Green Deal Anders Verpakt van start

Het project Green Deal dat onlangs van start is gegaan is een project van OVAM Vlaanderen waarbij naast Fevia ook de brancheorganisaties Detic, Comeos en VIL zijn betrokken. OVAM (Openbare Afvalstoffen Maatschappij) constateert een scheefgroei tussen bedrijfsmatige en consumentenverpakkingen als het gaat om preventie en hergebruik. En dat is dan ook de aanleiding voor het nieuwe project. "Er komen steeds meer eenmalige verpakkingen op de markt. De afgelopen tien jaar is de hoeveelheid eenmalige huishoudelijke verpakkingen met 10 procent gestegen, de eenmalige bedrijfsmatige verpakkingen zijn met 4 procent gestegen. Zo kwamen er in 2019 in België ongeveer 877.000 ton huishoudelijke verpakkingen op de markt en 750.000 ton bedrijfsmatige verpakkingen Bij bedrijfsmatige verpakkingen worden in meer dan vier op de vijf toepassingen herbruikbare verpakkingen ingezet. Het gebruik van herbruikbare verpakkingen neemt daar toe. Bij huishoudelijke verpakkingen is echter sprake van een stabilisatie van het gebruik van herbruikbare verpakkingen." OVAM wijst daarbij ook op corona als katalyserende factor voor de toename van eenmalige verpakkingen. "De impact van de covid-crisis op de hoeveelheid verpakkingen is nog niet gekend, maar er is ongetwijfeld een sterke toename aan verkoop online en take away. We zien we nog steeds dat er nog te veel eenmalige verpakkingen in het zwerfvuil of het restafval terechtkomen, bestemd voor verbranding. Dit ondanks dat er al grote vooruitgang is geboekt bij de selectieve inzameling en recyclage van verpakkingen. En ondanks dat er een ontkoppeling is tussen de hoeveelheden verpakkingen die op de markt werd gebracht en de BBP." Willen we komen tot een circulaire economie, dan moeten we duurzamer gaan omspringen met onze grondstoffen, aldus OVAM. "Dankzij het Green Deal-instrument kunnen door de ketensamenwerking proefprojecten op grotere schaal tot stand komen, zodat een bredere groep van klanten (zowel B2B als B2C) de kans krijgt om tijdens hun reguliere aankopen een keuze te maken voor het product met minder eenmalige verpakkingen, zonder dat ze zich daarvoor moeten richten op een specifieke niche." Omdat we duurzamer moeten omspringen met onze grondstoffen, verlegt deze Green Deal de focus van inzameling en recyclage naar andere distributie- en consumptiemodellen. OVAM opnieuw: "We denken daarbij expliciet aan preventie - weglaten van de verpakking, transport in bulk - en hergebruik van verpakkingen. Natuurlijk streven we hierbij ook naar een verminderde milieu-impact. Een ketenbenadering waarbij onder meer bedrijven, overheden en kennisinstellingen samenwerken en zich inspannen om stappen vooruit te zetten voor het behalen van de gemeenschappelijke doelstellingen zorgt voor een efficiënte aanpak. Het gebruik van een Vlaamse Green Deal als instrument schept hiervoor een duidelijk kader." In een circulaire economie worden materiaalkringlopen maximaal gesloten waarbij het gebruik van primaire grondstoffen zoveel mogelijk wordt vermeden en de waarde van de materialen zoveel en zo lang mogelijk wordt behouden. OVAM: "We richten ons in deze Green Deal specifiek op de twee bovenste treden van de prioriteitenladder van Lansink, namelijk preventie en hergebruik van verpakkingen. Daarbij houden we rekening met het feit dat we de verpakking hierbij bekijken op ketenniveau en niet op productniveau. In het kader van deze Green Deal wordt preventie immers begrepen als het volledig weglaten van een (eenmalige) verpakking." Het gaat niet over de vermindering van het gewicht van de verpakkingen (kwantitatieve preventie) of de vermindering van schadelijke stoffen in verpakkingen (kwalitatieve preventie). De Green Deal Anders Verpakt is opgenomen in het Verpakkingsplan 2.0 en het Uitvoeringsplan Kunststoffen die beiden zijn goedgekeurd door de Vlaamse Regering, meldt OVAM verder. "De Green Deal wordt ook opgenomen in het zwerfvuilcharter dat binnenkort zal ondertekend worden door de Minister en verschillende vertegenwoordigers van de industrie en de lokale besturen om een antwoord te bieden op de zwerfvuilproblematiek." De Green Deal Anders Verpakt is volgens OVAM een voorloper op verschillende Europese doelstellingen. "Zo zijn verpakkingen opgenomen in het nieuwe actieplan circulaire economie van de Europese Commissie dat de Commissie verplicht om de verpakkingsrichtlijn te herzien. Hierbij moet onder meer extra aandacht gaan naar een vermindering van (overtollige) verpakking en verpakkingsafval. Ook kadert deze Green Deal in de doelstellingen van de SUP-richtlijn die een vermindering nastreeft van bepaalde eenmalige plastic producten zoals bijvoorbeeld voedingsrecipiënten." Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie, speelt een belangrijke rol in de Green Deal Anders Verpakt. De federatie vertegenwoordigt 27 sectoren en 700 bedrijven in België. Bij Fevia werd Candice Joseph speciaal voor het project aangenomen op het departement Milieu & Energie. Zij gaat nader in op de rol van Fevia in het project. "De Green Deal Anders Verpakt focust op preventie en hergebruik van verpakkingen. Maar het volledig weglaten van verpakkingen lijkt in de voedingsindustrie haast een onmogelijke opgave, vanwege voedselveiligheid. Daarom besloot Fevia Vlaanderen deel uit te maken van de coördinatie van deze Green Deal. Op deze manier kunnen bedrijven onverwachte samenwerkingen realiseren binnen het netwerk, maar ook op een laagdrempelige manier innovatieve projecten testen en bepaalde knelpunten identificeren. Het betrekken van de voedingsindustrie in dit project is eigenlijk een evidentie. Zeker in de huidige wettelijke context die enorm snel evolueert, zowel op Europees, federaal als regionaal vlak." De aanzet en het instrument 'Green Deal' komt vanuit de Vlaamse regering, maar OVAM, Comeos, VIL, Detic én Fevia Vlaanderen zijn daarnaast allemaal gelijkwaardig initiatiefnemer, vertelt Joseph verder. "Alle partijen hebben hun eigen rol. OVAM staat in contact met de Vlaamse overheid. "Zowel bijvoorbeeld de kabinetten van de bevoegde ministers als het departement. Wij staan dan weer dichter bij de deelnemende bedrijven." Green Deal Anders Verpakt gaat daarbij verder dan louter de functie van een kennisplatform. Het is zeker geen vrijblijvende zaak, bevestigt Joseph. "In het startjaar, waarin we ons momenteel bevinden, draait het vooral rond kennismaking, networking en het delen van inspiratie. Maar elke deelnemende partij moet ook ten laatste tegen september 2022 een project rond preventie of hergebruik van verpakkingen indienen. Deze projecten worden dan goedgekeurd en ondersteund tijdens de actiejaren." Er zijn ook partijen die ondertekenen als ondersteunende partij, licht Joseph verder toe. "Dit zijn meestal kennisinstellingen zoals universiteiten. Zij kunnen de bedrijven helpen bij technische vraagstukken of hen informeren over innovatieve ontwikkelingen." Naast de kennisinstituten kunnen ook collega-verpakkingsbedrijven heel goed hulp bieden binnen de Green Deal. "De ervaring is dat veel bedrijven intern al sterk bezig met het verduurzamen en verminderen van hun verpakkingen. "Dit wordt dan ook opgelegd vanuit Europese en nationale overheden." Naast coördinatie zal Fevia zich ook bezig gaan houden met het identificeren van vaak voorkomende problemen of kennistekorten bij de bedrijven. "Wanneer we van binnen ons intern netwerk antwoorden geen kunnen bieden, zullen we inderdaad experts uitnodigen om dit aan te pakken. Er kunnen bijvoorbeeld ook hackatons of workshops georganiseerd worden rond bepaalde problematieken." Het is wel zeker dat op termijn de verduurzaming van verpakkingen zal leiden tot een economisch voordeel, zoals bijna alle duurzame investeringen, meent Joseph. "Binnen de Green Deal zelf gaat het vaak over ofwel grote bedrijven die een pilootproject uitvoeren of kleinere bedrijven die weinig tot geen verpakkingsheffing moeten betalen. Het volledig weglaten van een verpakking zal in de meeste gevallen natuurlijk sowieso leiden tot minder kosten." Er is vaak een initiële investering die hoger ligt, maar op het einde van de rit veel goedkoper uitkomt, is de gedachte. "Er moet natuurlijk wel goed nagedacht worden over de best mogelijke oplossingen, maar dat is net waarvoor de Green Deal Anders Verpakt dient. Op dit moment verschillende opties uittesten zal een enorm voordeel bieden wanneer er uiteindelijk verplichtingen worden opgelegd. En die zullen er sowieso komen." "Wanneer een bedrijf zich aanmeldt, hebben we meestal eerst een gesprekje over de doelstellingen en de werking van de Green Deal", schetst de nieuwe Fevia-medewerkster de werkwijze. "Dan kunnen ze beslissen om dus effectief mee te ondertekenen. Door te ondertekenen bevestigen ze de intentie om actief deel uit te maken van het netwerk en ook op termijn een project uit te voeren. Het is echter nog niet nodig om op dit moment al een concreet uitgeschreven project te hebben, dit hoeft pas in september. Uiteindelijk is het geen harde verbintenis. Het gaat hier om een inspanningsverbintenis en geen resultaatsverbintenis." Ook na het officiële ondertekenmoment van 11 maart kunnen bedrijven zich nog steeds aansluiten bij de Green Deal Anders Verpakt. Dat kan via www.greendealandersverpakt.be.