Virologen, microbiologen, epidemiologen en specialisten van gereputeerde gezondheidsorganisaties hebben in de media wekenlang gediscusieerd over het nut van het dragen van mondmaskers in coronatijden; de tijd die het coronavirus kan overleven op deurklinken, winkelkarretjes of op het scherm van een smartphone; de regels van social distancing; enz. Het is voor gewone burgers haast onmogelijk om hieromtrent knopen te ontwarren. Een debat over complexe of nieuwe thema's leidt onvermijdelijk tot verschillende meningen en argumenten. Het is goed dat discussies hierover worden gevoerd zodat verschillende opinies aan bod komen. In onze industrie stellen verschillende fabrikanten zich vragen bij de communicatie die gevoerd wordt omtrent zogenaamde antimicrobiële lakken voor drukwerk. Terecht of onterecht, we bezitten niet de expertise om hierover te oordelen. Een bloemlezing van hun reacties:

-in deze Covid19-periode wordt door bepaalde lakleveranciers promotie gevoerd voor een "antibacteriële lak", die drukwerk bescherming biedt tegen bacteriën, virussen, schimmels en sporen. Hierbij wordt de link naar Covid-19 gelegd. Dit alles klinkt aantrekkelijk, maar het brengt de drukker mogelijks in rechtsonzekerheid. Volgens gezondheidsexperten blijft de beste preventie tegen Covid-19 (en andere infecties) hoe dan ook: social distancing en zeer regelmatig handen wassen.

-bacteriën, virussen, schimmels en sporen: zijn deze allemaal te bestrijden met één en dezelfde methode? Is dit niet een zeer brede toepassing waarvan de werking moeilijk te interpreteren valt door niet-wetenschappers?

-vormen de lakken een echte oplossing of dienen ze voor commerciële exploitatie op basis van oppervlakkige definities? Moet onze grafische industrie nu papier en karton - meer dan andere objecten - gaan profileren als een potentiële besmettingsbron?

-is antibacteriële lak het beste antwoord op de belangrijkste overdrachtsmanieren van het Covid-19-virus? Covid-19 wordt voornamelijk overgedragen door zogenaamde "druppel-infectie". Antibacteriële oppervlaktebehandeling van om het even welk object verhelpt niets aan deze manier van overdracht. Een tweede belangrijke overdracht van het Covid-19-virus is wanneer je met besmette handen aan je ogen zit of aan de neus wrijft waardoor het virus het neusslijmvlies infecteert. Dit gebeurt echter veel minder frequent dan via druppel-infectie. Antibacteriële lak biedt ook hier geen antwoord. Overdracht via levensmiddelen of via droge oppervlakken zijn op vandaag niet bekend, hoewel theoretisch smeeroverdracht een mogelijkheid is. Belangrijk is echter dat de overlevingstijd van virussen op droge oppervlakken zeer beperkt is (omdat Covid-19 met een vetlaagje omhuld is), dat snel uitgedroogt op papier of karton.

-De antibacteriële technologie en haar werkzaamheid: antibacteriële lakken worden voor papier en karton meestal aangebracht via een rasterwals van 10 of 13 cm³/m², wat een droge lakfilm oplevert van ongeveer 1 gram/m² op het drukwerk. Is dit voldoende om werkzaam te zijn? Wat als de rasterwals volume verliest door vervuiling en zo het lakvolume daalt? De werking van dergelijke lakken wordt wel eens bewezen aan de hand van de ISO22196 norm. Deze norm beschrijft echter de testmethode op plastics en gesloten oppervlakken, waar de lakken bovenaan blijven liggen. Bij papier en karton is er echter ook nog wegslag in de drager, dus is de laklaag aan het oppervlak kleiner en bijgevolg de werkzaamheid ervan.

-Verantwoordelijkheid: wat als een drukkerij beweert dat haar drukwerk antibacterieel gelakt is en iemand claimt dat hij of zij toch besmet raakte door die verpakking of brochure en naar de rechtbank stapt? Is de drukker er zich van bewust dat hij als gebruiker en het in omloop brengen van drukwerk met deze lak ook verantwoordelijk gesteld kan worden bij afwijkend effect ?

-Antibacteriële werking van lak kan verkregen worden via lichtinwerking. Elke verpakking krijgt nooit aan elke zijde evenredig veel licht; de binnenzijde van een brochure wordt slechts kortstondig geopend; enz. Als alternatief kan er gewerkt worden met zilver nano-partikels in de lak, waarbij de zilverionen effectief zijn tegen bacteriën, onafhankelijk van de omgevingsfactoren. Daarnaast zou er ook een biocide gebruikt kunnen worden in de lak. Biocidale produkten moeten echter geregistreerd worden voor gebruik. Dergelijke lakken kunnen dan beschouwd worden als biocidale producten en moeten dus geregistreerd zijn volgens de BPR (Biocidal Product Regulation). Registratie gebeurt door de inverkeerbrenger. De biocidale activiteit van het eindproduct (het drukwerk) moet getest en gegarandeerd worden door de producent (de drukker).

-resistentie en neveneffecten: massief gebruik van dergelijke antibacteriële materialen kan leiden tot multi-resistentie van bacteriën en kiemen. Is de remedie dan niet erger dan de kwaal? Ook huidirritatie kan een nevenverschijnsel zijn bij dergelijke antibacteriële middelen.

Tot zover een greep uit de verschillende reacties. Het zou goed zijn om het debat te voeren op basis van feitelijke argumenten die de discussies niet vertroebelen. Het zou een stap voorwaarts zijn mocht bijvoorbeeld EuPIA (de European Printing Ink Association) hierover een mening publiceren. Dat is nog niet gebeurd. En wanneer het toch gebeurt, is het momentum misschien voorbij.

Virologen, microbiologen, epidemiologen en specialisten van gereputeerde gezondheidsorganisaties hebben in de media wekenlang gediscusieerd over het nut van het dragen van mondmaskers in coronatijden; de tijd die het coronavirus kan overleven op deurklinken, winkelkarretjes of op het scherm van een smartphone; de regels van social distancing; enz. Het is voor gewone burgers haast onmogelijk om hieromtrent knopen te ontwarren. Een debat over complexe of nieuwe thema's leidt onvermijdelijk tot verschillende meningen en argumenten. Het is goed dat discussies hierover worden gevoerd zodat verschillende opinies aan bod komen. In onze industrie stellen verschillende fabrikanten zich vragen bij de communicatie die gevoerd wordt omtrent zogenaamde antimicrobiële lakken voor drukwerk. Terecht of onterecht, we bezitten niet de expertise om hierover te oordelen. Een bloemlezing van hun reacties:-in deze Covid19-periode wordt door bepaalde lakleveranciers promotie gevoerd voor een "antibacteriële lak", die drukwerk bescherming biedt tegen bacteriën, virussen, schimmels en sporen. Hierbij wordt de link naar Covid-19 gelegd. Dit alles klinkt aantrekkelijk, maar het brengt de drukker mogelijks in rechtsonzekerheid. Volgens gezondheidsexperten blijft de beste preventie tegen Covid-19 (en andere infecties) hoe dan ook: social distancing en zeer regelmatig handen wassen.-bacteriën, virussen, schimmels en sporen: zijn deze allemaal te bestrijden met één en dezelfde methode? Is dit niet een zeer brede toepassing waarvan de werking moeilijk te interpreteren valt door niet-wetenschappers?-vormen de lakken een echte oplossing of dienen ze voor commerciële exploitatie op basis van oppervlakkige definities? Moet onze grafische industrie nu papier en karton - meer dan andere objecten - gaan profileren als een potentiële besmettingsbron? -is antibacteriële lak het beste antwoord op de belangrijkste overdrachtsmanieren van het Covid-19-virus? Covid-19 wordt voornamelijk overgedragen door zogenaamde "druppel-infectie". Antibacteriële oppervlaktebehandeling van om het even welk object verhelpt niets aan deze manier van overdracht. Een tweede belangrijke overdracht van het Covid-19-virus is wanneer je met besmette handen aan je ogen zit of aan de neus wrijft waardoor het virus het neusslijmvlies infecteert. Dit gebeurt echter veel minder frequent dan via druppel-infectie. Antibacteriële lak biedt ook hier geen antwoord. Overdracht via levensmiddelen of via droge oppervlakken zijn op vandaag niet bekend, hoewel theoretisch smeeroverdracht een mogelijkheid is. Belangrijk is echter dat de overlevingstijd van virussen op droge oppervlakken zeer beperkt is (omdat Covid-19 met een vetlaagje omhuld is), dat snel uitgedroogt op papier of karton.-De antibacteriële technologie en haar werkzaamheid: antibacteriële lakken worden voor papier en karton meestal aangebracht via een rasterwals van 10 of 13 cm³/m², wat een droge lakfilm oplevert van ongeveer 1 gram/m² op het drukwerk. Is dit voldoende om werkzaam te zijn? Wat als de rasterwals volume verliest door vervuiling en zo het lakvolume daalt? De werking van dergelijke lakken wordt wel eens bewezen aan de hand van de ISO22196 norm. Deze norm beschrijft echter de testmethode op plastics en gesloten oppervlakken, waar de lakken bovenaan blijven liggen. Bij papier en karton is er echter ook nog wegslag in de drager, dus is de laklaag aan het oppervlak kleiner en bijgevolg de werkzaamheid ervan.-Verantwoordelijkheid: wat als een drukkerij beweert dat haar drukwerk antibacterieel gelakt is en iemand claimt dat hij of zij toch besmet raakte door die verpakking of brochure en naar de rechtbank stapt? Is de drukker er zich van bewust dat hij als gebruiker en het in omloop brengen van drukwerk met deze lak ook verantwoordelijk gesteld kan worden bij afwijkend effect ?-Antibacteriële werking van lak kan verkregen worden via lichtinwerking. Elke verpakking krijgt nooit aan elke zijde evenredig veel licht; de binnenzijde van een brochure wordt slechts kortstondig geopend; enz. Als alternatief kan er gewerkt worden met zilver nano-partikels in de lak, waarbij de zilverionen effectief zijn tegen bacteriën, onafhankelijk van de omgevingsfactoren. Daarnaast zou er ook een biocide gebruikt kunnen worden in de lak. Biocidale produkten moeten echter geregistreerd worden voor gebruik. Dergelijke lakken kunnen dan beschouwd worden als biocidale producten en moeten dus geregistreerd zijn volgens de BPR (Biocidal Product Regulation). Registratie gebeurt door de inverkeerbrenger. De biocidale activiteit van het eindproduct (het drukwerk) moet getest en gegarandeerd worden door de producent (de drukker).-resistentie en neveneffecten: massief gebruik van dergelijke antibacteriële materialen kan leiden tot multi-resistentie van bacteriën en kiemen. Is de remedie dan niet erger dan de kwaal? Ook huidirritatie kan een nevenverschijnsel zijn bij dergelijke antibacteriële middelen.Tot zover een greep uit de verschillende reacties. Het zou goed zijn om het debat te voeren op basis van feitelijke argumenten die de discussies niet vertroebelen. Het zou een stap voorwaarts zijn mocht bijvoorbeeld EuPIA (de European Printing Ink Association) hierover een mening publiceren. Dat is nog niet gebeurd. En wanneer het toch gebeurt, is het momentum misschien voorbij.