'We willen de vernieuwers opleiden'

Ook hogescholen ervaren de snelheid waarmee de grafische sector transformeert. Een van de bekendste bacheloropleidingen in Vlaanderen voor de grafische branche is te vinden op de mediacampus van Arteveldehogeschool in Mariakerke. Op de campus is ook VISO gevestigd, de grootse grafische school van Vlaanderen, waar leerlingen van het secundair onderwijs de richting grafische communicatie en media kunnen volgen. Arteveldehogeschool pakt vanaf het academiejaar 2023-'24 uit met een vernieuwd keuzetraject 'Print Media Technology' binnen de driejarige opleiding bachelor in de 'Grafische en Digitale Media'. De hogeschool wil met het vernieuwde keuzetraject de instroom van jonge talenten in de sector opkrikken, want de banen zijn er, de industrie is volop op zoek naar de schaarse profielen die hier afstuderen. Grafisch Nieuws sprak met Maaike Callens, coördinator van de opleiding en verantwoordelijk voor het curriculum, Mark Verbeke, opleidingshoofd Grafische en Digitale Media, en Bart Calis, docent en onderzoeker en verantwoordelijk voor het vakdomein Print, over het hoe en waarom van de vernieuwde opleiding. Hoe ziet het nieuwe keuzetraject er uit, wat zal er concreet veranderen? BART CALIS. "Vroeger waren alle grafische opleidingen gericht op vellenoffset, dat was ook het belangrijkste segment. Vandaag is de sector veel meer divers. We werken met vier speerpunten in de opleiding: Print, Packaging, Sign en 3D. We willen de vernieuwers in die domeinen opleiden. Print draait om alles wat commercieel drukwerk is met een focus op het digitale productieproces. We willen de studenten opleiden, niet voor gisteren, niet voor vandaag, maar voor morgen. Er wordt minder gedrukt, maar kwalitatiever. Daardoor wordt het technologisch ook complexer. In Packaging komen thema's zoals structureel design, prototyping en ecodesign aan bod. De signwereld is een bloeiende branche, alles wordt tegenwoordig geprint. Kijk naar de spraakmakende decors van Tomorrowland bijvoorbeeld. Bij Sign hebben we aandacht voor Large Format Printing, displays, decoratie en expotoepassingen. De vierde pijler is 3D waar we leerlijnen voorzien rond 3D modelleren, scannen, 3D-printen en nieuwe technologieën zoals Augmented en Virtual Reality." Vanwaar deze nieuwe aanpak? MAAIKE CALLENS. "We willen een nieuwe dynamiek creëren met het vernieuwde curriculum. Het is een duidelijke profilering. De opleiding is creatief en technologisch." MARK VERBEKE. "Studenten die hier afstuderen zijn professionele bachelors, dat betekent dat ze creatief moeten zijn, dat ze concepten kunnen ontwerpen, dat ze klantgericht kunnen werken met nieuwe technologieën die er nu en in de toekomst zullen zijn. Bachelors moeten een team kunnen aansturen en de vertaalslag maken van de noden van de klant naar het effectieve productieproces." Waarom zouden studenten voor het nieuwe keuzetraject moeten kiezen? VERBEKE. "We maken het aantrekkelijk voor de studenten. Vanaf de eerste week gaan de helft van de studiepunten in deze opleiding naar de gekozen afstudeerrichting. De andere helft besteden we aan basisvaardigheden zoals ondernemerschap, theoretische inzichten, deontologie, software, jezelf leren kennen als professional, verbindend communiceren, enzovoort. Dat zorgt voor motivatie en de studenten kunnen onmiddellijk ervaren of hun keuze matcht met hun talenten en interesses. Is dat niet zo dan kan je snel heroriënteren naar een richting die meer aansluit bij de interesses. Zo verlies je geen studietijd. Dat is efficiënt en rationeel." CALLENS. "Voor de studenten wordt de relevantie van sommige inhouden onmiddellijk veel duidelijker. We leggen de basis van bij de start." CALIS. "Deze heroriëntering is belangrijk want de sector kampt met een perceptieprobleem. Alle opleidingen zijn op zoek naar de technologiestudent. Er zijn heel wat creatieve opleidingen bijgekomen. Rond digitalisering, artificiële intelligentie, games ontwikkelen, noem maar op. Veel jongeren zien de grafische sector als een oubollige industrie. Ze willen niet in een drukkerij werken. Het nieuwe curriculum is een manier om die perceptie te doorbreken. We staan helemaal in lijn met wat Febelgra met 'De Indrukmakers' wil doen. We zijn er klaar voor met ons nieuwe programma." Loopt Arteveldehogeschool daarmee voorop in het Vlaamse onderwijslandschap? VERBEKE. "De tendens in het hoger onderwijs is om te evolueren naar grotere labgerichte vakken en een open ruimte om competenties in aan te leren. Het gaat om zelf dingen kunnen beslissen, complexe opdrachten voorgeschoteld krijgen, en in functie daarvan de nodige inhoud en vaardigheden aanleren. We hebben ook bewust een beperkt aantal vakken genomen: zes per afstudeerrichting per semester (zie ook kader, nvdr.). Dat is relatief beperkt, eenvoudig te organiseren en het geeft ons voldoende ruimte in studiepunten om complexe leerlijnen te ontwikkelen binnen die vakken." Waar ligt uw ambitie, hoeveel studenten willen jullie aantrekken met 'Print Media Technology'? VERBEKE. "De print-opleiding moest hertekend worden. De basis is er nu om de opleiding beter te profileren. Er moet nog een lichting doorgaan, zij kunnen dan ambassadeur van deze richting worden. We mikken op termijn op honderd studenten over de drie jaren. In september willen we graag starten met een dertigtal studenten in het eerste jaar en dat aantal dan langzaam laten groeien jaar na jaar. Als het een succesvolle, boeiende opleiding is, dan verspreidt zich dat wel." Hoe zit het met de jobmogelijkheden van de afgestudeerden? CALIS. "Ik kom uit de industrie, ze schreeuwen om jonge talenten. Er is een enorme vergrijzingsgolf aan de gang in de sector. Deze regio is een hotspot van grafische spelers met verpakkingsbedrijven, softwarespecialisten, prepressbedrijven, printproductiebedrijven, enzovoort. Het nieuwe profiel is ook geënt op de noden van de sector." CALLENS. "De nood is hoog vandaag. Bedrijven vinden geen mensen, ze moeten het doen met mensen die interesse hebben en ze dan zelf intern gaan opleiden." VERBEKE. "Tewerkstelling is een belangrijke component van dit verhaal. De richting 'Print Media Technology' biedt veel jobmogelijkheden met een toekomst. Het gaat om boeiende jobs waarin je kan groeien en evolueren. Dat maakt de opleiding aantrekkelijk. Je wordt opgeleid in een vakgebied met een ruime keuze uit een aantal zeer snel evoluerende jobs. Daarom werken we ook structureel samen met verschillende partners. Het is niet de bedoeling om alle vakken hier in huis te geven. We hebben heel wat technologie in huis, maar niet alles. We gaan een deel van de opleiding proberen bij partners te plaatsen waar studenten ter plaatse dingen kunnen leren." Gaat het dan over stages en bachelorproeven? CALIS. "In elke module wordt het werkveld betrokken. Dat kan ook via een bezoek zijn, een opdracht, een evaluatie, een gastspreker." CALLENS. "We werken met een opleidingsadviesraad die we regelmatig consulteren. Experten van bedrijven zoals Esko, Hybrid Software, CHILI Publish zitten daar in. We willen de samenwerking met het werkveld in de toekomst nog vergroten." VERBEKE. "Veel van onze docenten staan ook in het werkveld. Dat is de sterkte van deze opleiding. Zo zijn ze mee met de nieuwste trends en de laatste ontwikkelingen en is het onderwijs up-to-date." Ik zie in het programma twee blokken 'Digital Experience' staan. Wat mogen de studenten verwachten? CALIS. "De nieuwe opleiding gaat heel breed. Er zit creativiteit in, technologie, 3D. In het vak 'Digital Expercience' willen we aan de print een digitale laag toevoegen. De toekomst ligt in de combinatie van print en digitaal. Je kan bijvoorbeeld een pagina van een kookboek scannen met je smartphone en dan een filmpje bekijken. Op vraag van het werkveld krijgen de studenten ook de basis van de huidige industriële standaarden rond machine learning en artificiële intelligentie. In het tweede jaar mogen ze dan displays maken met interactieve sensoren. In het derde jaar kunnen studenten in 3D tekenen. Na drie jaar kunnen ze met printers en snijmachines werken, ze kunnen programmeren, leuke producten maken die de print overstijgen. Ze moeten kunnen innoveren en door de muren heen breken." VERBEKE. "Met de keuzevakken en de algemene vakken waar de studenten kennis maken met verschillende technologische domeinen zorgen we ervoor dat ze later in staat zijn om te communiceren met hun vakgenoten. Dat ze de verbinding kunnen zijn tussen de mensen die in een project betrokken zijn, tussen de ontwerpers en de productie. Ze moeten van alles een basiskennis hebben en weten wat technologisch haalbaar is en hoe dat moet worden aangepakt." Hoe praktisch wordt de nieuwe opleiding? CALIS. "We gaan minder een onderscheid maken tussen hoorcolleges en praktijk en meer werken met geïntegreerde opdrachten waar de studenten een product zullen maken en de docenten de kennis aanbieden op het moment dat studenten die nodig hebben." VERBEKE. "Er is veel theorie, denk aan color management bijvoorbeeld, maar die wordt aangebracht in functie van de te realiseren producten. Je hebt nu eenmaal theorie nodig om kwalitatief te produceren. De theorie zit op een meer relevante, geïntegreerde manier in het proces ingebouwd. We stoppen de theorie in een opdracht en door de kennis onmiddellijk toe te passen, blijft die beter bij. Studenten zien de relevantie er beter van in, ze zijn gemotiveerd, het is efficiënter en ook aangenamer om te studeren."