'Het gaat niet zo slecht als de mensen denken'

De persen van Graphius in Gent draaien op volle toeren. "In deze periode is het alle hens aan dek", zegt Denis Geers, de topman van de familiale drukkerijgroep en de voorzitter van de sectorfederatie Febelgra. "Van half augustus tot Kerstmis zit iedereen tot over zijn oren in het werk. De eerste twee kwartalen zijn minder goed, maar dat wordt nu goedgemaakt." Het Gentse bedrijf drukt onder meer boeken in aanloop naar de Frankfurter Buchmesse midden oktober, de Boekenbeurs in Antwerpen in november en de eindejaarsperiode. Graphius verwacht nog geen nieuwe recessie. "Wij voelen meteen dat er een recessie aankomt, als de marketingbudgetten worden bijgesteld. Op dit moment is dat niet het geval", stelt Geers vast.Maar net nu de grafische industrie op adem lijkt te komen, regent het slecht nieuws. Het faillissement van Corelio Printing en de mislukte overname van de drukkerij door de Limburgse familie Bongaerts, de eigenaars van Drukkerij Moderna in Paal-Beringen, joegen een nieuwe schokgolf door de branche. 168 mensen verloren hun baan. De rotatiedrukkerij was sinds april 2018 in handen van de Circle Media Group (CMG, voorheen Circle Printers). Die schimmige multinational, met hoofdkantoor in Amsterdam, zit al een tijd in zwaar weer en wisselt megalomane fusies en overnames af met pijnlijke faillissementen en sluitingen. Anderhalf jaar geleden haalde de groep nog een omzet van 550 miljoen euro met 2700 medewerkers in zeven Europese landen. Vandaag wordt ze ontmanteld.Corelio Printing is niet het enige Belgische slachtoffer in het CMG-debacle. Begin dit jaar ging drukkerij Hélio in Charleroi, ook een onderdeel van de wankele groep, failliet. Toen sneuvelden 180 banen.Denis Geers is niet gelukkig met de verhalen over Circle Media Group, maar hij wil geen commentaar geven, omdat er gerechtelijke procedures lopen. "Ik geloof sterk in consolidatie. Kijk naar ons parcours. Als je een overname doet, is het eerste wat je doet synergie zoeken. Quick wins en zaken die je op middellange en lange termijn kunt uitwerken. Anders lukt het niet meer", stelt Geers.De voorbije tien jaar deed hij acquisities in binnen- en buitenland, waardoor hij Graphius uitbouwde tot een drukkerijgroep met vijf productiesites in België en Frankrijk, 450 werknemers en een geconsolideerde omzet van 98 miljoen euro. Volgens Denis Geers is de sluiting van Corelio niet representatief voor wat speelt in de sector. "Er zijn spelers die het goed doen op de rotatiemarkt. Er wordt weer geinvesteerd, omdat er capaciteit te kort is. Dat biedt perspectieven." Drukkerij Moderna bijvoorbeeld rondt tegen volgend jaar een investering van 18 miljoen euro af in Paal-Beringen. Ook de buren van Coldset Printing Partners, de drukkerij van Mediahuis, investeerde de jongste twee jaar 35 miljoen euro, onder meer in nieuwe persen. Het beursgenoteerde Roularta, onder meer de uitgever van Trends, kondigde deze zomer een miljoeneninvestering aan in de drukkerij in Roeselare. De nieuwe rotatiepers moet er tegen eind 2020 operationeel zijn. Volgens CEO Xavier Bouckaert is er door de faillissementen en de sluitingen een tekort aan drukcapaciteit ontstaan voor tijdschriften, folders en catalogi in de Benelux.Of daarmee de negatieve spiraal waar de Europese grafische industrie al meer dan tien jaar in zit, doorbroken wordt, is nog koffiedik kijken. Door de dalende printvolumes kampten de grafische bedrijven met een structurele overcapaciteit. Dat leidde tot een prijzenslag en keiharde concurrentie, met nog meer consolidatie, reorganisaties, sluitingen en faillissementen tot gevolg. Philippe Van Ongevalle, de directeur van Febelgra, ziet de markt nu stabiliseren en de prijzen normaliseren. "We kunnen zeker niet spreken van een euforische groei, maar ik denk wel dat we stilaan de bodem bereikt hebben."De algemene cijfers over de sector spreken boekdelen. De Belgische markt telt nog 580 drukkerijen. In 2008 waren er nog 921. In tien jaar tijd is meer dan een derde van de drukkerijen verdwenen of opgegaan in grotere groepen."Het gaat niet zo slecht als de mensen denken", reageert Denis Geers. "De bedrijven die het vijf jaar geleden goed deden, doen het nog altijd goed en de slechte doen het nog altijd slecht, of ze zijn er niet meer. Er zijn veel bedrijven verdwenen, maar de overblijvers staan sterker. Grafische bedrijven die worden geleid door mensen met een goede visie op middellange termijn blijven overeind. Er is nog veel vraag naar print - minder naar bulkproducten, meer naar maatwerk." Geers wijst naar een lijvig boek dat Graphius produceerde voor het Museum of Modern Art (MoMa) in New York. "Dat soort drukwerk is ongevoelig voor de digitalisering. Dat zijn kunstobjecten, futureproof. Binnen vijftig jaar bestaan die nog op papier."De consolidatiegolf zal niet stoppen, volgens Denis Geers. "Er zijn nog altijd veel fusies en overnames aan de gang." Hij verwacht dat de grafische markt op termijn bestaat uit een beperkt aantal gespecialiseerde spelers per provincie. "In elk segment van de grafische industrie gaan we naar meer concentratie. Labels drukken is een andere activiteit dan boeken drukken. Vellendruk is anders dan rotatiedruk. Tijdschriften drukken verschilt van kranten drukken. En de investeringen zijn hoog.""Met investeringen in drukpersen alleen kom je er niet meer. Klanten vragen veel meer dan vroeger", vertelt Geers. "Er komen heel veel IT, automatisatie en gerobotiseerde systemen bij kijken. Drukkerijen moeten ook meer investeren in afwerkingsmachines, omdat er almaar minder externe afwerkingsbedrijven zijn. Alleen grote groepen kunnen die investeringen aan."Febelgra ziet een tweedeling op de markt: de grote groepen worden almaar groter en de kleintjes blijven klein. "Kleine bedrijven met een equipe van vier à vijf mensen, waar de patron meewerkt in het atelier, doen het ook goed. Zij hebben geen overheadkosten en werken voor een heel lokale markt", weet Denis Geers. Vooral de tussengroep, de middelgrote bedrijven, krijgen het moeilijk. "Zij zoeken schaalvoordelen en zullen opgaan in een groter geheel. Dat wordt de toekomst van onze sector", schetst Geers.De omzet van de drukkerijen in België, de krantendrukkerijen niet meegeteld, groeide vorig jaar met 1,93 procent naar 2 miljard euro. Ook in 2017 was er een bescheiden groei met bijna 1 procent. In 2008 bedroeg de omzet nog 2,5 miljard euro. Als we de brede sector bekijken met de krantendrukkerijen, de prepress- en de afwerkingsbedrijven erbij, zag de grafische sector 1 miljard omzet in rook opgaan tussen 2008 en 2018. In het crisisjaar 2008 bedroeg de omzet nog 3,5 miljard euro, vandaag 2,5 miljard."In 2008 hebben we twee klappen gehad: boven op de financiële crisis kregen we een versnelling in de digitalisering. Dat sloeg in als een bom bij veel grafische bedrijven. Vandaag is er al min of meer een evenwicht tussen onlinecommunicatie en print", ervaart Denis Geers. Er zijn ook segmenten die stevig groeien. Geers wijst naar de verpakkingsmarkt, de labeldrukkers en de grootformaatprintbedrijven. "Die niche van jonge groeibedrijven doet het goed. Onze sector is heel divers, alles wordt te veel op een hoop gegooid", zegt Geers.Maar de krimpende markt, de consolidatiegolven, de sluitingen, de herstructureringen en de technologische vooruitgang in de grafische sector hakken zwaar in op de werkgelegenheid. Vorig jaar daalde het aantal arbeidsplaatsen in de drukkerijen (zonder de krantendrukkerijen) met 3,83 procent naar 7959 mensen. Tussen 2008 en 2018 gingen meer dan 4500 arbeidsplaatsen verloren, meer dan een derde van de banen in de sector verdween. Als we de cijfers van de prepress- en afwerkingsbedrijven erbij tellen, komen we op 9730 arbeidsplaatsen in de sector. "We hebben minder mensen nodig. Gelukkig, want we hebben nu het probleem dat we geen mensen meer vinden voor de vacatures die er zijn", zegt Denis Geers.Door de sluiting van Corelio heeft Graphius wel verschillende vacatures kunnen invullen die al een tijd openstonden. "Die sluiting is spijtig, maar ik ben blij dat we goede mensen hebben kunnen aanwerven voor onze vestiging hier in Gent en onze drukkerij in Beersel. Dat zijn 50-plussers. Zulke vakmensen vinden meteen werk. Een van de problemen in de sector is dat we geen jongeren kunnen aantrekken", stelt Geers.De aanhoudende crisissfeer weegt op het imago van de sector. "Ouders zeggen tegen hun kinderen: studeer maar iets anders, je zult toch niet in een drukkerij werken. Dat is jammer. Onze vaklui hier zijn bijna allemaal 50-plussers. De sector vergrijst. Dat is een probleem. Ik ben tevreden met de ervaren mensen van Corelio, maar die gaan ons team niet verjongen", duidt Denis Geers.