Markt gerecycleerd papier onder hoogspanning

Gerecycleerd papier en karton vinden we overal terug: in kranten, tijdschriften, notaboekjes, schriften, grafisch en tekenpapier, verpakkingskarton, tot zelfs in hygiëneproducten toe. Sinds 2000 spant de Europese waardeketen van het papier zich in om een dubbele doelstelling te realiseren: de recyclage verbeteren en meer inspanningen leveren om de hinderpalen die de papierrecyclage in Europa in de weg staan, te elimineren. In 2016 engageerden de ondertekenaars van de 'Europese verklaring over de papierrecyclage' zich om uiterlijk in 2020 een recyclagepercentage van 74 procent te halen. Uiteindelijk werd in 2020 zo'n 73,9 procent van al het papier en karton dat in Europa verbruikt wordt, gerecycleerd zodat we wel mogen stellen dat de doelstelling gehaald werd. In 2019 bedroeg het percentage nog 72 procent. Dat blijkt alvast uit het verslag over 2020 dat de European Paper Recycling Council (EPRC) in juli 2021 publiceerde. De cijfers van de EPRC werden door Deloitte gecontroleerd. De productie van papier en karton (85 miljoen ton in 2020) steunt op verschillende grondstoffen: pulp, niet-vezelhoudende materialen en oud papier. Duitsland (25%), Zweden (11%), Italië (10%), Finland (9,6%) en Frankrijk (8,1%) zijn volgens CEPI, de Europese confederatie van de papier- en pulpindustrie, de vijf grootste Europese producenten van papier en karton. Zweden en Finland zijn goed voor 61 procent van de Europese productie van papierpulp. Oud papier omvat hoofdzakelijk grafisch papier en verpakkingen, maar ook in mindere mate sanitair en huishoudelijk papier. Het gerecycleerde papier wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de productie van golfkarton en Kraftpapier (56,5%), gemengde papierkwaliteiten (19,4%) en kranten- en tijdschriftenpapier (14,3%). Volgens de EPRC werd er in 2020 minder papier en karton verbruikt en voor recyclage opgehaald. De grote boosdoener was de coronacrisis. De hoeveelheid papier die voor recyclage opgehaald werd, lag 2,6 procent lager dan in 2019. Het ging echter nog altijd om 56 miljoen ton. Volgens CEPI halen Duitsland (35%), Italië (10,9%) en vervolgens Spanje en Frankrijk (10%) de grootste hoeveelheden oud papier op. Ook het verbruik van papier en karton is in vergelijking met 2019 gedaald, zelfs met 4,4 procent tot 75,8 miljoen ton. In 2020 kende het verbruik van kranten- en grafisch papier een sterke daling van 17,1 procent. Het gebruik van papier en karton in de Europese papierindustrie bleef echter wel constant. De daling bij het ophalen van oud papier kan verklaard worden door de onderbreking van het proces in het begin van de coronacrisis, maar ook door een daling van de Chinese vraag naar papier voor recyclage. Een fenomeen dat zich al in 2019 manifesteerde na de beslissing van de Chinese regering om haar afhankelijkheid van secundaire grondstoffen uit derde landen tegen 2020 te verminderen. China heeft ook heel strikte kwaliteitseisen ingevoerd voor de invoer van papier voor recyclagedoeleinden. Het gevolg daarvan is dat het land niet meer de grootste exportbestemming is van Europees papier voor recyclage. Op dat vlak is China voorbijgestoken door India, Turkije en Indonesië. De grotere vraag uit andere landen zoals Vietnam en Thailand was echter niet voldoende om de daling van de Chinese vraag te compenseren. Als we geen rekening houden met de papierhoeveelheden die landen buiten Europa invoeren met het oog op recyclage, zou het Europese recyclagepercentage in 2020 op 65,4 procent uitkomen (tegen 60,4% in 2019). Karin Humbeeck, product manager Coated/Uncoated Papers bij distributeur Igepa, haalt ook de veralgemening van telewerk aan om de daling van het beschikbare oud papier te verklaren. "Wegens het telewerk valt er in de bedrijven en overheidsinstellingen flink wat minder kantoorpapier op te halen. Bij onze klanten merken we dat ook heel duidelijk via Ecobuddy, het ophaalsysteem van Igepa voor oud papier. Dat betekent ook dat er minder kwaliteitspapier te recycleren is om grafisch papier mee te vervaardigen. De mix van papiergebruikers is veranderd", zegt Humbeeck. De belangrijkste bronnen voor oud papier zijn de handel en industrie (50%), de gezinnen (40%) en de kantoren (10%). In Europa wordt een almaar grotere hoeveelheid oud papier geleverd door afvalbedrijven. Dat maakt het mogelijk om de beschikbaarheid van gerecycleerd papier te verbeteren en om tegelijk de hoeveelheid materialen die gestort worden, te verminderen. Het oud papier dat van industriële en commerciële bronnen afkomstig is, is het zuiverst en het goedkoopst te verwerken. Omdat de vraag naar gerecycleerd papier toegenomen is, wordt er ook een beroep gedaan op de stromen van gezinnen en kantoren. Het prijsverschil tussen gerecycleerd en niet-gerecycleerd papier wordt kleiner. Dat fenomeen is ook een gevolg van de pandemie die op zichzelf al tot ongeziene prijsstijgingen in alle sectoren heeft geleid. In het verleden was de prijs van gerecycleerd papier in verhouding tot de prijs van klassiek papier op basis van nieuwe vezels een stuk hoger en dat was vaak een rem voor de opdrachtgevers. Tony Van Cauteren, verantwoordelijk voor de aankoop bij Igepa, merkt momenteel een grotere vraag naar gerecycleerd papier. "Op het ogenblik stijgt de prijs van houtvrij papier sterker dan die voor gerecycleerd papier. Omdat het prijsverschil kleiner wordt, is de klant vandaag bereid om vaker gerecycleerd papier te kopen. We zien dus de vraag naar gerecycleerd papier toenemen. Maar omdat ook de prijs van het papierafval stijgt, zal ook gerecycleerd papier duurder worden." Ook bij Antalis merken ze een groeiende belangstelling voor gerecycleerd papier. "Heel wat klanten stellen ons almaar meer vragen over die kwaliteit en willen weten hoe ze van niet-gerecycleerd naar gerecycleerd papier kunnen overschakelen", zegt Christoph Van den Langenbergh, verkoopdirecteur Paper & Visual Communication bij Antalis Benelux. "Momenteel zien we een transitie naar duurzamere producten. Duurzaamheid is een heuse bekommernis geworden van de multinationals en maakt vanaf nu deel uit van hun commerciële strategie. Gerecycleerd papier kan dan een concurrentievoordeel voor drukkerijen betekenen." In de lente van 2019 gingen de fabrieken Arjowiggins Papiers Couchés en Arjowiggins Creative Papers in Frankrijk failliet. Twee factoren brachten de Franse keten voor gerecycleerd papier in gevaar: de digitalisering waardoor er minder papier in omloop is, en de sterke stijging in 2018 van de prijs voor pulp op basis van nieuwe vezels als gevolg van de hoge vraag uit China. Door de sluiting van de Franse Arjowiggins-fabrieken kwam er een einde aan de productie van bepaalde gerecycleerde papiersoorten voor de uitgeverswereld. België was echter van die productie afhankelijk zodat de distributeurs hier net als de Franse drukkers (die een beroep gingen doen op leveranciers in Oostenrijk, Duitsland en Italië) op zoek moesten naar nieuwe alternatieven. Igepa Belux klopte aan bij de papierproducent Clairefontaine om er Circle, het gerecycleerde niet-gestreken papier van Igepa, te laten vervaardigen (CIE 95 en 135). Clairefontaine beschikt over een fabriek in Etival (Frankrijk, Jura) waar uitsluitend honderd procent gerecycleerd papier vervaardigd wordt. De site biedt producten aan met labels zoals 'Blaue Engel', Ecolabel, PEFC of FSC. "Onlangs zijn alle gerecycleerde papiersoorten die Clairefontaine vervaardigt, CO2-neutraal verklaard, op het transport na", stelt Karin Humbeeck. Igepa biedt nog twee andere honderd procent gerecycleerde en klimaatneutrale papiersoorten aan: Lessebo Recycled en Nautilus Superwhite (CIE 150) van Mondi. Lessebo Recycled is een niet-gestreken papiersoort van hoge kwaliteit dat de Zweedse papiermaker Lessebo Paper in 2019 op de markt bracht. Het papier is geschikt voor offset- en digitale druk. Volgens Eric Sigurdsson, die op dat moment de CEO van Lessebo Paper was, werd Lessebo Recycled ontwikkeld om tegemoet te komen aan de groeiende vraag naar gerecycleerd papier. Sinds het faillissement van de Franse Arjowiggins-fabrieken distribueert Antalis Benelux het volledige gamma Nautilus (offset- en digitale kwaliteit, overeenstemmende enveloppen, enz.). "Het was moeilijk om een andere producent te vinden die dezelfde kwaliteit en hoeveelheid gerecycleerd papier kon leveren als Arjowiggins. Eind 2019 is Mondi uiteindelijk onze nieuwe leverancier geworden voor het gamma Nautilus dat gerecycleerd papier met een hoge witheid omvat", legt Christoph Van den Langenbergh uit. Na het failliet van de Arjowiggins-fabrieken in Frankrijk kocht Antalis ook de merknamen Cyclus en Cocoon voor gerecycleerd papier over. In 2021 kwamen die twee namen weer op de markt. Terwijl in het gamma Nautilus erg witte gerecycleerde papiersoorten de hoofdtoon voeren (CIE 112 en 150), heeft Cyclus offset een iets minder uitgesproken witheid (CIE 95). Cocoon offset vervolledigt het aanbod van Antalis met een witheid die tussen die van de twee andere papiersoorten ligt (CIE 130). "We bieden dus een ruim gamma aan om aan alle behoeften van de klanten tegemoet te komen. Sommige klanten willen gerecycleerd papier met een standaard offsetkwaliteit, andere zoeken een kwaliteit met een visueel aspect dat duidelijk maakt dat het om gerecycleerd papier gaat. In de verschillende kwaliteiten van gerecycleerd papier draait alles om de witheid ervan", legt Christoph Van den Langenbergh uit. Antalis kan overigens nog altijd een gerecycleerd alternatief aanbieden uit het premium gamma Conqueror van Arjo Wiggins Fine Papers Ltd, uit het Verenigd Koninkrijk.