Nieuwe recycleerbare verpakking, met toch voldoende barrière-eigenschappen

Jarenlang werd aangenomen dat een volledig recycleerbare verpakking voor delicate voedingsproducten als chocolade geen optie was. Belcolade bewijst echter het tegendeel met de lancering van een nieuwe verpakking voor zijn chocoladeblokken en -drops. Deze is opgebouwd met meerdere lagen van verschillende soorten polyethyleen die elk hun eigen functie vervullen en samen voldoen aan de internationale richtlijnen om als recycleerbaar te worden beschouwd.

Duurzame verpakkingen zijn niet langer een marketingtool om de goodwill van de consument te winnen. Intussen is zowat iedereen overtuigd dat het gebruik van 'single use' materialen niet meer van deze tijd is. Daarom groeit ook de vraag naar recycleerbare B2B-verpakkingen sterk, zelfs in de voedingssector die decennialang zwoer bij multi-materiaal exemplaren (ter bescherming van de kwaliteit en voedselveiligheid). Het is een logische evolutie die niet alleen door de duurzaamheidsgedachte wordt gedreven. Tim Van Caelenberg, senior research manager packaging & new processing technology bij Puratos. "Heel wat producenten, distributeurs en handelszaken verwachten dat er eerder vroeg dan laat nieuwe taksen op niet-recycleerbare verpakkingen in voege zullen treden. Mede daarom tekende de Puratos Group een aantal jaren geleden voor de strategie om tegen 2025 enkel nog met volledig recycleerbare of herbruikbare verpakkingen te werken." Voor een fabrikant van hoogwaardige levensmiddelen met een houdbaarheid en kwaliteit die extreem door externe omstandigheden worden beïnvloed en bovendien wereldwijd worden vermarkt, is dit een ambitieuze doelstelling. Toch durfde het verpakkingsteam van Puratos de uitdaging aan te gaan, en dan nog voor een van de meest complexe producten binnen de groep: Belcolade chocolade. "Deze keuze was vrij logisch omdat dit gamma nauw met duurzaamheid is verweven, in eerste instantie door de eerlijke handel met de cacaoboeren. Als verpakkingstechnoloog was ik ook bijzonder geïntrigeerd door de stelling dat het bijzonder moeilijk zou zijn om B2B multi-materiaalverpakkingen met een zekere dimensie en volume voor chocolade door recycleerbare alternatieven te vervangen. Het leek me toch haalbare kaart mits we de juiste partijen konden identificeren en de krachten zouden bundelen. Ook het Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen (Vlaio) geloofde in dit idee: we kregen subsidies toegekend voor een ontwikkelingsproject dat we 'Recyfoil' hebben gedoopt. Concreet werkten we de laatste twee jaar met kennisinstellingen en meerdere verpakkingsproducenten aan een oplossing. Met succes, want eind februari zijn we gestart met de uitrol van onze nieuwe recycleerbare verpakking voor de 5 en 15 kg items van Belcolade-drops. De 2,5 en 5 kg chocoladeblokken volgens dit jaar. Bovendien hebben we voor het 15 kg formaat een patentaanvraag ingediend." Het hoeft geen betoog dat het ontwikkelingsproces niet over een leien dakje liep. Vooral de gevoeligheid van chocolade voor externe invloeden was een heikel punt in het ontwikkelingsproces van de nieuwe folie. Van Caelenberg: "Invloeden van licht (UV), vochtinslag en zuurstof kunnen de smaak, textuur en kleur van chocolade sterk beïnvloeden. De typische 'snap' en het smeltgedrag van chocolade wordt dan weer mede bepaald door de juiste kristalvorm van cacaoboter, het juiste vochtgehalte... Externe parameters kunnen deze eigenschappen sterk beïnvloeden. Een gekend fenomeen is vetbloem, gevormd aan het oppervlak van de chocolade na herkristallisatie van de vetten ten gevolge van blootstelling aan deze externe factoren. Andere uitdagingen waren de verpakking fysisch voldoende stevig te maken voor transport en gebruik door de klant. Ook moest ze een kwalitatieve en efficiënte bedrukking toelaten. Traditioneel kunnen al deze vereisten worden opgevangen door een complexe verpakking met meerdere lagen van diverse polymeren die elk over specifieke barrière-eigenschappen beschikken. Om een recycleerbare variant te vinden, dienden we in essentie vanaf de basis te beginnen formuleren.." Het onderzoek- en productieteam diende zich te concentreren op de ontwikkeling en lijnvalidatie van een multilaagse verpakking bestaande uit meerdere polyethyleensoorten die verschillende eigenschappen vervullen. Elke laag wordt afzonderlijk gemodificeerd en geëxtrudeerd om tot de gewenste functionaliteit te komen. Van Caelenberg: "We spreken hier onder meer over aangepaste dikte en specifieke additieven om aan de functionele barrière-eigenschappen en goede printbaarheid te voldoen, alsook om een goede verwerkbaarheid op de productielijn te bekomen. Bij dit laatste spreken we onder meer over frictie, sealbaarheid, valtestperformantie.... Weliswaar legden we onszelf de beperking op dat de modificaties aan het materiaal het uiteindelijke recyclageproces van de folie niet mochten belemmeren. Meer concreet wilden we de 'recycle ready'-verhouding van 95 procent monopolymeer/5 procent andere materialen respecteren, zoals gedefinieerd in de 'Recyclass design-for-recycling guidelines'. Let wel: die 5 procent bestaat niet puur uit functionele additieven in de diverse polyethyleen-grades. Ook functionele barrièrelagen, inkten, lakken en adhesives voor laminatie zitten in dit percentage vervat. Daarnaast keken we ook naar het aandeel achtergebleven voedingsproduct dat na gebruik in de zak kan blijven kleven, wat we tot een absoluut minimum konden beperken dankzij het design van de verpakking. Verder dienden we natuurlijk een oplossing te ontwikkelen die weinig tot geen aanpassingen aan ons machinepark vereiste, inclusief behoud van lijnsnelheid." Vrij snel koos het projectteam voor een polyethyleenstructuur. Van Caelenberg: "Deze kunststof is sterk, kan grote gewichten opvangen en is oriënteerbaar. Met dat laatste bedoel ik dat je het kan uitrekken in bepaalde richtingen om zodoende een extra sterkte en temperatuursgradiënt met de onderliggende lagen te genereren. Bovendien laat polyethyleen toe om vlot met de formulering te spelen en dus functionele additieven toe te voegen. Daarnaast is het vlot op de Europese markt verkrijgbaar." Aan het formaat of de vorm van de verpakking werd niet geraakt. Wel werd parallel met de technische ontwikkeling een rebranding van het merk Belcolade doorgevoerd, inclusief het artwork van de verpakking. "Ter vervanging van de klassieke donkere chocoladekleuren kozen we voor een design met veel wit, doorweven met een patroon van speelse lijnen", aldus Van Caelenberg. "Weliswaar is dit geen puur esthetisch- of marketing gegeven. Het gebruik van lichtere kleuren zorgt immers ook voor een technisch betere recycleerbaarheid." Deze benadering werd trouwens ook doorgetrokken naar de kartonnen omdozen van de 5 kg zakken en de 4 x 2,5/4 x 5 kg blokken. De volledig bedrukte dozen met krafliner zijn vervangen door exemplaren met een eenvoudig en minimalistisch design, minimaal bedrukt op ongebleekt karton. Rest natuurlijk de cruciale vraag: is deze verpakking duurder dan de vroegere multi-layer uitvoering? Van Caelenberg: "Bij een dergelijke ontwikkeling hoort altijd een R&D-kost. Dankzij de Vlaio-subsidies en de samenwerking met onze leveranciers konden we die echter spreiden. Bovendien laten we de verpakkingsproducenten toe om de innovatie, onder bepaalde voorwaarden, ook aan andere klanten uit hun portfolio te verkopen, weliswaar met uitzondering van de directe concurrenten van Belcolade. Daarom zullen onze klanten financieel niks van deze duurzame verandering merken. Kortom, we hebben niet alleen bewezen dat het technisch mogelijk is om voor delicate voedingswaren op een recycleerbare verpakking over te schakelen. Ook tonen we de markt dat het financiële plaatje van deze operatie binnen de perken blijft en op termijn voor elke levensmiddelenproducent haalbaar zal zijn."