Bij de nieuwe opleiding zijn twee Gentse professoren de voortrekkers: Peter Ragaert (tevens mededirecteur Pack4Food) en Frank Devlieghere. Ewout Ramon is de coördinator van de opleiding. Met hen duiken we dieper de materie in.
...

Bij de nieuwe opleiding zijn twee Gentse professoren de voortrekkers: Peter Ragaert (tevens mededirecteur Pack4Food) en Frank Devlieghere. Ewout Ramon is de coördinator van de opleiding. Met hen duiken we dieper de materie in. Prof. Frank Devlieghere geeft aan dat het initiatief tot de nieuwe opleiding lag bij de Vakgroep Levensmiddelentechnologie, Voedselveiligheid en Gezondheid van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen aan UGent. De nieuwe opleiding werd mogelijk gemaakt doordat de Vlaamse regering, op vraag van het West-Vlaamse middenveld, in 2019 besloot extra middelen te besteden aan de financiering van het 'levenslang leren' in de provincie West-Vlaanderen. De opleiding richt zicht tot drie doelgroepen die al in het bezit zijn van een masterdiploma: mensen uit het werkveld, Vlaamse recent afgestudeerden en internationale studenten. Om de opleiding toegankelijk te maken voor deze eerste groep wordt een hybride manier van lesgeven gehanteerd: een combinatie van contactonderwijs, beperkt tot één dag per week, en afstandsonderwijs via online lessen en opdrachten. De keuze voor het topic Sustainable Food Packaging wordt daarbij ingegeven door de hoge nood in het werkveld voor een Masterprofiel in dit domein, vertelt Prof. Ragaert verder. "En door de unieke onderzoeksexpertise aanwezig aan UGent in de drie deelgebieden van de opleiding en hun raakvlakken: duurzaamheid, levensmiddelen en verpakking." De MSc in Sustainable Food Packaging brengt namelijk deze drie domeinen samen. "Zij probeert, kort gesteld, een antwoord te bieden op de vraag hoe we levensmiddelen veilig en langdurig kunnen bewaren, met verpakkingssystemen die duurzaam zijn. En hoe we de ecologische voetafdruk, de toegang tot levensmiddelen met hoge kwaliteit en de winstgevendheid van bevoorradingsketens in de voedingsindustrie in balans kunnen houden." Het is een vraag die past binnen een bredere uitdaging om te streven naar meer duurzame patronen van consumptie en productie, zoals bijvoorbeeld door het verhogen van circulariteit in levensmiddelverpakkingssystemen. Het momentum voor het oprichten van deze nieuwe opleiding is zeer groot. "Enerzijds door de alsmaar toenemende aandacht voor duurzaamheid in de voedselverpakkingsketen en de hieraan gekoppelde nood aan experten die zowel in het gebied van duurzaamheid, verpakking én voeding en hun interacties een degelijke expertise hebben. Anderzijds is dit een unieke opleiding in Vlaanderen en Europa. Daarenboven wordt deze ingebed in Kortrijk met een grote concentratie van levensmiddelen- en verpakkingsproducerende bedrijven in West-Vlaanderen én met de aanwezigheid van relevante onderzoeksexpertise aan UGent Campus Kortrijk waaronder de aanwezigheid van pilootapparatuur in het nieuwe VEG-i-TEC." Het betreft hier een pilootinfrastructuur voor het processen van groenten en aardappelen, inclusief verpakkingsmachines (zie www.ugent.be/veg-i-tec/en). Het startsein voor de nieuwe opleiding werd twee jaar geleden gegeven. "In de zomer van 2019 werd vanuit de vakgroep Levensmiddelentechnologie, Voedselveiligheid en Gezondheid het voorstel voor het oprichten van een Manama Sustainable Food Packaging naar voren geschoven", vertelt Ewout Ramon. In het najaar van dat jaar werd een uitgebreide werkveldbevraging gegaan. "Hieruit bleek dat meer dan 90 procent van de bedrijven en andere stakeholders (federaties, sectororganisaties) in de voedings- en verpakkingssector deze nieuwe opleiding in het huidig opleidingslandschap relevant tot zeer relevant inschat." 80 procent gaf daarenboven aan dat de nood aan een profiel gespecialiseerd in Sustainable Food Packaging groot tot zeer groot is. "Dit gaf aan dat deze opleiding een groot draagvlak heeft en er moest komen." UGent signaleert volgens Prof. Ragaert als motivatie voor de nieuwe opleiding zowel ontwikkelingen in de verpakkings- als voedingsmiddelenindustrie. "In het afgelopen decennium heeft de verpakkingsindustrie een sterke groei doorgemaakt, waarbij enkele noemenswaardige evoluties hebben plaatsgevonden: een toegenomen gebruik van kunststoffen ter vervanging van andere substraten - mede om de eindgebruiker nog beter te bedienen - en een sterke economische groei in opkomende landen." Samen met het gebruik van wegwerpverpakkingen veroorzaakt het een substantiële impact op het milieu en wordt het verpakkingsafvalbeheersysteem geconfronteerd met een grote uitdaging op vlak van recycleerbaarheid. "Consumenten en overheden vragen daarom steeds vaker om duurzame verpakkingen, wat bedrijven in de richting van meer maatschappelijk verantwoorde verpakkingsstrategieën drijft." In diezelfde tien jaar kende de voedingsindustrie ook haar evoluties, signaleert Prof. Devlieghere verder. "Toenemende aandacht voor het reduceren van additieven in levensmiddelen, minder intensieve processen, zoals milde pasteurisatieprocessen in plaats van sterilisatieprocessen. Deze evoluties leveren een kwaliteitsvoller levensmiddel op met beter behoud van nutriënten en sensorische eigenschappen, maar zet de microbiologische en chemische stabiliteit van ditzelfde levensmiddel onder druk." Om toch de vereiste houdbaarheid te kunnen garanderen, dient een geschikt verpakkingssysteem toegepast te worden zowel op het vlak van type verpakkingsmaterialen en -machines als van omgevingscondities waarin wordt afgevuld. "Een dergelijk verpakkingssysteem dient ontwikkeld of geselecteerd te worden specifiek op basis van de eigenschappen van het te verpakken levensmiddel en op basis van de bewaarcondities tijdens distributie en bewaring verderop in de voedingsketen." Gezien de thematiek zal het niet verbazen dat Pack4Food bij dit nieuwe initiatief betrokken is. "Pack4Food ondersteunt deze nieuwe Manama-opleiding volop via zijn uitgebreid netwerk in de voedings- en verpakkingssector, aldus Peter Ragaert, naast professor aan de UGent ook mededirecteur van Pack4Food. "Wij waren ook betrokken bij de postgraduaat opleiding 'verpakken van levensmiddelen' die in de periode 2008 - 2016 vier maal werd georganiseerd aan UGent. Met deze nieuwe Manama kan er nog dieper ingegaan worden op verschillende aspecten van voedselverpakkingen, inclusief ontwerp, management en duurzaamheid. Dit is echt noodzakelijk door de toenemende complexiteit van de voedselverpakkingsketen." Het programma is opgebouwd uit drie onderdelen en kan modulair over verschillende jaren opgenomen worden. Het programma van 60 studiepunten omvat negen vakken en een masterproef en levert duurzame levensmiddelen-verpakkingstechnologen af. Omdat de opleiding binnen het 'Levenslang Leren - West-Vlaanderen' kadert, heeft het hiervoor subsidies gekregen voor de opstart van de opleiding in de eerstkomende jaren. Daarnaast zal de opleiding ook deels gefinancierd worden door de bedrijfswereld, die maximaal betrokken wordt in het onderwijs. Bij de verschillende modules valt te denken aan bijvoorbeeld 'Sustainability in food systems', 'Food safety of packaging materials', 'Management of end-of-life packaging', 'Food packaging economics & management', 'Shelf-life & food packaging' en 'Food packaging design'.