Drukkerijen vinden de weg naar large format printing

Dat drukkerijen het niet onder de markt hebben, is niet van gisteren. Zij hebben zichzelf door de jaren heen constant moeten heruitvinden en aanpassen aan zowel een wijzigende markt als de continu evoluerende technologie. Om een en ander te kaderen, spoelen we even terug naar de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. In die tijd had je nog drukkers, afwerkers en fotogravures die kant-en-klaar gemonteerde films aanleverden aan de drukkerijen. Allemaal aparte bedrijven die samenwerkten en allen gespecialiseerd waren in hun specifieke niche. Levertijden waren lang en je mocht al blij zijn als je drukwerk na twee weken klaar was. Maar ook toen waren er al drukkers die zich wensten te onderscheiden van de 'concullega's' door bijvoorbeeld met kortere levertijden uit te pakken. Een manier om dat te doen, was investeren in eigen afwerkingsapparatuur, of een afwerkingsbedrijf over te nemen, zodat het tijdrovende heen en weer transport tussen de drukker en de afwerker verdween en men korter op de bal kon spelen bij eventuele problemen. Door de jaren heen verdwenen vele afwerkingsbedrijven en degenen die overblijven hebben zich gespecialiseerd in een bepaalde niche. Een volgende evolutie zagen we in de jaren negentig met de opkomst van de computer en opmaaksoftware zoals Adobe Pagemaker en QuarkXPress. De introductie van filmbelichters waarmee zowel losse pagina's of compleet opgemaakte drukvormen konden belicht worden, maakte het prepressgebeuren plots een pak toegankelijker. Drukkerijen investeren in eigen prepressapparatuur of kopen expertise in door een fotogravure over te nemen, met als gevolg dat bijna alle fotogravures verdwenen. Op het eerste gezicht lijkt dit eenvoudig, maar het was het zeker niet, want waar men vroeger bij problemen met de vinger naar de afwerker of fotograveur kon wijzen, kon dit niet langer. Door het allemaal zelf te doen, lag de foutlast en verantwoordelijkheid nu in het eigen bedrijf. Ook niet alle drukkerijen waren capabel om die slag te maken en die kregen het steeds moeilijker om competitief te blijven. Met de introductie van de eerste Indigo digitale drukpers op Drupa '96, ontstaat er plots een nieuw marktsegment: de digitale drukker. Offsetdrukkers vinden het maar niks, want de drukwerkkwaliteit van de eerste digitale drukpersen komt zelfs niet in de buurt van offset. Maar de techniek biedt mogelijkheden die offset niet heeft. Denk maar aan gepersonaliseerd drukwerk. Terwijl de meeste offsetdrukkers de boot afhouden, zijn er toch meerdere visionaire drukkerijen die ook in deze technologie investeren als aanvulling op offset, of om bijvoorbeeld kleine oplages of personalisatie aan te bieden, iets wat met offset niet mogelijk is. Zonder enige twijfel kunnen we ook stellen dat de digitale drukpersen de trend naar kleinere oplages in gang hebben gezet. Geen duizenden flyers meer, maar enkel nog wat nodig was én met up-to-date informatie. Vandaag lijkt dit de normaalste zaak, maar het was ooit anders. Ook hier herhaalt de geschiedenis zich. Waar drukkerijen voordien digitaal drukwerk uitbesteedden, beschikken de meesten vandaag over een eigen digitale afdeling met één of meerdere digitale persen en dito afwerking. De puur digitale drukkerijen zijn echter niet verdwenen, wel integendeel. Een mooi voor beeld hiervan is Universitas Digital Printing, dat al jaren de cursusdienst voor de academische sector in Antwerpen verzorgt. Studenten bestellen hun boeken online en alles wordt digitaal gedrukt en dat aan een kwaliteit die niet onder hoeft te doen voor offset. Book of one is daar dagelijks kost. Dat brengt ons bij large format printing. Een sector die aan de oorsprong weinig of geen raakvlakken had met de grafische markt, want vele van de large format aanbieders zijn ooit begonnen als beletteraars. Daarnaast had je ook signbedrijven die gespecialiseerd waren in neonreclames, wat een beschermd beroep was. Pure signagebedrijven bestaan er quasi niet meer, want ook zij hebben hun diensten uitgebreid met grootformaatprinten. Voor die bedrijven was de switch naar digitaal printen echter niet zo eenvoudig. Men had weinig of geen kennis van colormanagement en een geprinte afbeelding zag er vaak compleet anders uit wanneer ze op verschillende substraten werd afgedrukt, maar dankzij de goede ondersteuning van gespecialiseerde toeleveranciers, is ook dat grotendeels verleden tijd. Als een beletteraar de stap naar large format kan maken, dan moet het voor een drukkerij toch helemaal niet moeilijk zijn om dat ook te doen. Al was het maar om hun productgamma uit te breiden, of een antwoord te hebben op de vraag van klanten die ook wel grootformaat afdrukken wensten. Vaak werden die klanten dan doorverwezen naar een large format bedrijf, of aanvaardde men de opdracht en werd die vervolgens uitbesteed. Er waren echter ook drukkerijen die al vrij vroeg de noodzaak inzagen om in eigen large format apparatuur te investeren. Het Vlaams-Brabantse Artoos was zo'n visionair bedrijf. Zij hadden in de jaren negentig al een eigen digitale printafdeling en dat zowel op groot als klein formaat. Een andere drukkerij die hier brood in zag is het in Herenthout gevestigde Zwartopwit, dat al sinds 2008 over een large format afdeling beschikt voor de productie van banners, zelfklevende folies, panelen, displays, art- en fotoprints, enzovoort. Vandaag is die afdeling gehuisvest in een productiehal van tweeduizend vierkante meter met apparatuur waar menig large format bedrijf jaloers op zou zijn. Een ander bedrijf dat de voordelen van een eigen large format afdeling inzag, is het in Sint-Pieters-Leeuw gevestigde Daddy Kate. Onder hun klanten hebben zij grote voedingretailers die tijdens de coronacrisis heel wat gepersonaliseerd drukwerk en POS-materiaal op klein én groot formaat besteld hebben. Ook het in Houthalen gevestigde Haletra denkt in die richting en investeerde recent in een grootformaatprinter voor het opzetten van een gespecialiseerde afdeling. Drukkerij Perka uit Maldegem bewandelde dan weer een ander pad. Zij namen het Oudenaardse Quadrifinish over en haalden op die manier in één klap de nodige expertise en apparatuur in huis. Mogelijkheden genoeg dus en de aandachtige lezer zal de raaklijnen met de eerder beschreven evoluties zeker herkennen. De vraag is echter of dit wel een must is. Afhankelijk van met wie je praat, zijn de meningen hierover sterk verdeeld. Sommigen vinden dat drukkerijen te veel als eilanden fungeren die alles willen aanbieden en eerder voorstander zijn van een goede wisselwerking met andere bedrijven. Anderen zijn dan weer de mening toegedaan dat de term 'drukkerij' op termijn zal vervangen worden door visuele communicatiespecialist of iets in die trend. Een feit is echter zeker. Diversificatie in het product- en dienstenaanbod creëert mogelijkheden tot cross-selling en biedt daarenboven een betere bescherming tegen financiële tegenvallers. Gaat het wat minder goed in de ene sector, dan vangt een andere dat wel op. Zo vermijden bedrijven dat ze te afhankelijk worden van één of meerdere klanten en sectoren. Daarnaast is en blijft een langetermijnvisie en dagelijks voeling houden met de markt uitermate belangrijk om het bedrijf in de goede richting te sturen. Investeren in large format printing kan dus wel degelijk zinvol zijn voor drukkerijen, maar dan moet ook het volledige plaatje kloppen. Er komt namelijk heel wat meer om de hoek kijken wil men het goed aanpakken. Alleen een printer aankopen volstaat niet, want zonder de nodige tamtam en marketingondersteuning zal deze alleen maar stof vergaren en ook daar zijn voldoende voorbeelden van. Indien juist aangepakt, kan large format printing een enorme meerwaarde bieden aan de drukker én zijn klanten. De drukkerij van de toekomst, zal sowieso evolueren naar een one-stop visual communications provider en vanuit dat standpunt bekeken, past large format perfect binnen het plaatje. Zal dit ten koste gaan van de large format bedrijven pur sang? De toekomst zal het uitwijzen.