Milieuvriendelijke drukkerijen: de sleutels om groen te worden

Wat betekenen ecologie en duurzaamheid? Hoe kunnen we energie en grondstoffen sparen? Hoe kunnen we nog minder afval produceren? Een bedrijf met oog voor het milieu stelt zich elke dag die en andere vragen. En hoewel het publiek dat niet meteen merkt, zit het milieu wel ingebakken in het DNA van elke drukker en papiermaker die zich respecteert. Elk bedrijf voert de ecologische transitie volgens zijn middelen en tegen zijn eigen tempo uit. Het gaat er niet om het bedrijf van de éne dag op de andere volledig te veranderen, maar wel om geleidelijk haalbare veranderingen door te voeren. Artoos (Kampenhout), AZ Print (Grâce-Hollogne), POP Solutions (Nijvel) en Van der Poorten (Leuven) - allemaal bedrijven die zich in verschillende mate en op hun manier voor het milieu engageren - getuigen over hun transitie. Filip Van Wezemael, bestuurder bij Van der Poorten: "Je moet geleidelijk veranderen en niet opeens, anders is het niet ecologisch. Bij elke stap of investering zetten we onze ecologische bril op om de efficiëntste en milieuvriendelijkste oplossing te kiezen." John Morent, gedelegeerd bestuurder van POP Solutions, dat in POS-reclame (POS: point of sale) gespecialiseerd is, heeft het over een 'stapjespolitiek'. Sinds 2017 staat het milieu centraal in de bedrijfsstrategie. Nadat Pop Solutions voor zijn kartonafdeling POP Factory in 2020 de bronzen medaille van EcoVadis - een organisatie die de duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen (corporate social responsibility, CSR) beoordeelt - ontving, kreeg het bedrijf in 2021 de zilveren medaille. Die erkenning is uniek in de POS-sector en in de grafische sector in het algemeen. De erkenning door EcoVadis betekent dat POP Solutions internationaal tot de top zeven procent behoort van de 590 bedrijven die in de meubelsector beoordeeld werden. Kenmerkend voor POP Solutions is dat het bedrijf een zakenmodel ontwikkeld heeft om circulaire POS-oplossingen met een beperkte milieu-impact te promoten. De inspanningen van de groep Artoos, die als klimaatneutraal gecertificeerd is, worden op hun beurt ook door EcoVadis erkend met een gouden medaille (top 5%). Sinds 2010 spant Artoos zich voortdurend in om zijn milieu-impact almaar te verkleinen en biedt het bedrijf klimaatneutraal drukwerk aan. Van der Poorten, Klimaatambassadeur 2020 in Vlaams-Brabant, speelt eveneens een leidersrol in de grafische sector. De onderneming biedt sinds 2015 CO2-neutraal drukwerk aan en ondergaat elk jaar een milieuaudit. Koolstofneutraliteit houdt in dat de ecologische voetafdruk zoveel mogelijk verminderd wordt en dat de restafdruk gecompenseerd wordt door een project om koolstof te verminderen of op te slaan, te financieren. AZ Print is nog niet zover dat het al koolstof compenseert, maar respect voor het milieu maakt deel uit van de dagelijkse beslommeringen van de drukkerij. Groen drukken, recycleren en hernieuwbare energie gebruiken staan centraal in het bedrijf. Zich achter duurzame ontwikkeling, circulaire economie en milieubescherming scharen, is geen keuze meer, maar een noodzaak. Zowel om aan de groeiende vraag naar milieuvriendelijke diensten en producten tegemoet te komen, als om zich voor te bereiden op Europese wetgeving die tot een klimaatneutraal Europa moet leiden. Vandaag kunnen bedrijven er alleen maar bij winnen wanneer ze met het milieu rekening houden, zowel in hun dagelijkse praktijk als in hun communicatie. Voor het eerst merken de grafische bedrijven waarmee we gesproken hebben een verandering in de interesse van de klanten voor milieuvriendelijke producten. Voordien werd de prijs nog aangehaald als een rem op de verkoop van milieuvriendelijk drukwerk. Dat lijkt vandaag echter minder het geval. "Drie jaar geleden hadden we geen enkele klant die naar milieuvriendelijk drukwerk vroeg, vandaag doet twintig procent van onze klanten dat wel", zegt John Morent. "Elk merk is zich in mindere of meerdere mate bewust geworden van de ecologische uitdaging", gaat hij voort. POP Solutions dat een honderdtal grote merken als klant heeft en een marktaandeel van 50 procent in de POS-sector, is goed geplaatst om de veranderingen in de markt op te merken. Bij Van der Poorten: "Door een milieuvriendelijke drukkerij te worden, bespaarden we in eerste instantie op het energieverbruik. Pas nu beginnen we hoe langer hoe meer klanten aan te trekken dankzij onze milieuaanpak. Klanten zoals Delhaize bijvoorbeeld die alleen leveranciers willen die ecologisch verantwoord te werk gaan. We evolueren naar een systeem waarin de hele keten milieuvriendelijk zal moeten zijn om het contract niet kwijt te spelen", vertelt Filip Van Wezemael. "Klanten spreken op een andere manier met ons. Voordien was alleen de prijs van belang. Nu speelt ook de milieufactor mee bij de beslissingen. Het milieu maakt deel uit van de waarden die de jongeren aanhangen en dat speelt ook bij de sollicitaties. Jongeren willen werken voor bedrijven die om het milieu bekommerd zijn. Bovendien is dat ook de generatie die het morgen voor het zeggen zal hebben", gaat de bestuurder van Van der Poorten voort. Peter Bundervoet, de CEO van Artoos, zit op dezelfde golflengte: "Jos Artoos ( de overleden stichter die aan de basis van de milieustrategie van het bedrijf lag, nvdr.) zei altijd dat 'hij nog nooit een euro verdiend had door klimaatneutraal te zijn', maar sinds enkele jaren is dat sterk veranderd. De klanten eisen hoe langer hoe meer duurzaamheid. En ons milieu-engagement mag dan een persoonlijke overtuiging zijn, vandaag is dat wel een commerciële troef geworden." Christophe Jablonski van AZ Print toont zich genuanceerder: "De zoektocht naar ecologisch verantwoorde dienstverleners is vooral te merken in de bestekken. Daarin vraagt men om het gebruik van papier dat van duurzaam beheerde bossen afkomstig is, of van plantaardige inkten te rechtvaardigen. Maar de prijs blijft nog altijd doorwegen bij de beslissing. Hoe dan ook zullen we binnenkort een ecologische aanpak moeten toepassen. We moeten niet wachten tot de overheid ons bij het handje neemt. Wij moeten onze eigen weg uitstippelen." De stappen die hieronder aan bod komen, kunnen als gids of checklist dienen voor elke drukker die milieuvriendelijker wil gaan werken. Voor een bedrijf een ecologische transitie wil doorvoeren, is het noodzakelijk om het personeel daarbij te betrekken. Bij POP Solutions bestond de eerste stap erin iemand aan te werven om binnenshuis als vaandeldrager voor het milieu te fungeren. Dat werd Thierry Pauwels die als freelancer ook andere bedrijven bij de transitie helpt. Speciaal voor die stap riep POP Solutions de functie Sustainability, People and R&D manager in het leven. Artoos ging op dezelfde manier tewerk. En bij Van der Poorten is het Filip Van Wezemael die het milieupetje draagt. Bij bedrijven begint de vermindering van de milieu-impact met een beter energiebeheer. Daarvoor zijn maatregelen nodig om het energieverbruik te verminderen, wat meteen ook een besparing betekent. Ledlampen, zonnepanelen, recuperatie van regenwater, leveranciers van groene energie - dat zijn de meest voor de hand liggende stappen. Bij AZ Print bijvoorbeeld is 99 procent van de lampen door leds vervangen en werden er 500 zonnepanelen op het dak van de drukkerij geïnstalleerd. Volgens AZ Print dekken die vijftig procent van het elektriciteitsverbruik van de vestiging. Drukkerij Van der Poorten heeft eveneens zonnepanelen geïnstalleerd, goed voor een derde van het elektriciteitsverbruik. "De rest wordt geleverd door een leverancier van groene energie", zegt Filip Van Wezemael. Daarnaast zijn er de echt grote drukkerijen die zelf een windturbine kunnen installeren, zoals Coldset Printing Partners (CPP) en recenter Rossel. De windmolen die Rossel in samenwerking met Luminus naast de rotatiedrukkerij in Nijvel heeft gebouwd, werd eind 2020 in gebruik genomen. Dankzij de windmolen kan de drukkerij Rossel in zestig procent van zijn elektriciteitsbehoeften voorzien met hernieuwbare stroom. Dat is goed voor een besparing van 140.000 euro terwijl tegelijk de uitstoot van 1400 ton CO2 per jaar vermeden wordt. Bij CPP dekt de windmolen de helft van de elektriciteitsbehoefte van de drukkerij. Beheer van de offsetplaten. In een offsetdrukkerij is de CTP een onmisbare technologie, die echter wel een milieu-impact heeft. Om de platen te ontwikkelen, worden immers chemische producten (ontwikkelaar, fixeermiddel) gebruikt die schadelijk zijn voor het milieu. Bovendien wordt bij het proces ook water verbruikt. De chemische producten en de aluminium platen moeten dus via een aangepast systeem gerecycleerd worden. Agfa bijvoorbeeld recupereert de aluminium platen om ze te recycleren. De producent biedt via zijn ECO3-programma ook prepress-oplossingen aan waarmee op inkt, papier, afval en water bezuinigd kan worden. AZ Print is van plan om van thermische platen op een chemie- en waterloos CTP-systeem over te schakelen. Daarbij worden de platen dan in de offsetpers zelf ontwikkeld. Christophe Jablonski is hoopvol over die stap die nog in testfase zit: "We testen de ontwikkeling van offsetplaten zonder chemische producten en de tests zijn bevredigend. De volgende stap is onze manier van plannen aanpassen, een chemieloze offsetplaat blijft immers maar één dag goed. We willen die omschakeling in de loop van 2022 doorvoeren." Volgens Agfa leidt het gebruik van chemieloze drukplaten tot een kleinere afvalhoeveelheid terwijl tegelijk de verwerkingskosten dalen en de werkomgeving veiliger wordt. Offsetdruk zonder alcohol. Drukkerijen maken gebruik van isopropylalcohol (IPA) om de oppervlaktespanning van het vochtwater te verminderen en de viscositeit ervan te verhogen. Dat sterk geurende en ontvlambare product houdt gevaren voor de gezondheid en het milieu in. Sommige drukkerijen kiezen ervoor om de hoeveelheid IPA te verminderen door andere, minder schadelijke additieven toe te voegen. Volgens directeur Christophe Jablonski was AZ Print een van de eerste drukkerijen in België die zonder isopropylalcohol drukte. Dat was in 2005. "Die werkwijze vergt wel een grotere zorgvuldigheid en meer aandacht van de drukker. In die periode zei iedereen dat het onmogelijk was om zonder alcohol te drukken. We hebben echter het tegendeel bewezen", zegt Jablonski. Sinds 2010 heeft ook Artoos zijn IPA-verbruik van acht naar drie procent teruggedrongen. "We gebruiken er heel weinig van om de offsetkwaliteit niet in het gedrang te brengen. De alcohol wordt bij een zeer lage temperatuur in een gesloten en gekoeld circuit gebruikt zodat de stof niet in de omgevingslucht kan verdampen. De gezondheid van de drukker en de luchtkwaliteit lopen dus geen gevaar", legt Peggy Pedus uit, coördinatrice duurzaamheid bij Artoos. Kiezen om zonder alcohol te drukken is niet alleen beter voor het milieu, het is ook goedkoper. Zeker bij de huidige inflatie die tot een spectaculaire stijging van de prijs van de IPA geleid heeft. In dit verband wijzen we erop dat Heidelberg een alternatieve oplossing voor de IPA aanbiedt waarmee het mogelijk is om het alcoholverbruik van acht tot drie procent of van vier tot twee procent te verminderen. Verbruiksgoederen. "We geven systematisch de voorkeur aan producten met een zo klein mogelijke impact op het milieu", zegt AZ Print. Daar horen inkten op plantaardige basis bij, maar ook eetbare inkten. Een ander kneepje: een systeem dat de inkt vanuit vaten van 200 liter automatisch in de pers verspreidt. Daardoor gaat er minder inkt verloren en wordt het verpakkingsafval beperkt. Voor de afwerking van documenten met een rechte, gelijmde rug zoekt het bedrijf ook lijmtypes die de impact van de productie op het milieu beperken. Er worden twee lijmtypes gebruikt: hotmelt en PUR. Die laatste lijm staat bekend om zijn hoge weerstand. Volgens Van der Poorten is dat "echter niet ecologisch". Filip Van Wezemael geeft toelichting: "Enerzijds wegens de geur, anderzijds omdat er oplosmiddelen nodig zijn om de lijm in de machine te verwijderen". Daarom heeft Van der Poorten voor de hotmeltlijm gekozen en biedt het een alternatief aan wanneer de klant PUR wenst. "We gebruiken vouwmachines die de afzonderlijke katernen ook kunnen naaien om zo de weerstand van de lijm te verhogen", legt hij uit. Digitaal drukken. Een digitale druktechnologie kiezen die ook milieuvriendelijk is, vergt enig onderzoekswerk. De ideale oplossing bestaat niet, er is altijd een criterium waaraan niet voldaan kan worden. Van der Poorten koos voor de AccurioPress C6100 van Konica Minolta die met een milieuvriendelijke toner werkt. Voor Filip Van Wezemael is dat printsysteem de ideale oplossing om het papier bij de recyclage goed te kunnen ontinkten. De ideale digitale drukoplossing voor Artoos is die van HP Indigo. Peggy Pedus: "Die machine is in onze ogen milieuvriendelijk omdat HP de verbruiksgoederen recupereert en de materialen ervan recycleert ( nvdr: ook Konica Minolta doet dat). En tijdens de audits zijn er tot nu toe geen klachten gekomen over de recyclage van papier dat met de technologie van HP Indigo bedrukt is. We sluiten echter wel de UV-druktechnologie uit omdat papier dat zo bedrukt wordt, niet in alle situaties goed gerecycleerd wordt. Wanneer tijdens het recyclageprocedé geen specifieke stappen gevolgd worden en geen specifieke uitrusting gebruikt wordt, wat overigens tot een verhoogd energieverbruik leidt, laten UV-inkten sporen achter in het gerecycleerde papier." Op het domein van de grootformaatdruk heeft POP Solutions in 2020 in het systeem Jeti Tauro H3300 LED van Agfa geïnvesteerd. Met die machine worden alle types van POS-materiaal vervaardigd. "Dat leek ons de meest milieuvriendelijke oplossing omdat de technologie minder inkt en minder energie verbruikt dan andere technologieën. Bovendien betekent een lager inktverbruik ook minder kosten", weet John Morent. Een ban op plastic verpakkingen. In het Waalse Gewest wordt de distributie van reclamedrukwerk in plastic films geleidelijk aan verboden. Verschillende drukkerijen, onder andere Roularta, bereiden zich al voor op een nationaal plasticverbod en investeren in machines om drukwerk in papier te verpakken. Ook drukkerij Van der Poorten kocht met het oog op de verplichte vervanging van plastic door papier een Buhrs 4000-machine om tijdschriften in papier te verpakken. Dat zet meteen de deur open voor nieuwe kansen en toepassingen. "We kunnen nu bijvoorbeeld de verpakking personaliseren, iets wat Colruyt ook al doet", zegt Filip Van Wezemael. Volgens Van Wezemael wordt de koolstofafdruk van een drukkerij vooral door het papier bepaald. "Maar dat is niet onze eigen afdruk, wel die van de productievestiging. Toch houden we er in onze milieubalans rekening mee en compenseren we die." In 2021 is Van der Poorten ook begonnen certificaten van klimaatneutraliteit te verstrekken aan klanten die dat in hun communicatie willen uitspelen. "Dat certificaat garandeert dat de productie klimaatneutraal is dankzij onze inspanningen om onze impact op het milieu te verminderen, en dankzij de koolstofcompensatie", legt Filip Van Wezemael uit. "De klanten zijn tevreden dat ze het logo voor CO2-neutraliteit op hun drukwerk mogen gebruiken", gaat hij voort. Drukkerijen kunnen niet om de FSC- en PEFC-labels heen om hun klanten te garanderen dat het papier afkomstig is van duurzaam beheerde bossen. Hoewel er nog andere labels zijn - zoals het Europese Ecolabel, het Duitse Blaue Engel, enzovoort - blijft FSC de sterkst verspreide referentie. "We hebben voor het FSC-label geopteerd omdat onze klanten dat het vaakst vragen en omdat daarin meer papiervariëteiten beschikbaar zijn", zegt Christophe Jablonski van AZ Print. Van der Poorten geeft de voorkeur aan het label 'CO2Neutral'. "We zijn FSC- en PEFC-gecertificeerd, maar daar communiceren we niet over", zegt Filip Van Wezemael. Bij POP Solutions heeft John Morent ook voor de certificatie FSC CoC (Chain of Custody - controleketen) voor POS en karton gekozen. "Alles wat binnenkomt en weer buitengaat, is FSC. Dat is een concurrentievoordeel omdat de klanten de garantie hebben dat het meubilair in karton volledig te recyclen is. Er zijn immers geen andere bestanddelen." Tal van drukkerijen promoten gerecycleerd papier. Onlangs heeft een Vlaamse drukkerij beslist om haar klanten alleen nog maar gerecycleerd papier aan te bieden en zo de impact van haar activiteiten op het milieu te beperken. De papierrecyclage heeft echter haar grenzen. Het verbruik van papier op basis van nieuwe vezels is dus nodig om de kwaliteit van gerecycleerd papier in stand te houden. Vandaar het belang van de labels. "We moeten het publiek en de uitgevers ook doen inzien dat we dankzij duurzaam beheerde bossen meer CO2 kunnen opslaan. In een bos dat niet onderhouden wordt, vangen bomen die door grotere exemplaren overschaduwd worden, minder licht op zodat hun fotosynthese beperkt wordt. In een duurzaam beheerd bos daarentegen zijn alle bomen aan het zonlicht blootgesteld. Daar draagt onze sector toe bij", vertelt Filip Van Wezemael. Afval verminderen en verspilling aan de bron voorkomen - dat moeten permanente bekommernissen zijn. Een must is het valoriseren van het afval via gespecialiseerde ketens. Artoos doet bijvoorbeeld een beroep op 26 recyclageketens voor de verschillende types van afval. Bij AZ Print staat buiten het atelier een machine opgesteld die al het papierafval uit de lijm- en bindmachine en de verzamelhechter samendrukt. Een erkend bedrijf haalt vervolgens het papierafval op om het te recycleren. POP Solutions past dezelfde aanpak toe voor zijn afval (net zo goed papier als metaal, plastic, enz.). Daarnaast zijn er nog tal van kleine initiatieven die genomen kunnen worden om de grondstoffen optimaal te benutten. Enkele voorbeelden: inktvaten gebruiken; de doeken waarmee de pers schoongemaakt wordt, wassen; papierafval verminderen; de productie van gevaarlijk of speciaal afval verminderen; enzovoort. AZ Print denkt er over na om houten pallets te recupereren om er het atelier mee te verwarmen. En Coldset Printing Partners past al voor een deel de circulaire economie toe: de kartonnen bekers uit de drankautomaten worden door Stora Enso gerecycleerd tot nieuwe bekers en krantenpapier. Om verspillingen en het transport tussen verschillende leveranciers te verminderen, heeft Artoos een druksysteem op aanvraag en een 'Pick and Pack' opslagsysteem geïnstalleerd. Dat laatste systeem beheert de voorraden drukwerk en reclamemateriaal van de klanten die in het magazijn van de drukkerij opgeslagen liggen. Via een online platform (mooose) krijgt Artoos automatisch nieuwe bestellingen van de klanten waarna de Pick & Pack-ploeg de verzending verzorgt. "Voor een klant is het erg moeilijk om de juiste oplage te voorzien. Met dit systeem voorkomen we dat grote oplagen in bulk besteld worden. De analyse van de voorraden maakt het mogelijk om de productiehoeveelheden te optimaliseren en om grote resten of tekorten te voorkomen. Die dienstverlening is ondertussen een commerciële troef geworden", legt Peter Bundervoet uit. De personeelsverplaatsingen maken ook een groot deel uit van de koolstofuitstoot van een bedrijf. Vandaag is het beheer van de voertuigvloot wellicht de grootste kopzorg van elke ondernemer die een milieuvriendelijke aanpak nastreeft. Omdat er geen beter alternatief is, geven bedrijven elektrische of hybride wagens een plaatsje in hun strategie voor duurzame ontwikkeling. De wetgeving stimuleert die aanpak overigens. Bij Artoos, Van der Poorten of AZ Print zie je al een of meer laadpalen voor elektrische voertuigen op het parkeerterrein. AZ Print en Artoos willen binnenkort trouwens nog meer laadpalen installeren. Een nieuwe of een tweedehandse auto? Volgens Filip Van Wezemael kun je altijd beter een nieuwe auto kopen wanneer dat nodig is omdat die minder vervuilt. Moet je de huidige wagens blijven gebruiken of vervang je ze door elektrische of hybride exemplaren? Van Wezemael is van mening dat je er beter aan doet om de auto's met een verbrandingsmotor die je al hebt, tot het einde van hun levensduur te gebruiken. "De productie van een auto houdt zulk een grote koolstofafdruk in dat het geen zin heeft om de hele voertuigvloot in één keer te vervangen. Toch ben ik nog altijd niet helemaal overtuigd door de elektrische of hybride auto's", erkent hij. Daarnaast bieden bedrijven binnen hun algemene ecologische strategie hun medewerkers vaak ook een elektrische fiets aan. Ook autodelen is een piste die het onderzoeken waard is. Ten slotte moet ook de logistiek geoptimaliseerd worden: vrachtwagens volledig geladen de weg opsturen, overtollige verpakkingen vermijden, volumineus POS-materiaal niet gemonteerd vervoeren (montage op de verkooppunten)... Sommige drukkerijen opteren ook voor de CO2-neutrale verzending van mailings via bpost dat met CO2logic samenwerkt. Een milieucertificaat in handen hebben, vermijdt dat je van greenwashing beschuldigd wordt - je kunt immers je milieu-inspanningen objectief bewijzen. Afhankelijk van het certificaat kan een jaarlijks milieuverslag vereist zijn. Daarmee geef je rekenschap van de milieu-impact die de bedrijfsactiviteiten, producten en diensten hebben. In dat verslag wordt rekening gehouden met het energieverbruik, het verbruik van grondstoffen, de mobiliteit, enzovoort. Het Franse label Imprim'Vert is een referentie voor de ecologisch verantwoorde drukkerij. Bedrijven die het label wensen, moeten een charter ondertekenen terwijl met audits gecontroleerd wordt of de drukkers die de certificatie verkregen hebben, hun engagementen respecteren. 1.716 drukkerijen, waaronder zestien in België (AZ Print is er een van), hebben het label Imprim'Vert. In Duitsland kunnen Onlineprinters en Saxoprint met het label uitpakken. "Om onszelf ertoe aan te zetten om beter te worden, willen we ons aan een audit onderwerpen en hebben we voor Imprim'Vert gekozen. De nadruk ligt vooral op het afvalbeheer en op de recyclage van materialen", duidt Christophe Jablonski. Andere milieucertificaten die in de sector voorkomen, zijn EcoVadis, EMAS en ISO 140001. EMAS is een systeem van de Europese Unie voor milieuaudits en milieubeheer. EMAS en ISO 14001 stellen vergelijkbare vereisten. In België zijn 73 organisaties via Vinçotte binnen EMAS geregistreerd, waaronder één bedrijf in de sector van de grootformaatdruk: Schmitz Digital Printing. Drukkerij Van der Poorten die belangstelling voor deze certificatie getoond heeft, zou het volgende bedrijf uit de grafische sector op de EMAS-lijst kunnen zijn. Kiezen om koolstofneutraal te zijn, is de ultieme stap in het engagement om ecologisch verantwoord te werken. Drukkerijen die deze stap al gezet hebben (voorlopig kun je ze in België nog op de vingers van één hand tellen), krijgen het certificaat CO2Neutral van CO2logic. Die organisatie die de CO2-uitstoot van bedrijven in kaart brengt, telt 204 CO2-neutrale bedrijven in België. Daaronder twee drukkerijen: Van der Poorten en Bulckens. Artoos heeft een beroep gedaan op ClimatePartner, een Duitse organisatie. "De hele site is klimaatneutraal. Voor het drukwerk is het aan de klant om de koolstofcompensatie te kiezen. We berekenen de koolstofafdruk van de bestelling op basis van de keuzes die de klant maakt, zoals het aantal exemplaren, de vereiste inkthoeveelheid, het papiertype (speciale of duurzame papiersoorten), de keuze van het transport. De klant heeft vervolgens de mogelijkheid om zijn afdruk te compenseren door een milieuproject te financieren. Bij ons gaat het om een programma dat de ontbossing in Kenia tegengaat. Het project wordt aan de hand van verscheidene normen doorgelicht en we krijgen het bewijs dat het geld dat we schenken, goed gebruikt wordt", legt Peggy Pedus uit. Wanneer er in nieuwe uitrusting geïnvesteerd moet worden, moeten de productie- en milieuprestaties van de machine tegen elkaar afgewezen worden. "We bekijken altijd de milieu-impact van de machines, ook al kan dat duurder uitkomen en ook al zijn er efficiëntere productiemachines," zegt Peter Bundervoet van Artoos. Om de koolstofuitstoot blijvend te verminderen, gaat Van der Poorten nog een stap verder door nu bij investeringen ook op de tweedehandsmarkt te kijken. "Op het ogenblik zoeken we naar een tweedehands pers. Het is soms beter om een tweedehands machine aan te kopen omdat de koolstofafdruk van de bouw van de machine op rekening van de eerste koper komt. Het is nu al twee of drie jaar dat we tweedehands machines als een alternatief beschouwen. Voordien wilden we alleen maar nieuw materiaal kopen, terwijl er soms machines te vinden zijn die nog niet lang gedraaid hebben en dus in perfecte staat zijn. Dat vermijdt ook dat een gloednieuwe machine gebouwd moet worden waarvoor het noodzakelijke materiaal over een enorm aantal kilometers uit verschillende hoeken van de wereld aangevoerd wordt. Bij de levering van een tweedehands machine blijft het aantal afgelegde kilometers kleiner. Die impact op het milieu kunnen we niet volledig beheersen, maar we houden er wel rekening mee." Het zogenaamde ecologisch ontwerpen wil bij de conceptie en ontwikkeling van producten rekening houden met de milieuaspecten. Die creatieve aanpak kijkt naar de hele levenscyclus van een product om dat product een lange levensduur te bezorgen en om het zo gemakkelijk mogelijk te recycleren. Om drukwerk duurzaam te maken, moet het ecologisch ontwerp heel wat zaken in het oog houden: duurzame dragers en standaardformaten kiezen, drukken met minder inkt, de opmaak optimaliseren, de hoeveelheid kleuren en volle kleurvlakken beperken, enzovoort. Op de website Printypro.be vind je als tip onder andere: "Hou er rekening mee dat de totale inktlading voor de vier kleuren niet hoger mag zijn dan 300% (280% bij gestreken papier). Te mijden is een zwart met 100% zwart + 100% geel + 100% magenta + 100% cyaan. 100% zwart is voldoende en als u een intens zwart wenst, moet daar alleen 30% geel + 30% magenta + 30% cyaan bij." Het ecologisch ontwerp speelt ook bij de afwerking. Er bestaan bijvoorbeeld plantaardige, recycleerbare en biologisch afbreekbare bindlijmen. En men moet zich bewust zijn van de negatieve impact op de recyclage van bepaalde bind- en afwerkingstechnieken, zoals lamineren, spiraalbindingen en nietjes. Bij POS-toepassingen moet men ook aan het levenseinde van het product denken. De recyclage van dergelijke reclame- en communicatieproducten is vandaag een van de grootste problemen bij het ecologisch ontwerp. Om dat probleem aan te pakken, heeft POP Solutions een onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling opgericht. Naast het tijdelijke POS-materiaal in karton, heeft het bedrijf ook moduleerbare en duurzame displays uitgewerkt. Het gaat om een oplossing die voor meerdere promotiecampagnes gebruikt kan worden. Daarbij volstaat het om de metalen structuur telkens weer met recycleerbare en bedrukte dragers te bekleden. "Dat leidt tot minder afval en tot minder transport", zegt John Morent. Bij POP Solutions houdt het ecologisch ontwerp ook in dat al bestaande producten onder handen genomen worden om het materiaalverbruik zoveel mogelijk te beperken. Bijvoorbeeld door de dikte van het materiaal te verminderen. "Je moet niet alles opnieuw uitvinden. Als we tijdens een briefing gevraagd worden om een metalen meubel van 20 kg te maken, gaan we proberen een identiek model te maken van 17 kg. Minder materiaal voor een display gebruiken, betekent al dan niet gerecycleerde grondstoffen besparen en vermindert de kosten", zegt John Morent. Zoals Christophe Jablonski stelt, is respect voor het milieu een verhaal zonder einde. Men kan altijd beter doen en verder gaan. Wanneer het grootste deel van het werk gedaan is, blijven er nog altijd kleine initiatieven mogelijk om het verschil te blijven maken. Bij AZ Print is het een kwestie om het grote publiek voor greenwashing en voor de digitale vervuiling te sensibiliseren. Peggy Pedus van Artoos denkt aan de inrichting van een tuin om de biodiversiteit te bevorderen. POP Solutions van zijn kant werkt aan een instrument om de koolstofafdruk van POS-materiaal te meten ter ondersteuning van de verkoop. Op de wetgeving vooruitlopen, zijn strategie innoveren, producten herdenken, de creativiteit stimuleren en de waardeketen sensibiliseren zijn andere ingrediënten om zich constant te blijven verbeteren. Ter afronding een wijze overdenking van John Morent: "Dit is het begin van het einde van de greenwashing. Duurzaamheid is een echte industriële revolutie die tot een nieuwe groei zal leiden, met winnaars en verliezers. Dit is een geweldige kans om zich te diversifiëren en om iets goeds te doen."