Krimpende markt, ongewijzigd aanbod

Bij het begin van het nieuwe jaar herinnerde Dirk Salens, de CEO van Igepa Belux, ons eraan dat de toekomst van de papiersector door twee grote trends bepaald wordt: een daling van de volumes en een inkrimping van de markt. De papierproducenten zijn zich daar goed van bewust en concentreren hun inspanningen hoe langer meer op de groeiende markt voor verpakkingen. We zien ook dat sommige producenten hun fabrieken voor grafisch papier sluiten of ze tot kartonfabrieken ombouwen. Denken we maar aan Stora Enso, Sappi Europe, UPM, of nog Zanders Paper die in het verleden fabrieken gesloten hebben en/of marktaandelen afgestoten hebben. In dit verband wijzen we erop dat Stora Enso officieel geen papierafdeling meer heeft. Op 1 januari 2023 werd in de sectorinformatie van het beursgenoteerde bedrijf de papierproductie in het onderdeel 'Andere' ondergebracht. De papierfabriek van Langerbrugge in Gent waarvan een van de machines nog kranten- en magazinepapier produceert, en Anjala in Finland maken nu deel uit van de afdeling 'Verpakkingsmaterialen'. "Papier is geen strategisch groeidomein meer voor de groep", had Stora Enso in maart 2022 aangegeven tijdens de aankondiging dat de groep zich op verpakkingsoplossingen zou toeleggen. In een markt die door overcapaciteit gekenmerkt werd, bleken die sluitingen nodig, ook al ontstonden er op korte termijn onverwachte tekorten. Onlangs nog deed de aankondiging van het faillissement van de Nederlandse papierproducent Crown Van Gelder (CVG), wegens een insolvabiliteitsprocedure die op 23 januari opgestart werd, de koude rillingen door de sector lopen. En toch had die papierproducent in december vorig jaar nog een nieuw gamma inkjetpapier voor direct mail aangekondigd. De reden voor het failliet: betalingsproblemen die uit een combinatie van verschillende factoren voortsproten. Meer bepaald het gebrek aan liquide middelen, prijsstijgingen voor energie en grondstoffen, en een "plotselinge terugval in orders met als gevolg een ongebruikelijk lange stilstand van de productie". Op 9 februari, toen we dit nummer afsloten, meldden verschillende Nederlandse media dat het papierbedrijf Crown Van Gelder in Velsen overgenomen was door een Amerikaanse onderneming. Het zou gaan om EPAC Technologies, een bedrijf uit Californië dat klant was bij CVG. De curatoren meldden op 10 februari in een persbericht dat er in hoofdlijnen inderdaad overeenstemming is bereikt over een doorstart van de activiteiten van CVG. "De uitwerking van deze overeenstemming in hoofdlijnen is op dit moment nog gaande en behoeft daarnaast ook nog goedkeuring van enkele partijen", klinkt het. De Nederlandse producent, die 200 medewerkers telt, vervaardigt 160.000 ton papier in verschillende kwaliteiten: papier voor snelle inkjetsystemen, offsetpapier, etikettenpapier en verpakkingspapier dat als barrière kan dienen. Ondanks die gebeurtenissen spreekt Serge De Crits, verkoopdirecteur bij Igepa Belux, geruststellende taal: "De sterke spelers op de markt voor grafisch papier blijven overeind". Als voorbeelden haalt hij Sappi, UPM, The Navigator Company, Iggesund, Lessebo, Clairefontaine en MyCordenons aan. "De nieuwe leveranciers zijn afsplitsingen van voormalige leveranciers. Mayr-Melnhof (M&M) na de overname van Kwidzyn (van International Paper in Polen, nvdr.) en Aurelius met de drie fabrieken van Sappi. Daardoor komt er geen extra volume op de markt", merkt De Crits op. De voorbije herfst zorgde de papiergroep Arjowiggins, waarvan de geschiedenis meer dan 260 jaar teruggaat, voor een schokgolf in de papierindustrie. De groep was opnieuw in zwaar weer terechtgekomen wegens financiële moeilijkheden waardoor tien Britse papierfabrieken uiteindelijk failliet verklaard werden omdat geen overnemers gevonden konden worden. Distributeur Antalis, die in Parijs gevestigd is, heeft wel de vijf emblematische merken van zijn voormalige leverancier overgekocht: Conqueror, Curious Collection, Keaykolour, Pop'Set en Rives. Xavier Jouvet, directeur van de groep Antalis, kondigde in december vorig jaar ook aan dat Antalis de resterende voorraden van de merken gekocht had. Dat maakte het mogelijk om de klanten te bevoorraden tot de overstap naar de nieuwe leveranciers volledig rond was. Op 7 december 2022 kondigde Antalis aan dat de voormalige merken van Arjowiggins in het nieuwe platform 'Creative Power by Antalis' (voordien 'Creative Power') opgenomen worden. Dat nieuwe aanbod hoogwaardig creatie- en offsetpapier omvat nu de merken Conqueror, Curious, Opale, Olin, Creative Labels, Keaykolour en Rives. Er werden nieuwe Europese leveranciers gevonden en de productie van de nieuwe gamma's is ondertussen al opgestart. Sommige referenties zullen al in maart besteld en geleverd kunnen worden, te beginnen met het nieuwe gamma Olin. De collectie Pop'Set wordt op haar beurt omgedoopt tot Olin Colours. Het aantal kleuren daalt van 30 tot 26, waaronder ook enkele nieuwe kleuren zoals pasteltinten. Het gamma Keaykolour dat door zijn gesofisticeerde kleuren, zijn natuurlijk aanvoelende structuur en zijn grote stijfheid gekenmerkt wordt, zal ook in maart beschikbaar zijn. Dat gamma dat voordien deels in de Spaanse fabriek Guarro Casas - die door Fedrigoni overgenomen is - geproduceerd werd, zal daar nu volledig vervaardigd worden om dezelfde productienormen in stand te houden. In dit verband zegt Xavier Jouvet: "Het gaat om een specifiek gamma, er bestaat geen equivalent voor bij de leverancier". De eerste leveringen van de nieuwe gamma's Curious en Conqueror zijn gepland voor april-mei. Er zijn nog altijd voorraden van alle kwaliteiten beschikbaar en vanaf maart zal Antalis kortingen op de resterende voorraden toekennen. Xavier Jouvet wijst op de inspanningen die samen met de verschillende leveranciers geleverd werden om dezelfde kwaliteit te kunnen blijven leveren, zowel op visueel en tactiel vlak als op dat van de drukweergave. "De gamma's Conqueror en Curious vormen een grote uitdaging. Het zijn papierkwaliteiten die op de markt vaak nagebootst zijn, maar nooit geëvenaard werden (meer bepaald Curious Metallic, nvdr). We hebben met de voormalige directeur en technisch directeur van Arjowiggins samengewerkt die hun productierecepten met ons gedeeld hebben om zo goed mogelijk de kwaliteit van Arjowiggins te behouden. We hebben gebruik gemaakt van de komst van de nieuwe gamma's om de bevoorradingsbronnen te rationaliseren en te diversifiëren zodat we in de toekomst niet meer van één enkele leverancier afhankelijk zijn. Daarnaast plannen we in de nabije toekomst ook papierinnovaties die de verschillende collecties zullen verrijken." (Meer details over de nieuwe collecties vindt u op onze website). In afwachting van de komst van de nieuwe producten hebben klanten ook alternatieven voor de creatiepapieren van Arjowiggins gevonden bij andere referentiedistributeurs in het land. De grafische sector kan immers terugvallen op papiersoorten zoals myCordenons van Fedrigoni, Pergraphica van Mondi, Colorplan van GF Smith - een directe concurrent van het gamma Keaykolour - op de producten van Gmund, Favini, Lessebo en James Cropper, en op de eigen merken van de distributeurs. De papiertekorten die 2022 gekenmerkt hebben, lijken nu achter de rug te zijn. "De leveringstermijnen zijn terug genormaliseerd, maar ze zullen nooit meer even kort worden als voor de crisis", zegt Serge De Crits. "Leveringstermijnen garanderen, blijft nog steeds moeilijk maar dat is veeleer te wijten aan het tekort aan transportmogelijkheden dat nog bestaat. Momenteel is er een goed evenwicht tussen vraag en aanbod en dat zal in de toekomst ook zo blijven. De vraag naar papier zal blijven dalen en er zal nog in de productiecapaciteit gesnoeid worden", luidt de persoonlijke mening van De Crits. Fedrigoni Benelux hanteert volgens key accountmanager Katrien Maes leveringstermijnen van 24 uur voor de papierkwaliteiten in voorraad, terwijl de termijn voor de kwaliteiten die ingevoerd moeten worden, tot zes dagen kan oplopen. "Na maanden van veelvuldige prijsstijgingen blijven de prijzen voor gestreken en ongestreken papier sinds oktober stabiel", deelt Serge De Crits mee. "Voor speciale papieren en grafisch karton blijven de prijzen nog wel lichtjes stijgen", gaat hij voort. "De pulpprijzen blijven stabiel, maar zijn wel afhankelijk van de volatiliteit van de dollar. In de toekomst zullen de papierfabrikanten bij de prijsbepaling vooral van hun eigen kosten en opbrengsten uitgaan en zullen ze niet meer naar de markt kijken", geeft De Crits nog mee. Ook in Frankrijk zijn de prijzen op de markt voor grafisch papier weer gestabiliseerd. "Een beeld van het prijsverloop op lange termijn ontbreekt nog, maar de prijzen voor de grafische papiersoorten zijn over het algemeen weer voor drie maanden geldig. In februari zou de prijs van thermisch papier kunnen stijgen na de aankondigingen van Khoeler Paper en Lecta dat ze hun prijzen voor die kwaliteit vanaf 1 februari op alle markten met acht procent zouden verhogen", vertelt Caroline Cauchout, een gespecialiseerde journaliste van het Franse tijdschrift Pap'Argus. Crown Van Gelder dat met een plotse daling van het aantal bestellingen te kampen kreeg, lijkt geen alleenstaand geval te zijn. In België maakten verscheidene drukkerijen, zoals Snel en Bietlot Frères, gewag van een abnormaal lage activiteitsgraad in december 2022. In Frankrijk zag men hetzelfde gebeuren. Eind januari wees onze collega Cauchout ons op een daling in de vraag vanuit de grootdistributie (zie kader) en de uitgevers in Frankrijk. "De activiteiten van de sector staan nu op een laag pitje", zegt ze. En dat heeft een impact op de leveranciers en producenten van papier. "Ook het feit dat vandaag de voorraden opgebruikt worden, mag niet onderschat worden. Heel wat kopers hebben vorig jaar uit voorzorg voorraden aangelegd omdat ze zich wilden wapenen tegen eventuele papiertekorten en prijsstijgingen", merkt Caroline Cauchout terecht op. Xavier Jouvet van Antalis treedt die mening bij, maar volgens hem zal het fenomeen tegen maart wegdeemsteren. "Om het hoofd aan die moeilijkheden te bieden, vragen sommige grote groepen zich af of het zin heeft om de machines te laten draaien", zegt Caroline Cauchout. "Ik denk dat we naar een kleiner papiervolume op weg zijn (tijdschriften-/krantenpapier, nvdr), maar wel met meer kwaliteit", zegt Xavier Jouvet die zich geen zorgen maakt voor het segment van de creatiepapieren. "De luxemerken doen het goed. Voor hen blijft papier een marginaal element in hun communicatie- en eventbudget. Zelfs al zijn er prijsstijgingen, dan hebben de meerkosten geen impact. Het imago dat een mooie uitnodiging uitstraalt, heeft echter wel een enorme impact. Daar kan geen e-mail tegen op", meent de directeur van Antalis France. "De papieren met een grote toegevoegde waarde blijven van belang voor direct marketing, voor uitnodigingen en voor luxeverpakkingen."