjes die ik charmant vind. Bovendien absorbeert dat papier heel goed de inkt.In welke mate is papier nog belangrijk in een wereld waarin het digitale overheerst?THIBAUT VAN BOXTEL: Ik zou zeggen dat het de bijzondere papiersoorten zijn die ertoe bijdragen om een drager die al duizenden jaren bestaat, te verrijken. Bijvoorbeeld papier op basis van steen, of op basis van afval uit de voedingsindustrie, met duidelijk zichtbare vezels, ...ANTOINE PILETTE: De digitale dragers kun je vergelijken met de grote reclameborden langs de wegen: die trekken maar eventjes de aandacht. Op een website besteed je nauwelijks tijd om de details te lezen. Bij een papieren drager, een brochure bijvoorbeeld, neem je de tijd om te reizen. Een drukwerk maakt het mogelijk om een tentoonstelling te doen leven, om een verhaal te vertellen, om meer mee te geven dan alleen maar informatie. Met papier voel je weer hoe de drager aanvoelt, ruik je de inkt en hoor je de bladeren ritselen. Dat lijken banale details, maar die uiteindelijk toch niet zo banaal blijken.JIM VAN RAEMDONCK: Het papier blijft vooral belangrijk voor hoogwaardig drukwerk. We krijgen hoe langer hoe meer vragen om echt mooi drukwerk te leveren, zoals dat met de boekdruk mogelijk is, of om boeken te maken met papier van hoge kwaliteit, en met een stijve of een linnen omslag die met stempeltechnieken of speciale inkten afgewerkt is. Ik denk dat klanten van het digitale weg willen en met zulke premium uitgaves op hun klanten indruk willen maken. Tien jaar geleden zocht men ons op wanneer men naamkaartjes, briefpapier, folders, wenskaarten, enveloppen enz. nodig had voor de bedrijfsidentiteit. Vandaag zijn alleen nog maar de naamkaartjes over, de rest is digitaal geworden. Ik denk dat het papier een drager geworden is en zal blijven om belangrijke boodschappen, waarin emoties en betekenis verweven zit, door te geven.LAUREN GRUSENMEYER: Wat het drukwerk van de digitale communicatie onderscheidt, is precies dat je het kunt aanraken, dat je voelt hoe het afgewerkt en gedrukt is. Alles draagt bij tot het eindproduct. Het papier heeft nog altijd een rol te spelen en blijft een belangrijk element in het grafische creatieproces. Print is niet dood, het is alleen maar naar andere functies geëvolueerd.KATIE MANOS: Terwijl papier vroeger een noodzakelijk product was, is het nu een luxeproduct dat zijn voordeel doet met de hang naar nostalgie en zintuiglijkheid. Heel wat zaken hoeven niet meer gedrukt te worden, maar door papier te kiezen gaat men bewuster te werk. Het fysieke aspect van het papier roept een band in het leven die niet met digitale middelen geëvenaard kan worden. Ik ben van mening dat mensen nog altijd liever een mooie faire-part krijgen dan een uitnodiging via e-mail. Als papieren producten zeldzamer worden, zal de vraag toenemen. We zien overigens weer kleine studio's ontstaan die zich in druk specialiseren.MATTHEW MANOS: Ik ben er vast van overtuigd dat we altijd print nodig zullen hebben. "The medium is the message," zei Marshall McLuhan. Kiezen voor drukwerk stuurt al een heel specifieke boodschap uit, ook al is die onbewust. Het drukwerk is relevant voor toepassingen die gebruik maken van het zintuigelijke aspect om hun aantrekkingskracht te verhogen. Papier kun je goed vergelijken met de figuur van de beste vriend in een romantische komedie. Daarin laat het hoofdpersonage, wanneer dat in een nieuw amoureus avontuur verwikkeld is, die vriend vaak links liggen. Maar uiteindelijk wendt het hoofdpersonage zich altijd weer tot zijn beste vriend als de zaken ingewikkeld worden. Ongeacht welke briljante, nieuwe technologie er nog uitgevonden zal worden om ons te helpen informatie efficiënter te verwerken, altijd zullen we de inhoud van een gedrukt medium beter onthouden.