Nieuwe master-na-master focust op voedselveilig en duurzaam verpakken

"De vraag naar hooggeschoolde technische profielen is bijzonder groot. Zeker in de talrijk aanwezige voedingsindustrie in West-Vlaanderen", aldus UGent over het initiatief tot de master-na-master (manama) Sustainable Food Packaging op de campus in Kortrijk. De manama is dan ook volledig geënt op de noden van de sector en de regio. "Want we leven in een wereld waar verpakkingsmateriaal voor voeding noodzakelijk is. Niet in het minst voor hygiëne en voedselveiligheid, maar onder meer ook voor transport en minder voedselverspilling. Al kunnen we niet ontkennen dat de impact van bepaalde materialen of de toepassing ervan niet altijd voordelig is ten opzichte van de mens en het milieu. Op die zoektocht naar een meer duurzame manier van verpakken, speelt de opleiding Sustainable Food Packaging in. De manama wordt ingericht door de faculteit bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent, die wereldwijd gekend staat om haar expertise in dit vakgebied. "Duurzaamheid wordt steeds belangrijker en bedrijven moeten volgen. Hun vraag naar sterke profielen die bij specifieke vraagstukken kunnen helpen, klinkt zeer luid", zegt Ewout Ramon, coördinator levenslang leren voor West-Vlaanderen aan de Universiteit Gent. "Daarom stellen we de opleiding open voor pasafgestudeerden en voor wie vandaag al professioneel actief is in de sector. Daarbij mikken we ook op internationale studenten en worden de lessen integraal in het Engels gedoceerd. Affiniteit met de sector is een must. Bovendien moet je een toelatingsprocedure doorlopen. We bekijken ook de mogelijkheden voor zomercursussen om geïnteresseerde studenten voor te bereiden." De manama Sustainable Food Packaging brengt de drie domeinen voeding, verpakking en duurzaamheid samen. Doorheen vijf modules leren studenten over verpakkingssystemen, materialen, machines, de economie en het management achter verpakkingen, de houdbaarheid van verpakte levensmiddelen, voedselveiligheid, end-of-life management, kwaliteitsmanagement, verpakkingsontwerp, ... Ramon: "Ze worden voorbereid op het ontwerpen en optimaliseren van verpakkingen aan de hand van bewuste, kritische keuzes van materialen, grondstoffen, financiële middelen en productiemethodes rekening houdend met de bedrijfscultuur waar studenten in terecht komen." De opleiding is volgens UGent uniek in Europa en bestaat uit verschillende modules en een masterproef. Die modules zijn goed voor negen vakken en kunnen afgelegd worden in één, twee of drie jaar, afhankelijk van wat haalbaar is voor de student. Op dinsdag en donderdag gaan de lessen online door, op vrijdag wordt iedereen op de campus in Kortrijk verwacht. "Dat zijn momenten waar we inzoomen op de praktijk en ook in dialoog gaan met elkaar", vertelt Samantha Hammen. Zij werkt al vier jaar als QA Specialist voor Cérélia in Sliedrecht. "Ik studeerde food quality management aan de Wageningen Universiteit. Voor Cérélia ben ik dagelijks bezig met kwaliteitsbewaking en met duurzaam verpakken. Via de hr-directeur kreeg ik de informatie over deze opleiding doorgestuurd. Die was er van overtuigd dat het een meerwaarde zou zijn voor het project waar ik op dat moment aan werkte. En hij had gelijk. Door die hybride manier van lesgeven kan ik mijn werk- en privé-agenda afstemmen op de lessen en examens. Maar vooral: op een jaar tijd verwerf ik veel gespecialiseerde kennis, die ik bovendien meteen kan toepassen in de praktijk. Een win-win, voor mij en het bedrijf." De synergie tussen de academische wereld en het werkveld is exact waar de opleiding Sustainable Food Packaging naar streeft. "Bedrijven zoeken naar profielen die verpakkingstechnologie duurzaam kunnen toepassen", zegt Peter Ragaert, professor verpakkingstechnologie en mededirecteur van Pack4Food vzw. Samen met professor Frank Devlieghere is hij de bezieler van deze opleiding. "Ik verdeel mijn tijd tussen de Universiteit Gent en de vzw. In de ene job begeleid ik studenten, in de andere ondersteun ik bedrijven in de zoektocht naar duurzame verpakkingen voor levensmiddelen. Het is een interessante wisselwerking en een stimulerende dynamiek die we ook terugzien in de manama." Dat beaamt ook studente Lore De Ridder. Zij diende in 2021 haar masterthesis rond versneden groenten in en behaalde zo haar master industrieel ingenieur met de optie voedingsindustrie. "Ik onderzocht het belang van verpakking en mijn interesse nam steeds toe. Vandaar mijn keuze om een extra manama te volgen. In één jaar tijd leer je meer over de R&D achter de verpakkingen en help je ook bedrijven. De interactie tijdens de lessen en de groepswerken is zeer boeiend. Je merkt dat deelnemers met professionele ervaring veel breder kijken naar een project en al projectmanagement leerden in hun job. Dat leer ik nu van hen. Waar zij knowhow uit hun werk meebrengen, kunnen de pasafgestudeerden verse kennis van de schoolbanken bijdragen. Zo combineren we de inhoudelijke met de praktische aspecten die bij een extra opleiding komen kijken. Ik zou durven zeggen dat de studenten meer dromen en dat de professionals ons op tijd laten weten wanneer iets niet haalbaar is." Om de omschakeling naar volledig herbruikbare, recycleerbare, composteerbare en/of biologisch afbreekbare verpakkingen te stimuleren en studenten op te leiden tot experts in duurzame voedselverpakkingen wordt gewerkt met een groot en uitgebreid docententeam. Dat wordt aangevuld met groepswerken, gastsprekers en bedrijfsbezoeken. Dit kan op vraag van de studenten zelf. Die flexibiliteit laat toe om exact in te spelen op de noden van de studenten en het werkveld. Daarnaast leveren bedrijven ook sprekers, specifieke casestudy's en onderzoeksvragen voor masterproeven aan. Op basis van die casussen uit de praktijk, leren studenten onder meer een life cycle analysis op te maken. "Je bestudeert waar iets vandaan komt, hoe iets wordt geproduceerd, met welke input aan materialen, welk transport daar bij komt kijken en hoeveel impact een uiteindelijke verpakking zal hebben", licht deelneemster Hammen toe. De Ridder treedt haar bij: "Duurzaam verpakken is meer dan het materiaal op zich. Zo zal je zien dat papier niet altijd de meest ecologische keuze is en dat plastic soms echt nodig is om de houdbaarheid van een product te verlengen. Je moet afwegingen maken en kritisch kijken naar alle facetten van het verpakkingsproces." Er is dan ook grote vraag naar meer toepasbare kennis over de combinatie van duurzaamheid, levensmiddelen en verpakkingen. "We moeten niet alleen het milieu beschermen, maar ook voedselverspilling tegengaan. Vandaag wordt zo'n dertig procent van voeding weggegooid", meldt Ragaert. "Daarom zoeken we naar een balans tussen een duurzame en een efficiënte verpakking. We leren studenten hoe ze dat evenwicht berekenen. Daarnaast maken we hen ook wegwijs in de wetgeving, zoals de recent ingevoerde Europese regels voor meer recycleerbare en herbruikbare verpakkingen." Ramon opnieuw: "Vandaag besteedt de hele voedingssector veel aandacht aan verpakkingsalternatieven. Denk maar aan eetbare coatings, recycleerbare verpakkingen, ..." Net daarom voelen de inrichters van de manama aan dat er nood is om het programma breder te trekken. Vanaf het academiejaar 2023-2024 zal een deel van de opleiding beschikbaar zijn als postgraduaat met drie tracks 'food, packaging en sustainability', en zonder masterproef. Daardoor wordt het voor bepaalde deelnemers uit de bedrijfswereld toegankelijker, zonder te raken aan wat de opleiding zo interessant maakt. "De manama is zeer hands-on. De kleine groep staat in nauw contact met elkaar en met de professoren en docenten. Je bent geen nummer", zegt Samantha Hammen. "De verschillende leeftijden, disciplines en nationaliteiten zijn echt een meerwaarde. Je doet hier niet enkel theoretische kennis op, je leert ook zaken die je meteen in een professionele context kan toepassen. Bovendien wordt voor werkstudenten veel gedaan om het hele programma haalbaar te maken. Zo worden de lessen van dinsdag en donderdag opgenomen. Dat is handig als er een last minute deadline bijkomt op het werk, dan herbekijk ik de lessen achteraf. Op vrijdag kan ik dan, on campus, gerichte vragen stellen." Op die manier bouwen de studenten ook een netwerk uit van experten binnen de domeinen voeding, verpakking en duurzaamheid. "De opleiding is uniek en combineert deze raakvlakken die vandaag hoognodig zijn", stelt Lore de Ridder. "Met een mix van internationale studenten en expertises wordt de brede kijk die doorheen de hele opleiding loopt, gestimuleerd. Wereldwijd wordt namelijk anders gekeken naar duurzaamheid en naar verpakkingen." Een uniforme aanpak dringt zich op. "Waarom zou je dus twijfelen om je in te schrijven? Iedereen zoekt onderbouwde alternatieven voor verpakkingen, die sustainable en financieel interessant zijn", besluit De Ridder. "Er zijn nog nooit zoveel verpakkingsuitdagingen geweest en we moeten voeding op een slimme manier beschermen."