Groen drukken in tien stappen

Eco-ontwerp of ecodesign vormt het beginpunt van elke realisatie. Eco-ontwerp is een creatieve en innoverende aanpak die vanaf de ontwerpfase van een product rekening houdt met het milieu. De bedoeling is om tot een langere levenscyclus te komen en om de milieu-impact van het product (stroomverbruik, koolstofafdruk, uitstoot van broeikasgassen...) tot een minimum te beperken. Bij een aanpak die op een duurzame ontwikkeling gestoeld is, kan het eco-ontwerp met bepaalde criteria rekening houden, zoals de optimale lay-out, de keuze van de kleuren en het optimale papierformaat, een beperkt gebruik van volle kleuren, voorrang voor milieulabels en milieuvriendelijke afwerktechnieken... En uiteraard de afvalhoeveelheid tot een minimum beperken. Bij een eco-ontwerp van hun producten moeten bedrijven met vijf criteria rekening houden: kwaliteit, kosten, termijnen, veiligheid en milieu. Zonder papier geen drukwerk. Papier is onmisbaar maar wordt vaak ten onrechte met ontbossing geassocieerd. Het hout dat in Europa gebruikt wordt om grafisch papier te produceren, komt echter uit duurzaam beheerde bossen die de biodiversiteit beter in stand houden. Papiersoorten met PEFC- of FSC-certificaat zijn de norm geworden en vormen een bewijs van milieubewust handelen. Maar welk papier verdient de voorkeur: gerecycleerd papier, papier op basis van nieuwe vezels of gemengd papier? Laten we duidelijk zijn: geen enkel type van papier moet verbannen worden. De recyclage is evenzeer nodig als de aanvoer van nieuwe vezels om een hoog kwaliteitsniveau te behouden. Vaststellen welk papiertype - gerecycleerd papier of papier op basis van nieuwe vezels - de grootste milieuafdruk heeft, is niet eenvoudig omdat de meningen sterk uiteenlopen. Volgens de parameters waarmee rekening wordt gehouden, kan zowel het éne als het andere type een milieuvoordeel bieden. Bij de productie van nieuw papier wordt vaker meer hernieuwbare energie verbruikt, terwijl het ontinkten bij de productie van gerecycleerd papier een zware ecologische belasting betekent. Een echt milieuvriendelijke keuze bij gerecycleerd papier is dan ook een keuze voor een niet-gebleekt papier. Volgens een onderzoek dat de Britse Carbon Trust (al enkele jaren geleden) naar de koolstofafdruk van een krant uitgevoerd had, bleek dat een voor 50 procent gerecycleerd Zweeds papier een kleinere koolstofafdruk had dan het voor 100 procent lokaal gerecycleerde Britse papier. De koolstofafdruk van het Britse gerecycleerde papier lag zelfs fors hoger dan dat van het deels gerecycleerde papier. Een onderzoek van Federec, de Franse federatie van recyclagebedrijven, naar de koolstofafdruk van papierpulp kwam tot een vergelijkbare vaststelling: papierpulp op basis van gerecycleerd materiaal had een grotere koolstofafdruk dan papierpulp op basis van nieuwe vezels (een uitstoot van 297 kg CO2 per ton papier tegenover een uitstoot van 217 kg). Uiteindelijk zijn de twee productieprocessen complementair en kunnen ze niet los van elkaar gezien worden. De voorkeur aan papier met een milieucertificaat geven, is hoe dan ook een goede aanpak. Een trucje om de impact van drukwerk op het milieu te beperken, bestaat erin papier met het laagst mogelijke gramgewicht te kiezen waarbij je toch het gewenste kwaliteitsniveau kunt behouden. Dat maakt het mogelijk om grondstoffen te besparen en om de transportkosten te verminderen. Hier kunt u uw klanten aanraden om voor hun dragers standaard drukformaten te gebruiken. Dat voorkomt papierafval als gevolg van afwijkende inslagschema's. Er moet dus minder gerecycleerd worden en er zijn minder transport en minder energie nodig zodat over de hele keten CO2 bespaard wordt. Zowel in de vellen- als de rotatieoffset bestaan er vandaag alternatieven voor de conventionele offsetinkten. In de vellenoffset worden plantaardige inkten het meest gebruikt. Voor de rotatiedruk bestaan er vandaag wel inkten van biologische oorsprong, maar die gaan met een flink hogere prijs gepaard. Er zijn echter ook zogenaamde 'witte' inkten op de markt die aan de vereisten van het label 'Blaue Engel' voldoen. Die 'witte' inkten bestaan uit gezuiverde en geraffineerde mineralen met een miniem aandeel controversiële aromatische bestanddelen. In de rotatieoffset krijgen de 'witte' inkten de voorkeur als een milieuvriendelijk alternatief voor conventionele inkten. Dat neemt niet weg dat men volop plantaardige inkten of inkten van biologische oorsprong voor de rotatiedruk ontwikkelt en voor milieuvriendelijke drukkerijen zullen die een toekomstoplossing vormen. UV-vernissen bestaan uit polymeren en maken luxueuze glanseffecten mogelijk. Het gebruik ervan is echter niet aangewezen om milieuvriendelijk drukwerk te vervaardigen. Bij de UV-droging vormt de vernis een stevige hechting met de drager zodat de vernis bij het recycleren en ontinkten moeilijk te verwijderen is. Het alternatief voor UV-vernis is een acrylvernis op basis van water. Die vernis bevat geen polymeren en verstoort het recyclageproces niet. Daarnaast worden er ook nog andere alternatieven voor de klassieke UV-vernissen ontwikkeld. Sun Chemical bijvoorbeeld heeft in 2021 een UV-vernis uitgebracht die deels samengesteld is met bestanddelen van biologische oorsprong en met gerecycleerde bestanddelen. Afval beperken, sorteren, recycleren... dat ligt voor de hand. Let er daarbij wel op om gevaarlijk afval volgens de voorschriften te elimineren en om vloeistoffen die een risico vertegenwoordigen, op een veilige en gecontroleerde manier op te slaan. Voer een doorgedreven selectiesysteem voor afval in - zowel voor productieafval als voor kantoor- en ander afval. Met duidelijke bordjes helpt u bezoekers om hun weg daarin te vinden. Bekijk ten slotte ook of uw stroom- en waterverbruik niet geoptimaliseerd kunnen worden. Als u voluit voor duurzame ontwikkeling wilt gaan, is het niet meer dan logisch om met partners en leveranciers samen te werken die even geëngageerd zijn als u. Bespreek met uw leveranciers uw verwachtingen en doelstellingen op het vlak van duurzaamheid om de beste offerte in overeenstemming met uw vereisten te krijgen. En misschien overtuigt u hen wel om de duurzame ontwikkeling in hun activiteiten te integreren. Het komt erop aan om de transportstromen te optimaliseren en de koolstofafdruk van de logistiek tot een minimum te beperken. En om het drukwerk te verpakken, geeft u het best de voorkeur aan films in bioplastic of aan papier. De medewerkers voor de beste praktijken sensibiliseren en ze erin opleiden: dat is absoluut noodzakelijk om maximaal profijt te halen uit de voordelen van een milieuverantwoorde aanpak. Er bestaan verscheidene labels, certificaties en controlesystemen die buitenstaanders op het engagement en de praktijken van een drukkerij op het vlak van milieu wijzen. Veel voorkomende en bekende certificaties zijn PEFC, FSC, het Franse label 'Imprim'Vert' en ISO 14001. Daarnaast zijn er nog EMAS, CO2-Neutral van CO2Logic en ClimateCalc. Die certificaties geven u de mogelijkheid om uw strategie op het vlak van duurzaamheid op een gestructureerde wijze in te voeren.