"Verpakkingstrends uit B2C sijpelen door naar B2B"

Waarom creëerde Puratos de functie van Packaging Development Manager? Tim Van Caelenberg: "Sinds jaar en dag ligt in de B2B-markt het accent op kostenefficiëntie. Innovatie in verpakking draaide daarom steeds rond een maximale functionaliteit aan een minimale kost. Weliswaar ontstonden initiatieven waarop perfect het label 'duurzaam' kan worden gekleefd. Toch was ook daar de insteek steeds economisch in plaats van ecologisch. Denk maar aan de rotatiesystemen met paletten en kunststof containers. Hetzelfde geldt voor de initiatieven die meer gebruiksgemak nastreefden. Ook daar was kostencontrole de initiële drive om tot innovaties te komen. Mooie voorbeelden op dit vlak zijn uitgestanste vormen of voorgeperforeerde scheurlijnen in draagkartonverpakkingen. Het laatste decennium kreeg Puratos echter veel vraag naar meer verpakkingsfunctionaliteit. Daarop inspelen, vonden we een ideale manier om meerwaarde te creëren. Vanuit de optiek 'betrouwbare partners in innovatie' is het idee gegroeid om het gegeven 'verpakking' op een holistische en innovatieve manier te benaderen. Een ambitieus project waaraan meerdere mensen en departementen binnen Puratos actief samenwerken. Het was ook duidelijk dat iemand visie en structuur moest brengen om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Daarom werd in 2016 de functie van Packaging Development Manager in het leven geroepen." Waarom kreeg u deze functie toegewezen? "Verpakkingstechnologen liggen niet voor het grijpen. Vooral in Vlaanderen zijn dergelijke profielen erg schaars. De weinige mensen met een geïntegreerde verpakkingsexpertise bevinden zich vaak op niveau van de grote FMCG's (fast moving consumer goods) of hun verpakkingsproducenten. Daarom besloten we om in eigen rangen naar een geschikte kandidaat te zoeken. Ook al omdat een zekere ervaring met onze producten en klanten was vereist om de gewenste toegevoegde waarde te creëren." Toch had u weinig ervaring met verpakkingen? "Inderdaad, mijn expertise ligt in de voedingschemie, en meer bepaald in het aroma-onderzoek. In mijn laatste projecten aan KULeuven bestudeerde ik de invloed van verpakkingsmaterialen op de aromastabiliteit van voedingsmiddelen. Hoewel ik dus wel wat kennis had opgebouwd, bleef voedingstechnologie mijn focus. Vandaar mijn keuze om in 2011 bij Puratos als analysespecialist in de R&D-afdeling aan de slag te gaan. Toen me werd gevraagd om de rol van verpakkingsmanager op te nemen, heb ik echter niet geaarzeld." Hebt u zich moeten bijscholen? "Natuurlijk had ik onvoldoende technische expertise om de functie in te vullen. In eerste instantie heb ik de gecertificeerde opleiding verpakkingsdeskundige van het Nederlands Verpakkingscentrum (NVC) gevolgd. Noodgedwongen bij onze noorderburen, want het academische aanbod in België was en is nog steeds onbestaande. Daarnaast heb ik met veel experten terzake gesproken. 'The Field' blijft de beste leerschool. Technische bagage is bovendien niet alles. Een verpakkingsmanager moet ook - en misschien wel vooral - erg goed zijn in communicatie." Hoe hebt u de verpakkingssector zien evolueren? "Vrij snel draaide alles rond duurzaamheid: een trend die nauwelijks nog te stoppen lijkt, en maar goed ook. Onze klanten - en bij uitbreiding eveneens de consumenten - verwachten per definitie meer duurzaamheid: smaakvolle, gezonde en veilige producten, op een eerlijke en transparante manier geproduceerd, en dus ook aangeboden in een duurzaam en veilig verpakkingsconcept. De huidige gezondheidscrisis heeft deze aspecten trouwens enkel maar versterkt. De bewustwording rond 'duurzaamheid' is in alle klantensegmenten manifest aanwezig, van artisanale bakker of chocolatier tot de grote industriële banketbakkerijen. Bovendien vragen onze klanten steeds vaker verantwoording over waarom we voor een bepaalde verpakking hebben gekozen. Als wereldspeler binnen de ingrediëntensector voor bakkerij, patisserie- en chocoladegrondstoffen is het onze taak om op deze trends in te spelen, onder meer met innovatieve verpakkingsconcepten." Wat zijn de belangrijkste vernieuwingen die u hebt doorgevoerd? "Het verder professionaliseren van de verpakkingsontwikkeling en -innovatie binnen het bedrijf. Verpakking maakt vandaag integraal deel uit van onze innovatiestrategie en verloopt in symbiose met de ontwikkeling van nieuwe producten die we naar de markt brengen. We zijn ervan overtuigd dat ook in B2B de verpakking een significante bijdrage kan leveren aan het succes van een nieuwe lancering. Een interdisciplinaire aanpak is hierbij van cruciaal belang: machine-ingenieurs, productmanagers, operatoren, designers, ... iedereen spreekt met elkaar. Uiteraard betrekken we erg vroeg in dit ontwikkelingsproces externe specialisten en leveranciers, bekijken wij patenteerbaarheid van verpakking en gaan we actief op zoek naar subsidiemogelijkheden om onze doelstellingen ook economisch te ondersteunen. We consulteren ook meer en meer onze Vlaamse speerpuntclusters, zoals Flanders'Food en Catalisti, en vakorganisaties zoals Pack4Food en IAPRI." Hoe speelt u in op de vraag naar meer duurzaamheid? "De principes ' Recycle, Reuse and Reduce' vormen de pijlers van onze strategie. Voor onze sector zit de grootste ecologische winst in het circulair maken van flexibele verpakkingen en harde plastics. Denk maar aan zakgoed voor chocolade en bakkerijpoeders, emmers voor patisserievullingen, ... Meerlaagse flexibele verpakkingen moeten we structureel zien te vereenvoudigen om een gemakkelijke en economisch rendabele recyclage toe te laten. Een geslaagde realisatie op dat vlak is de nieuwe verpakking voor Smoobees, een innovatief type patisserievulling in de vorm van sferische bolletjes. Dit product wordt aangeboden in een verticaal gevormde zak die, inclusief het label dat erop wordt gekleefd, uit polypropyleen is opgebouwd. Ook voor onze poederzakken proberen we een minimale footprint en maximale recycleerbaarheid te garanderen. In vergelijking met enkele jaren terug gebruiken we op jaarbasis 400 ton minder kraftpapier om onze poeders te verpakken. Er zijn dus al heel wat aanpassingen doorgevoerd op het vlak van materiaalkeuze. Toch is dat niet de enige piste waarop we inzetten." Wat bedoelt u precies? "Duurzaamheid moet in zijn totaliteit worden bekeken, ook als het over verpakkingen gaat. Zo wordt heel vaak vergeten dat de ecologische voetafdruk van voedselverspilling aanzienlijk groter is dan deze van veel kunststoffen. Daarom besteden we veel aandacht aan een geïntegreerd verpakkingsdesign. Laat ons opnieuw de Smoobees-verpakking als voorbeeld nemen. Door toepassing van bepaalde additieven die de oppervlaktespanning verhogen in de gebruikte polymeren van de binnenlaag - resulterend in het zogenaamde Lotus-effect - blijft na gebruik weinig tot geen product in de verpakking achter. Dit principe, in combinatie met een aangepast functioneel design, zullen we nu, samen met drie Europese kennisinstellingen, verder onderzoeken voor het verpakken van producten die makkelijk blijven kleven, zoals onze fruitvullingen. Dit project kadert binnen het Europese consortium EIT Food." En dit kan allemaal met mono-materialen? "Helaas zijn we nog niet zover. Voedselverspilling wordt in de eerste plaats tegengegaan met verpakkingen die de juiste barrière-eigenschappen bieden en bovendien ergonomisch functioneel zijn. Veelal impliceert dit de toepassing van multi-materiaalstructuren. Toch sluit dat geen ecologisch voordeel uit. Zo hebben we in 2020 ons product 'Softgrain' in een uniek B2B-verpakkingsconcept gelanceerd. Deze kant-en-klare granenmix op een basis van zuurdesem die direct in het deeg kan worden gemengd, is van nature een erg kleverig product. De kans is dus groot dat de verpakking - bijvoorbeeld een plastic emmer - niet volledig wordt geledigd. Dit leidt niet alleen tot voedselverspilling, maar het zorgt er eveneens voor dat recyclage wordt bemoeilijkt door het aanwezige restproduct. Daarom ontwikkelden we een flexibele, gethermoformeerde verpakking die steriel wordt afgevuld. Het eindresultaat is een 'Softgrain' in halfvast formaat die zich in een gemakkelijk om te plooien, flexibele verpakking bevindt. Dit laat een makkelijkere verwerking toe. Het product kleeft ook niet meer aan de verpakking. Hoewel het verpakkingsmateriaal momenteel nog niet klaar is voor recyclage, scoort het op ecologisch vlak veel hoger dan de traditionele plastic emmers. Gewoonweg omdat er geen sprake meer is van voedselverspilling." Neemt u ook composteerbare verpakkingen onder de loep? "Neen, omdat er vandaag nog steeds geen mogelijkheden zijn om dergelijk afval op industriële schaal te verwerken. Het resultaat is dat biodegradeerbare materialen vaak hun doel voorbij schieten. Bovendien beïnvloeden ze het recyclageproces van standaardpolymeren negatief, met als resultaat dat ze meestal met het restafval worden verbrand. Het is niet altijd eenvoudig om deze en andere keuzes inzake verpakkingen aan de klant uit te leggen. Daarom investeren we in ' Life Cycle Assessment' (LCA) tools die de ecologische voetafdruk van onze producten en verpakkingen over de volledige levenscyclus berekenen. Hierbij worden alle mogelijke factoren in rekening gebracht: ontginning en verwerking van de ingrediënten, de verpakking, het transport, voedselverspilling, recyclage, ... Meten is weten: enkel met kwantitatieve data kan je verantwoorde beslissingen nemen die zelfs je eigen keten overstijgen. Dit resulteert wel vaker in keuzes die indruisen tegen de ecologische perceptie van klant en consument. Zo kunnen recycleerbare, fossiel-gebaseerde kunststoffen in bepaalde gevallen ecologisch meer verantwoord zijn dan papier, karton of glas. Er heerst nog flink wat onwetendheid over de relatie tussen voeding, verpakkingsmaterialen en ecologie. We moeten daarover actief durven nadenken. Naar analogie met nutri-scores, zouden bijvoorbeeld eco-scores op verpakkingen een toegevoegde waarde kunnen bieden." En wat met actieve en intelligente verpakkingen? "Dit is een interessant en breed domein om te volgen. De 'digital' trend heeft in de verpakkingswereld zijn intrede gemaakt. We hebben reeds pilootprojecten achter de rug om onze industriële verpakkingen online te traceren via gps-signalen. Daarnaast voorzien we sommige verpakkingen van scanbare codes om onze klanten toe te laten deze producten via het MyPuratos-platform digitaal opnieuw te bestellen. Inzake actieve verpakkingen verwacht ik zelf veel van polymeermaterialen waarin additieven worden geïncorporeerd die de houdbaarheid van het product positief beïnvloeden. Op termijn kan dit toelaten om bepaalde producten te herformuleren richting een 'cleaner label'. Er is nog heel wat werk aan de winkel, maar het is een sector in volle evolutie. In de komende jaren zullen er vast en zeker nieuwe, 'slimme' verpakkingen op de markt komen. Althans: als deze perfect verenigbaar zijn met de duurzaamheidsgedachte. 'Sustainability' zal immers vandaag én morgen de scepter over verpakkingsinnovatie zwaaien. Duurzaamheid dient hierbij echter geen doel op zich te zijn. Het moet een manier van denken worden die inherent wordt toegepast in alle innovaties."