Van grondstoffenschaarste tot bevrijdingsfeest

We zijn het nieuwe jaar ingegaan met positieve economische vooruitzichten. Verschillende economen zien de economie vertragen maar verwachten dat de groei vanaf de lente van dit jaar weer zal opveren naarmate de toeleveringsproblemen afnemen en de gezondheidssituatie weer opklaart. Het coronavirus is straks twee jaar in het land en nog steeds speelt de pandemie onze economie parten. Belfius Research ziet de aanbodproblemen en de hoge energieprijzen normaliseren in de tweede helft van het jaar. De Nationale Bank rekent op een economische groei van 2,6 procent in 2022. De economen van Belfius zijn optimistischer en gaan uit van een BBP-groei van 3,2 procent. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) ziet de economische groei dit jaar dan weer afzwakken naar 2,2 procent. In 2021 werd er een stevige groei van ruim zes procent opgetekend, na een krimp van min 5,7 procent in 2020, het eerste coronajaar. "De vermoedelijke stijging van het aantal coronabesmettingen en de strenge quarantainemaatregelen naar aanleiding van de opkomst van de omikronvariant zullen de groei in het eerste kwartaal van dit jaar afremmen, zonder hem daarom volledig te doen ontsporen", voorspelt Guy Wagner, de chief investment officer van BLI - Banque de Luxembourg Investments, In deze economische context is het niet verrassend dat de bedrijven wat minder optimistisch geworden zijn. Volgens een enquête van het VBO zien de ondernemingen de komende zes maanden niet zo rooskleurig in. Slechts 16 procent van de bevraagde sectoren verwacht een verbetering van de economische situatie, 42 procent verwacht eerder een verslechtering. Alleen de uitzendsector, de ICT en de bouwsector zijn positief gestemd. Vooral de industriële sectoren zien het wat somberder in. Dat verminderde optimisme kan volgens het VBO niet los worden gezien van de kostenexplosie die veel bedrijven op zich af hebben zien komen en nog zien komen. In de eerste plaats is er de enorme stijging van de energiekosten. Daarnaast zijn ook de meeste andere grond- en hulpstoffen veel duurder geworden. De producentenprijzen zijn sinds mei 2020 gestegen met 37 procent. Als kers op de taart zorgt de automatische loonindexering er voor dat de loonkosten in 2021-2022 met vijf à zes procent zullen stijgen, wat geen deugd doet aan de competitiviteit van de ondernemingen. Eerder deze maand riep Fespa België nog op om de lawine aan prijsstijgingen in de viscom-sector (grondstoffen, transport, verpakkingsmateriaal, energie, loonkosten, enzovoort) correct door te rekenen aan de eindklanten. "We rekenen bij onze bedrijven op verantwoordelijkheid en solidariteit", zegt Jean Van Houtryve, de voorzitter van Fespa België. "Iedereen moet consequent omgaan met de prijsstijgingen. Dat is geen gemakkelijke boodschap voor onze klanten, maar het kan niet de bedoeling zijn dat wij die kostenstijgingen alleen absorberen. We werken in een markt waar de marges al langer onder druk staan. Het correct doorrekenen van de kostenstijgingen is noodzakelijk voor de continuïteit van onze bedrijven op lange termijn." "De grafische bedrijven hebben het jaar 2021 vrij goed afgerond", stelt Marc Vandenbroucke, de topman van sectorfederatie Febelgra. "De meeste bedrijven hadden een gevuld orderboek, maar 2021 was het jojo-jaar. We hadden een duidelijke heropleving medio 2021, wat zeer positief was. Maar de relance werd in eerste instantie doorkruist door de forse stijging van de grondstoffenprijzen, papier in het bijzonder maar niet alleen papier, met daarbovenop een toenemende schaarste vanaf het vierde kwartaal. Dat dreigt nu een prangend probleem te worden voor het eerste kwartaal van 2022. Voor onze grafische bedrijven wordt het prangend vanaf het ogenblik dat ze omwille van het grondstoffentekort niet al hun orders kunnen uitleveren." Volgens Febelgra was 2021 een groeijaar al is het omzetverlies van 2020 (min 16 procent) nog niet volledig goedgemaakt. Voor de precieze cijfers is het nog even wachten tot in april-mei. Voor 2022 ziet Marc Vandenbroucke de grafische industrie meesurfen op de groeivooruitzichten voor de Belgische economie. "Voor zover dat die groei nog niet meer dan vandaag doorkruist wordt door de grondstoffenschaarste. Door het papiertekort kan er business verschuiven naar andere mediakanalen. Dat is het gevaar. Al zijn er ook positieve geluiden. We horen dat de bevoorrading zou stabiliseren vanaf het tweede kwartaal. We hopen dat dit inderdaad het geval zal zijn." Een andere uitdaging voor de Belgische economie in het algemeen en de grafische industrie in het bijzonder is de krapte op de arbeidsmarkt. De economen van Belfius verwachten dit jaar een record aantal vacatures en grote moeilijkheden bij bedrijven om geschikt personeel te vinden. "De vergrijzing weegt volop op de aangroei van de beroepsbevolking", klinkt het. "De overheid moet daarom dringend werk maken van het activeren van de bevolking en het verder optrekken van de werkgelegenheidsgraad." Marc Vandenbroucke is het volmondig eens met deze analyse. "Het aantrekken van competente, jonge mensen is een uitdaging die zeker gans het jaar zal spelen en waarvoor we als federatie zowel naar het onderwijs als het bedrijfsleven initiatieven nemen. De oplossing op lange termijn is meer focussen en inzetten op bedrijfsopleidingen. Het bestaande 'Duaal Leren' is een eerste aanzet maar het moet diepgaander georganiseerd worden." Een ander positief punt is het feit dat de faillissementengolf uitbleef, ook de grafische sector hield stand. "Al is het moeilijk om dat vandaag correct te beoordelen", stelt Marc Vandenbroucke. "Alle belangrijke steunmaatregelen zijn en blijven van kracht tot eind maart 2022. Wat we wel zien bij vooral kleinere ondernemingen is een verhoogd aantal stopzettingen al dan niet gecombineerd met pensionering." Vandenbroucke merkt vooral bij de Febelgra-leden dat ze een overwegend positieve outlook hebben voor 2022. "Alleen wordt het sentiment nu verbrod door enerzijds de forse prijsstijgingen en anderzijds de schaarste. Dat zijn twee elementen die we na corona absoluut konden missen. Dat komt nog eens bovenop de pandemie en dat bot het enthousiasme voor een stuk af. Dat zorgt voor onzekerheid." 2022 wordt ook het jaar waarin Febelgra zal uitpakken met de lang verwachte imagocampagne om het belang van print als communicatiekanaal in de verf te zetten. "We zijn volop bezig met de voorbereiding van een strategisch plan en dat rollen we in de loop van dit jaar uit. Het wordt een megaproject", belooft Marc Vandenbroucke. "Ik hoop vooral op een sociaal en economisch bevrijdingsfeest in 2022. Sociaal, dat we terug op een normale manier kunnen functioneren en economisch, dat onze sector, die al zeer bedreven is in het zoeken naar oplossingen, minder last zal hebben van de grondstoffenschaarste en andere ongewenste businessbedreigingen." Als we rondkijken in de sector dan valt op dat er ook in deze onzekere tijden volop plannen worden gesmeed om te investeren, uit te breiden, te consolideren, te innoveren, te groeien. Wie in moeilijke tijden voorsprong kan nemen, en de rente staat nog steeds historisch laag, is straks klaar om de vruchten te plukken als de groei gaat versnellen. Zo maakt de familiale drukkerij Van Der Poorten dit jaar ruimte vrij voor nieuwe investeringen. "Het zal een boeiend jaar worden", meldde Filip Bousmanne, de chief drukkerij bij Van Der Poorten in Leuven, op LinkedIn. Bij Graphius wordt de drukcapaciteit in Gent uitgebreid met een Heidelberg XL 106 8-kleurenpers met laktoren. Ook de site in Parijs krijgt er een achtkleurenpers bij. De familiale groep investeert eveneens in twee volautomatische naaistraten voor de vestigingen in Gent en in Parijs. De nieuwe naaistraten zullen worden uitgerust met een automatische robotarm die de genaaide boekblokken op paletten stapelt. Ook de snij-afdelingen van Gent en Brussel worden binnenkort versterkt met een volautomatische snijlijn. Koninklijke Drukkerij Em. de Jong, op de Belgisch-Nederlandse grens in Baarle-Nassau, investeerde in een nieuwe achtkleuren vellenpers met lakunit. De familiale groep heeft drukkerijen in Nederland, Duitsland en België (Mercator Press in Jabbeke en Dessain Printing in Mechelen). Pauwels Print & Mail in Turnhout, gespecialiseerd in direct mail, installeerde als eerste in België een Xerox Baltoro High Fusion inkjetpers. Ook voor de Kortrijkse digitale drukkerij Zquadra Digital Printing wordt 2022 een kanteljaar. De drukkerij verhuist in de maand april naar een gloednieuw gebouw in de industriezone Kortrijk-Noord. "We kampen al een tijd met plaatsgebrek en als je nog efficiënter wil werken en groeien, heb je ruimte nodig", zegt Elisabeth Fenaux, operations manager en mede-eigenaar van het bedrijf. "Onze verhuisplannen dateren reeds van voor de coronacrisis. De bouwgrond was gekocht, de plannen lagen klaar maar omwille van de pandemie hebben we het verhuisproject even on hold moeten plaatsen. Straks is het zover. In onze nieuwbouw gaat ons volume bijna verdrievoudigen en er is nog plaats om uit te breiden. We zullen vlotter kunnen werken en er is ruimte voor een grote papiervoorraad, vandaag niet onbelangrijk gezien de schaarste op de markt", vertelt Fenaux. Zquadra Digital Printing is uitgegroeid tot een digitale drukkerij met een 25-tal medewerkers, goed voor een omzet van vijf miljoen euro. "Ons aanbod is heel breed, we drukken catalogi, flyers, brochures, POS-materiaal, enzovoort. De afwerking gebeurt zo goed als volledig intern zoals onder andere lijmen van boeken, Wire-O bindingen... We werken ook vaak voor andere drukkerijen en platformen. onze omzet realiseren we zowel op de Belgische als op de Franse markt", duidt Elisabeth Fenaux. Het machinepark van Zquadra is up-to-date (HP Indigo-persen) en wordt integraal verhuisd naar de nieuwe locatie. Zquadra Digital Printing investeert ongeveer drie miljoen euro in het nieuwbouwproject. De eigenaars zijn ambitieus en kijken ook naar mogelijke overnames om de groei voort te zetten de komende jaren. Eind vorig jaar namen ze nog een digitale sectorgenoot in Brussel over. "S'Print in Ukkel is actief in hetzelfde segment. We willen alle mogelijkheden bekijken om zowel organisch als met overnames verder uit te breiden. Zo liggen er nog plannen op tafel voor verdere overnames", zegt Elisabeth Fenaux. Voor de Antwerpse drukkerij Antilope De Bie wordt 2022 een feestjaar. "Honderd jaar geleden begon onze overgrootvader Joseph De Bie samen met zijn drie zonen Jean, Gust en onze grootvader Koen zijn eigen drukkerij in Lier", vertelt Bart De Bie, de familiale CEO van Antilope De Bie in Duffel. "Hij kocht in 1922 een tweedehands degelpers en een paar kasten met losse loden drukletters en Drukkerij De Bie was geboren." Bart De Bie, telg van de vierde generatie, kijkt met trots en fierheid terug op de familiegeschiedenis. Een groot feest zal niet voor de eerste jaarhelft zijn, gezien de coronaperikelen, maar de verjaardag leeft in het bedrijf, online en op papier. "We hebben een verjaardagskalender uitgebracht met een overzicht van de honderdjarige geschiedenis van ons bedrijf", zegt De Bie. De ondernemer kijkt positief naar de toekomst. "We zijn fitter dan ooit. We hebben 2021 positief afgesloten. 2020 was een verliesjaar en dat hebben we ruimschoots goedgemaakt in 2021. Dit jaar willen we minstens even goed doen." De toeleveringsproblemen waar de sector mee geplaagd wordt, heeft nog niet teveel roet in het eten gegooid. "We hebben tot nu toe alles kunnen oplossen. Mijn broer Johan is daar zeer intensief mee bezig om alternatieven te zoeken zodat we alle orders kunnen produceren", onderstreept Bart De Bie. Antilope De Bie, een drukkerij met meer dan negentig medewerkers, digitale drukpersen, kleinformaat offset, middenformaat offset, grootformaat offset en lichtdrogingspersen, zet meer en meer in op innovatie en high-end drukwerk. "We waren in 2014 de eerste Belgische drukkerij met Heidelberg lichtdrogingspersen en met de ontwikkeling van 'flux', ons nieuwe procedé voor highlevel drukwerk, halen we nu buitengewone resultaten op deze drukpersen. De uitzonderlijke kleursterkte en scherpte op ongestreken papier is ongezien in onze sector", stelt Bart De Bie. Het flux-proces is het resultaat van een R&D-traject van meer dan vijf jaar. Antilope De Bie werkt sedert een drietal jaar samen met de Graphius groep van de familie Geers. Bart De Bie is positief over het sterke partnership. "Er zullen nog consolidatiegolven volgen in de grafische sector. De sector is nu eenmaal kapitaalintensief en schaal is belangrijk", weet hij. "Het is mede dankzij de samenwerking met L.capitan en Mistral dat we tot deze doorbraak in de flux-technologie zijn gekomen. Zij waren daar ook mee bezig en door al onze kennis samen te brengen is het R&D-project bij Antilope De Bie gefinaliseerd. Met flux bekomen we op ruw ongestreken papier dezelfde kleurkwaliteit en scherpte als op gestreken papier en dat is uniek. De kloof tussen het resultaat van drukken op gestreken en ongestreken papier is dus zeer, zeer klein geworden. Deze technologie werd volledig in eigen huis ontwikkeld", duidt Bart De Bie. Innovatie is ook een van de dada's van Mieke Neven, de gedelegeerd bestuurder van Burocad in Peer, Vorig jaar lanceerde ze de webshop Strakverpakt.be waar bedrijven en consumenten terecht kunnen voor gepersonaliseerde verpakkingsproducten zoals inpakpapier (vanaf 3 meter) en stickers (vanaf 1 vel). "Het initiatief is heel goed onthaald", zegt Neven. "We zijn blij met de snelheid waarmee we hiermee naar de markt zijn gegaan. De beslissing is genomen in de zomer van 2021 en in oktober was de lancering. De drukste periode voor de webshop was in november en december. Straks komt Valentijn eraan, Pasen, Moederdag, Vaderdag, enzovoort. We krijgen ook vragen van bedrijven die een rebranding doen en die willen uitpakken met hun nieuwe look & feel." Burocad heeft de web-to-print engine zelf gebouwd. "De basistechnologie zal nog kunnen dienen voor andere toepassingen die we onze klanten willen aanbieden. Het is meegenomen om die kennis en expertise volledig zelf te kunnen beheren. We gaan het platform nu verder uitbouwen. Binnenkort kan je er ook dozen en linten op bestellen." De gepersonaliseerde rollen inpakpapier worden geproduceerd op de Colorado-printer van Canon. De rollen worden automatisch opgerold. Ook de productie van gepersonaliseerd behangpapier behoort tot de mogelijkheden. 2022 zal volgens Mieke Neven in het teken staan van optimaliseren en automatiseren. "Nog beter doen wat we al doen, groeien en de kosten onder controle houden. Het is afwachten wat er met de grondstoffen gebeurt. We hopen dat we de klanten kunnen blijven servicen. We blijven ambitieus, we geloven erin."